《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

TēGō͘ koàn TĒ4 chiuⁿ Tô͘TIONG Ê KÀSĪ‚(I LŪN SIŌNGTÈ SĪ PĒ)第五卷第四章 途中Ê教示(I 論上帝是父)

作者 Tâi e̍k:Ko Tekchiong,Siutēng Lîm Chùnio̍k & Chng Hūiphêng 2024.10.20

TĒ4 chiuⁿ Tô͘TIONG Ê KÀSĪ‚(I LŪN SIŌNGTÈ SĪ PĒ)

Chhinchhiūⁿ ánni, tī hit ê iôchoah ê chehkî, Iésu chhìgiām Êlúsalém, hit ê kiatkio̍k tútú sī chiàu I só͘ phahsǹg ·ê, ū tútio̍h kóaⁿtio̍k lâi līkhui siâⁿ·ni̍h. só͘í lán chittia̍p ài pànghē Iôhaneh ê siâⁿ·ni̍h ê kò͘sū, iā kàu nn̄g ge̍hji̍t āu chiah koh lâi saⁿkap siūⁿ I koh tńglâi hù Hiàntiāncheh ê chênghêng, inūi Iôhaneh ê kìlio̍k sī lóng bô kóngkhí Iésu chhutsiâⁿgōa khì, só͘ tútio̍h ê sū.

Lán ài koh tńglâi khòaⁿ Lō͘ka só͘ kì ê hiongchhoan ê kò͘sū, lâi kuntè Iésu sìkòe kiâⁿ tī khòngiá ê só͘chāi. Lūn hit ê tiûⁿsó͘ lóng bô kìbêng, lán iā m̄chai I sī khì tī tálo̍h. Tōabīn I sī ū kkòekhì Ioktànhô ê Pílía hit pêng ê tēhng. Iā Lō͘ka sī ū kìchài hiah ê kàsī íki̍p sūkiāⁿ, hit ê sūnsū lán māsī m̄chaiiáⁿ. Lō͘ka sī kanta chiong i tī sìkòe kiâⁿ ê tiongkan só͘ chūchi̍p ê chêngkéng, sûi chi̍tê chi̍tê lâi pâilia̍t, iáukú khah hántit chíbêng hit ê sîji̍t ásī tiûⁿsó͘. Kiámchhái sī ū chiàu chhùsū. Chóngsī khah tōabīn sī bô. I lóng sī chhinchhiūⁿ ánni siá kóng, “Ū chi̍t ji̍t” sī ū tútio̍h chit hāng, iā “Kehji̍t” ū tútio̍h hit hāng, iūkoh “Chiah ê tāichì liáuāu” chiū koh tútio̍h símmi̍h pa̍thāng ê sū.

Lán chai, chiàukhòaⁿ chit ê sîtāi khah bô teh kóngkhí I só͘ kiâⁿ ê sū, khah chē sī lūnkhí I ê kàsī, inūi chittia̍p I ê lîmchiong ê sî íkeng pekkūn, chiàu khòaⁿ lán ê Chú só͘ ài hō͘ I ê sùtô͘ ē kìtit I, ūitio̍h sèkan só͘ tio̍h lâuteh ê chēchē kàsī, chiūsī I tī Êlúsalém sī bô thang kóngkhí ·ê. Tīchia chóabīn sǹgsī iúhān, só͘í lán bēthang siôngsè kóngkhí. Chiàukhòaⁿ siōng hó ê hoattō͘, chiūsī lâi phianchi̍p I tī tô͘tiong só͘ kóng hiah ê kuihāng. tēit tiōngiàu ê susióng tio̍h hó, iā m̄bián tìì tī hit ê sìchiàⁿ ê sūnsū.

Iésu só͘ ū ê kàuhùn ê tiongkan, siōng tùhiān ·ê, chiūsī lūnkhí Siōngtè sī PĒ ê tōlí, iā tī tô͘tiong ê kìek ê tiongkan, hit ê tēit kùitiōng ê pō͘hūn, chiūsī teh kóngkhí I beh chiūⁿkhì Êlúsalém hō͘ lâng hāisí ê sî, I ū cháiⁿiūⁿ lâi kàsī chit tiâu ê tōlí.

Lán thang sióngsiōng chit ê siàuliân ê tùchiá Lō͘ka, ū siūⁿ beh siá i hit pún sin ê chheh, chiū sìkè phianchi̍p lâng só͘ bōe kìchài ê chēchē ê kò͘sū. I chho͘chho͘ tùi hiah ê bat kap Iésu saⁿkap kiâⁿ beh khì Êlúsalém ê lâng lâi thiaⁿtio̍h hit ê sitbê ê Iûⁿ kap Lōngtōngchú ê phìjū, lán thang siūⁿ hitsî i ê sim úntàng ū siū tōa kámtōng. Lō͘ka khioksī chaiiáⁿ Iésu ū sîsiông teh kóngkhí Siōngtè sī PĒ ê tōlí. Chóngsī khaksi̍t m̄bat chhinchhiūⁿ tīchia só͘ kóng· ê hiahni̍h bíbiāu, chìchêng ê khoánsit. Só͘í tī Lō͘ka chit pún sin ê Hokimsu tiong, i te̍kpia̍t ēng chi̍t chiuⁿ lâi kóngkhí, che sūsi̍t kiám m̄sī chinchiàⁿ ha̍pgî ê hoattō͘!

Chit ê kò͘sū tōabīn sī tī chit chōa ê lúhêng ê bóechām, tī Iâlīko só͘ kóng· ê, inūi hitsî I ū kap Satkai íki̍p I ê thiuhiòng ê pêngiú saⁿkap chia̍h, iā “Hoatlīsài lâng kap Kengha̍ksū ngia̍uhngia̍uh liām kóng, Chit ê lâng chiapla̍p pháiⁿlâng, sòa kap in chia̍h. I íkeng ūitio̍h chit ê tāichì, sòa bô símmi̍h hó ê miâsiaⁿ. I ài chiapla̍p thiuhiòng ·ê, chhiongki, íki̍p ta̍k khoán ê bô tēūi ê lâng, sòa kap in saⁿkap kaupôe kóngōe, iā Hoatlīsài lâng kap Kengha̍ksū putsî gôngngia̍h, ànchóaⁿ I ài kap hit khoán ê lâng saⁿkap kaupôe. Kîsi̍t sī hit khoán ê lâng ài kap I kaupôe, che sūsi̍t sī chámjiân koh khah tio̍h gôngngia̍h ê sū, chóngsī chiàukhòaⁿ Hoatlīsài kap Kengha̍ksū sī choanjiân bô kámsióngtio̍h chit ê tāichì. Inūi khaksi̍t kóng, khahsiông hiah ê bô tēūi ·ê, íki̍p ū chōe ê lâng sī bô koànsì, ài kap hit hō chūchheng chiâuchn̂g sèngkiat ê lâng saⁿkap ónglâi. Chóngsī in bêngbêng sī ài kap Iésu saⁿkap ónglâi.

Āulâi I chiū tùi Hoatlīsài lâng kóng khí I siáⁿsū ē ài kap hit khoán ê lâng saⁿkap kaupôe ê intoaⁿ. I ū tùi in kóngkhí PĒ Siōngtè ê kankhó͘, kap thiàⁿthàng ê sim. I ū tùi in kóngkhí I sī siat hit saⁿ ê sèsè ê phìjū, chiūsī kóng, ū chi̍t ê bo̍kchiá chhī pah chiah ê iûⁿá; iā chi̍t ê hūjînlâng ū cha̍p ê gûná, koh chi̍t ê lāupē ū nn̄g ê hāusiⁿ; iā in lóng ū sitlo̍h chi̍t ê, tùi ánni, in chiū putchí ūitio̍h hit ê sitlo̍h khì ê lâi koansim khah kòethâu tī hit ê ígōa· ê. Chiah ê kò͘sū ê tiongsimtiám, sī teh kóngkhí ū bó͘ hāng mi̍h, chāi i ê chúlâng khòaⁿliáu sī siōng ū kèta̍t· ê, ū chiāmsî khì hō͘ sitlo̍hkhì, iā tútú chiàu lán ê khoán, ūitio̍h sitlo̍hkhì só͘í I chiū sòa ithoat lâi koansim i.

Ia̍h choanchoan lóng sī teh chhutla̍t kanchèng hit ê chúlâng ê simpak. Chiah ê kò͘sū thang kóng sī teh phìjū PĒ Siōngtè, m̄sī teh phìjū sitlo̍h Iûⁿ! Sitlo̍h gûná ásī sitlo̍h kiáⁿ. Iésu só͘ koansim ·ê, m̄sī hiah ê iûⁿá, gûná ásī gínná ê sū. Chiah ê kò͘sū sī teh kanchèng hit ê sitlo̍h mi̍h ê lâng ê simpak. Chiah ê phìjū sī teh soatbêng, teh khésī PĒ Siōngtè ê simpak. I sī chhinchhiūⁿ chi̍t ê bo̍kchiá, ū phahm̄kìⁿ i ê iûⁿá, chiū chhutkhì piànkiâⁿ kankhó͘ iàsiān ê lō͘chām lâi chhē i. I sī chhinchhiūⁿ hūjînlâng khûnkhûn lâi teh chhē i só͘ sitlo̍h ê gûná. Iā I sī chhinchhiūⁿ lāupē, ū ūitio̍h i ê kiáⁿ hòngtōng tī hn̄ghn̄g ê só͘chāi, lâi aisiong.

Lán ê PĒ Siōngtè ū bûhānliōng ê thiàⁿsim tī·leh. Iésu kàu ta̍k só͘chāi to sī kàsī lâng bat Siōngtè ū thiàⁿthàng I ê chīntiong ê kiáⁿjî. Chhinchhiūⁿ I ū kóng, “Lín sè ê iûⁿkûn ah, bo̍htit kiaⁿ, inūi lín ê PĒ hoaⁿhí ēng kok hō͘ lín.” “Lín ê PĒ iā chai chiah ê lóng sī lín khiàmēng ê.” “Lín kîtó ê sî tio̍h kóng, PĒ ah.” Iésu só͘ kóng ê, lóng sī anùi ê ōe, beh lâi anùi I ê chīntiong ê kiáⁿjî. Chóngsī bô koh ū chi̍t ê kò͘sū, chhinchhiūⁿ chitê ē gâu kámtōng lán. Chit ê kò͘sū sī teh piáubêng PĒ Siōngtè ê khó͘thàng kap sòngsit. Chiūsī teh piáubêng PĒ Siōngtè ū putsî teh siongsim himbō͘ I ê sèkiáⁿ koh tòtńg lâi chiūkūn I.

Chhiáⁿ sèjī lâi thiaⁿ I sī teh khésī PĒ Siōngtè ê simpak ê siausit, iā I m̄sī kanta chòe chi̍t ê lâng, mā m̄sī chi̍t ê sùtô͘ nātiāⁿ. I só͘ tiàm tī PĒ ê simhoâi tiong ê To̍ksiⁿ kiáⁿ, lâi teh khésī I. Chiūsī I ū khésī lán chai, lán nā phahm̄kìⁿ khì, chiū Siōngtè ê sim sī pí lán koh khah tútio̍h tōa ê sòngsit. Ia̍h lán ê só͘ chòe nāsī bô ū kèngùi Siōngtè, chiū Siōngtè ê sim sī pí lán koh khah kankhó͘. I sī pí lán koh khah koansim, ài himbō͘ lán tio̍h tòtńg lâi chhinkūn siānliông ê sengoa̍h. Chāi Hoatlīsài lâng thiaⁿliáu, che sī chin thang chhiⁿkiaⁿ ê susióng. Lán ū lâng thiaⁿliáu mā sī chin chhiⁿkiaⁿ, sòa chhaputto khòaⁿchòe sī bōethang sìntit ê. Iáukú lán nā ū chiàu Iésu só͘ hoanhù lán ê khoánsit, lâi chimchiok khòaⁿ lán ê chiuûi ê lâng ū cháiⁿiūⁿ teh thiàⁿ lâng, inūi lán sī ū ê thiàⁿ sī teh hoánchiò Siōngtè ê simpak, lán chiū thang chaiiáⁿ Iésu só͘ khésī ê, sī m̄ engkai tio̍h khòaⁿchòe sī chi̍t ê thang chhiⁿkiaⁿ ê susióng.

Inūi sī lâng ê thiàⁿthàng, ū sitlo̍h i sī thiàⁿ· ê; só͘í chiah putchí kankhó͘. Inūi sī khólîn ê lāupē, ū khòaⁿtio̍h i ê kiáⁿjî pìⁿ pháiⁿ, chiah siongsim kàu thâumn̂g pìⁿ pe̍h khì, chóngsī chòe kiáⁿjî ·ê chiū khah siông lóng bô teh koansim i púnsin ê só͘chòe. Ah, lán siôngsiông ū khòaⁿtio̍h chēchē chòe Pēbú ê lâng hiánchhut chhiⁿchhám ê bīn, teh siūⁿ, siatsú nā ēthang ēng símmi̍h hoattō͘ lâi chínkiù i ê bôngun ê kiáⁿ, chiū tī kimsè iā kamgoān tamtng ta̍k ténghō ê kankhó͘, iā sòa beh sī ē ēngtit, tī lâisè mā kamgoān siū khìsak tī gōabīn o͘àm ê só͘chāi! Chittia̍p góa ē kìtit tī cháchêng, góa ū chi̍t ūi só͘ thiàⁿ ê pêngiú ê ōe, i sī hūjînlâng, i bat tùi góa kóng, “Lán saⁿkap chòe pêngiú saⁿ kaupôe sǹg sī ū kúinā nî kú lah, chóngsī góa lóng m̄bat tùi lí kóngkhí góa chi̍t hāng pìbi̍t ê kankhó͘ sū, chiūsī góa ê kiáⁿ ū piànchòe pháiⁿ kiáⁿ, sòa cháu khì pa̍t só͘chāi. Iā íkeng kengkòe cha̍p nî kú, chóngsī góa lóng bô chiaptio̍h i ê siausit. Chittia̍p góa mā sòa m̄ chaiiáⁿ i sī iáu oa̍h· teh, ásī síkhì lah. Chóngsī góa tī mîji̍t koattoàn m̄bat bô teh siūⁿ i.”

Iésu teh kóng Siōngtè ê sòngsit, tútú sī chit ê ìsù, che chiàukhòaⁿ, sī chhaputto bē sìntit ê sū. Chit sèkan só͘ ū ê hūjînlâng, suijiân in m̄bat khòaⁿtio̍h Sèngchheh, iáukú tī in ê simlāi lóng ū teh khésī Siōngtè ê jînchû ê sim tī·leh. Iésu ū ánni kóng, Lán tio̍h ēng lán sī ū tēit hó ê iàusò͘ lâi liáukái PĒ Siōngtè. Lán suijiân sī pháiⁿ, iáukú ēhiáutit chhinchhiūⁿ ánni koansim tī lán ê kiáⁿjî, hôhòng thiⁿni̍h ê PĒ, kiám bô koh khah koansim tī lán leh? Bô lūn siáng nā sī ū sìngióng chit tiâu ê tōlí, hit ê lâng kiám iáukú ài beh līkhui I khì ?

Iésu ū kohchài lūnkhí kàu tī itchhè ê sītōalâng ê chìchhim ê simpak. Chiūsī kóng PĒ Siōngtè ê sim ū hoaⁿhí hiah ê chīntiong ê kiáⁿjî, chóngsī I sī ū ê siānliông ê kiáⁿjî sī bōe anùi I ê sim, lâi bô ūitio̍h hit chi̍t ê pháiⁿ ·ê lâi kankhó͘. Chi̍t pah chiah iûⁿ ê tiongkan mā iáu káucha̍pkáu chiah ū pêngan, iā cha̍p ê gûná mā iáu káuê, iūkoh nn̄g ê kiáⁿjî mā iáu ū chi̍t ê tī·leh. Chóngsī Siōngtè ê sim sī iáubē boánchiok. Kui tōa kûn ê tiongkan, liân chi̍t ê to bēthang tôsiám. Lán ê PĒ Siōngtè sī ūitio̍h sûi chi̍tê chi̍tê lâi kankhó͘, lâi teh subō͘ i. Lán kiám bô khòaⁿkìⁿ ū ê lâng suijiân i ê sèkiáⁿ sī thang hoaⁿhí, koai· ê, iáukú ū putchí chhiⁿchhám teh khòaⁿkìⁿ i chi̍t ê kiáⁿjî phiauliû tī pháiⁿ ê só͘kiâⁿ. Lán só͘ ū ê koai ê sèkiáⁿ, kiám ēthang hō͘ lán bián ūitio̍h hit ê pháiⁿ· ê, lâi lôhoân leh? Kiám bô ūitio̍h hit ê kiâⁿ chhògō͘ ê sèkiáⁿ lâi kankhó͘ leh? Lán kiám bô hiánchhut chìtōa ê Siōngtè ê sim lâi chhutsiaⁿ âukiò, kóng, “Góa ê Kiáⁿ! Góa ê Kiáⁿ!”? Lán tekkhak beh chhōe hit ê sitlo̍h ê kàu tittio̍h. Lán tio̍h ūitio̍h chit ê tōa ê khésī lâi kámsiā Siōngtè bô soah! Iésu sī kàsī ·ê, chiūsī chit tiâu ê tōlí. Siōngtè sī chhinchhiūⁿ chit khoán, kîsi̍t I ê kankhó͘ sī pí lán lâng· ê ū bû hānliōng tī·leh. Siatsú Iésu nā bô kóngkhí, chiū lán m̄káⁿ lia̍h che chòe sī chinsi̍t ê ōe.

Āulâi I chiū koh kóngkhí Siōngtè ū putchí jia̍tsim teh chhōe hit ê sitlo̍h ·ê. Chhinchhiūⁿ hūjînlâng piàⁿsàu i ê chhùlāi, khûnkhûn teh chhōe. Iā lāupē ū the tī mn̂gni̍h, chuchu teh sióngsiōng hit ê sitlo̍hkhì ê kiáⁿjî, chiūsī teh chia̍h tāukhak chhīti ê simchêng. Iūkoh chhinchhiūⁿ bo̍kchiá ū chhutkhì khòngiá, soaⁿkan lâi chhōe sitlo̍h· ê, kàu tittio̍h. Iésu kóng, I sī ài “chhōe kàu tit·tio̍h.” Lán ê PĒ Siōngtè bōe thang tùi tī kap hiah ê bô hoānchōe ·ê saⁿkap tī·leh, lâi tittio̍h anùi, lâi bô hoânló ū sòngsit lán. I bô beh chiong pa̍t ê lâi pó͘ hit ê khang ê ūi, lâi boánchiok I ê sim. I m̄sī chhinchhiūⁿ tōa gia̍phō͘ ài chhiàⁿ ū khùila̍t· ê, lâi thap bô khùila̍t ê lâng ê ūi. Lán ê Chú ū kóng, m̄sī ánni, I sī lán ê PĒ. I ū khiàmēng lán. I ū sòngsit lán. I ū chhutkhì khûnkhûn chhōe hit ê sitlo̍h ·ê, kàu tit·tio̍h.

I ài “chhōe kàu tit·tio̍h.” To̍kto̍k Siōngtè chiah chaiiáⁿ chāi tī kimsè kap lâisè hit ê ìsù kàu siáⁿ khoán. Lán chhaputto siôngsiông teh ǹgbāng siūⁿ kóng, chit khoán ê thiàⁿthàng, chòeāu tiāⁿtio̍h sī bô hō͘ I choa̍tbāng. Putkò chíū chi̍t hāng ē hō͘ I choa̍tbāng nātiāⁿ, chiūsī lán chōejîn ê simchì. Chit ê sī ē thang hō͘ I choa̍tbāng. Chhinchhiūⁿ ánni, lán ê Chú ū tī ta̍k só͘chāi lâi siongsim kóng, “Siatsú nā ē chòetit, sī ài chhōetio̍h i.”

Lán tīchia thang thiaⁿkìⁿ chi̍t ê chin túhó ê kò͘sū, chiūsī teh kóngkhí ū chi̍t ê lâng ê sèkiáⁿ ê sū, i ū sìkòe lâu tī lûntun siâⁿ hit hō îmloān ê chōeok ê sengoa̍h, i ū chhutkhì, lâi lāmsám chòe hit hō chōeok ê só͘chòe, iā bô siūⁿtio̍h i ê chhùlāi, tùi i ê sīchè, sī hoatseng ê chhiⁿchhám ê chênghêng. Āulâi chit ê kò͘sū ū biôsiá hit ê siongsim ê lāupē, i sī chi̍t ê kosiōng, khókèng ê pō͘peng, chiū chīn lóngchóng ê khùila̍t, chi̍tàm kè chi̍tàm, chi̍tgoe̍h kè chi̍tgoe̍h, lâi piànpiàn kiâⁿ tī lûntun siâⁿ ê koe lō͘ ·ni̍h, iā khì thàm ta̍k khoán ê chiútiàm, kiáukeng, íki̍p hiah ê teh chòepháiⁿ ê châukhut. I lóng bô teh khòaì hiah ê siⁿhūn lâng ē giâugî i ê phínhēng. I iā lóng bô teh khòaì símmi̍h, to̍kto̍k ài chhōetio̍h hit ê hō͘ i putchí teh siongsim ê sèkiáⁿ.

Chit ê tô͘ sī bô lōa bêng, iáukú sī chinsi̍t ê tô͘, tútú chiàu Iésu ê kàsī , ū teh piáubêng lán ê PĒ Siōngtè ū chhinchhiūⁿ ánni, lâi teh chhē I só͘ sitlo̍h· ê. Kîsi̍t hit ê gínná, sī koattoàn m̄bat teh liâubāng i ê lāupē, ū teh khòasim i kàu ánni. Hit ê gínná chíū teh siūⁿ i ê lāupē sī chi̍t ê giâmhat, gâu siūkhì ê lâng, chittia̍p úntàng sī teh chiùchó͘ i, inūi i ū khì súntio̍h in lāupē ê kúkú ê chunmiâ. Che tútú sī chhinchhiūⁿ lán tāike chi̍tpoaⁿ, inūi lán nā pōege̍k Siōngtè, hitsî lán iûgoân ài ánni phahsǹg. Lán chho͘chho͘ lóng sī teh siūⁿ I sī ài siūkhì, ài pòoan, I sī chin léngtām, lóng bô teh koansim tī lán só͘ siū ê kankhó͘, iā bô beh thiaⁿ lán ê hoánhóe ê siaⁿim. Chóngsī tùi Iésu ū chísī lán, só͘í lán chòeāu chiah chaiiáⁿ Siōngtè ū teh kankhó͘ lán lâng ê só͘ chòe, ū chhiatchhiat teh subō͘ lán, teh ǹgbāng lán thang koh tńgkhì chiūkūn I.

Chóngsī chit tiám sī chinsi̍t ê susióng. Tīchia Iésu ū kóngkhí lán ê pháiⁿ só͘ kiâⁿ sī ē chhìkek kàu tī I ê simté. I ū khûnkhûn teh chhōe lán. I ū ēng ta̍k téng hō ê kèchhek lâi teh chhōe lán. I ū tāiseng pīpān lán ê sim, hō͘ lán thang lâi hoánhóe. Ta̍k pái lóng sī tùi I ū kámtōng lán ê sim, só͘í lán chiah ē chhíⁿgō͘, ē chai chōe, ē iubūn, hoánhóe, koh ē siⁿkhí ǹgbāng ê liāmthâu.

Che sī ohtit sìn ê tōlí, iā lán m̄káⁿ sìn sī chinsi̍t ê sū. Iā iáukú lán tekkhak tio̍h sìn I. Inūi lán ū thiaⁿkìⁿ Kitok só͘ kóng ê chinsi̍t ê ōe, chiūsī kóng, hit ê bo̍kchiá ū teh chhōe i ê iûⁿ; iā hit ê hūjînlâng ū teh piàⁿsàu lâi teh chhōe i sī sitlo̍h ê gûná; koh hit ê lāupē ū teh siongsim i ê kiáⁿjî. Lán tio̍h chhimchhim khaksìn chit ê tōlí, inūi siatsú lán ê kiáⁿ nā siⁿkhí hòngtōng, hitsî lán thang liāusióng lán ê simchêng. Ū chi̍t ji̍t, bat ū chi̍t ê hūjînlâng tùi góa kóng, “Siatsú góa ê kiáⁿ bô thang hióngsiū thiantông ê hokkhì, chiū suijiân tī thiⁿ·ni̍h lóng chóng ê thiⁿsài, māsī bē thang chó͘tòng góa chhutkhì tī gōabīn o͘àm ê só͘chāi lâi chhōe góa ê kiáⁿ kàu tittio̍h.” Che m̄sī bô kèngkhiân ê ōe. Che chiūsī teh hoánchiò Siōngtè ê simpak. Siatsú Siōngtè nāsī bô chhinchhiūⁿ chit ê hūjînlâng ê thiàⁿthàng ê sim tī·leh, si̍tchāi sī chin khólîn ê sū. Ū chēchē lâng chia̍pchia̍p tùi góa kóngkhí, in ê simlāi ū jûloān, ū iôchoah, ū kankhó͘, ū thònghóe, iā kúinā chheng pái koatsim beh chòe hó, kiatkio̍k sitpāi; chóngsī ǹgbāng ài koh chòe, tùi chit ê si̍tchêng ū ithoat kiankò͘ góa ê sim lâi sìn, che lóng sī chhut tùi Siōngtè ê kámtōng. Ū chi̍t ji̍t, bat ū chi̍t ê lâng tùi góa kóng, “Hit ê simchêng oánjiân chhinchhiūⁿ tī tēge̍k lah.” M̄sī, che m̄sī tēge̍k lah. Chiūsī hit ê bo̍kchiá teh chhōe i ê iûⁿ; iā hit ê hūjînlâng teh piàⁿsàu; iā hit ê siū lêngjio̍k ê PĒ ū ēng thiàⁿ, putchí kiankò͘, ǹgbāng ē thang chhōe I sī sitlo̍h· ê kàu tittio̍h. Tútú sī chiàu bó͘ pêngiú tùi góa só͘ kóng ·ê, góa teh siūⁿ, chit ê phìjū sī Kitok teh khésī Siōngtè sī PĒ, iā góa ū kámkaktio̍h lán sī khiākhí tī sèng ê tōe. Hit ê Sînlêng ê sèkài ū putsî pauûi tī lán ê sinpiⁿ. Siatsú lán ê simba̍k ū khui, ū khòaⁿkìⁿ sînlêng ê sèkài; iā siatsú lán ê hīⁿkhang ū thoatlī sèkan itchhè ê siaⁿim, lán tī chit khoán ê sîchūn, chiū ē thang khòaⁿkìⁿ Kitok ê khajiah, lán tī chit khoán chengchiàn ê sî, thang thiaⁿtio̍h Siōngtè teh piānbêng ê siaⁿ, lâi teh chhōe só͘ sitlo̍h· ê, kàu tit·tio̍h.

Siatsú I ū chhētio̍h I sī sitlo̍h· ê, hitsî Siōngtè ê chèng thiⁿsài tī thiⁿ·ni̍h, chiū beh ūitio̍h i lâi hoaⁿhí khoàilo̍k. Iésu khòaⁿkìⁿ hit ê lōngtōngchú tńg·lâi, hitsî i ê lāupē ê khoàilo̍k, ū hō͘ i siūⁿtio̍h PĒ Siōngtè tī thiⁿ·ni̍h, nāsī khòaⁿkìⁿ I ê kiáⁿjî tńg·lâi, iā beh ánni hoaⁿhí. Téngbīn só͘ kóng hit ê lōngtōngchú ê lāupē, ū tī kúinā goe̍hji̍t kú, ūitio̍h i sī sitlo̍h ê kiáⁿ teh siongsim, teh kîtó, sìkòe teh chhōe, iūkoh kàu āulâi kójiân chhōe·tio̍h, hitsî i ê hoaⁿhí sī bōe hêngiôngtit ê, tī chit ê phó͘thong ê kò͘sū, iûgoân ū teh piáubêng Siōngtè ê simpak. Iā hit ê gínná sī putchí gôngngia̍h chhiⁿkiaⁿ, koh siū tōa kámtōng, inūi ū hoatkiàntio̍h i ê lāupē hit ê bô iàsiān ê thiàⁿthàng, tùi ánni lâi piànōaⁿ i ê sengoa̍h, chiū hiánchhut tāitiōnghu ê khìkhài, lâi chhuthoat i ê sin ê senggâi, lâi êngkng hit ê simsîn kankhó͘ ê lāupē.

Hit ê gínná ê sītōalâng, chi̍tē thiaⁿkìⁿ tùi ta̍k hongbīn lóng teh oló i ê kiáⁿ, hitsî i ê hoaⁿhí, i ê khoàilo̍k, siáng ēthang hêngiông leh? I ū chhōe i só͘ sitlo̍h· ê, iā kàubóe i ū chhōetio̍h i.

Che chiūsī Siōngtè ê simpak. Che chiūsī chiàu lán loánjio̍k ê lâng ê thâunáu sī ēthang chhúimô͘ PĒ Siōngtè ê simpak ê khoánsit. Lán bē ēngtit pòaⁿsìn chit ê sūsi̍t, kiámchhái lán m̄káⁿ sìn sī chinsi̍t ê sū. Che sī kèthâu hóthiaⁿ ê sū. Chóngsī iûgoân sī chinsi̍t ê sū. Kitok ū chísī chit ê tōlí. Che m̄sī siankó͘. Che sī chinsi̍t, iā sī lán ta̍k lâng só͘ tio̍h chiapla̍p ê sūsi̍t. Lán to m̄sī chòe bô Pē ê kiáⁿ. Siōngtè chiūsī lán ê PĒ. Tùi hiah ê simlāi ū himbō͘ sêngsi̍t lâi teh chengchiàn ê lâng, Iésu ū kā in kóng, “Lín sè ê iûⁿkûn ah, bo̍htit kiaⁿ, inūi lín ê PĒ hoaⁿhí ēng kok hō͘ lín.” Tùi hiah ê tiàm tī hn̄ghn̄g ê só͘chāi, hō͘ chōe só͘ khó͘chhó͘ ê chōejîn, I ū kā in kóng, “Taⁿ tio̍h khílâi, tńgkhì chhōe PĒ.”







第四章 途中Ê教示(I 論上帝是父)
親像án-ne，tī hit-ê搖choah ê節期，耶穌試驗耶路撒冷，hit-ê 結局 tú-tú是照伊所phah算ê，有tú-tio̍h趕逐來離開城裡。所以咱chit時 ài放下約翰ê城裡ê故事，也到兩月日後chiah koh來做伙想伊koh tńg來赴獻殿節ê情形，因為約翰 ê記錄是lóng無講起耶穌出城外去，所tú-tio̍h ê事。

咱ài koh tńg來看路加所記 ê鄉村ê故事，來跟tòe耶穌四界行tī曠野ê所在。論hit-ê 場所lóng無記明，咱也m̄知伊是去tī tó位。大面伊是有過去約但河 ê Pí-lí-a hit-pêng ê地方。也路加所有記載hiah-ê教示以及事件，hit-ê 順序咱mā是m̄知影。路加是kan-taⁿ kā伊tī四界行ê中間所聚集ê情景，隨一个一个來排列，iáu-koh khah罕得指明hit-ê時日á是場所。Κiám-chhái是有照次序，總是khah大面是無。伊lóng是親像án-ne寫講：「有一日」是有tú-tio̍h chit項，也「隔日」有tú-tio̍h hit項，又koh「Chiah-ê tāi-chì了後」to̍h koh tú-tio̍h啥物別項ê事。

咱知，照看chit-ê時代 khah無teh講起伊所行ê事，khah chē是論起伊ê教示，因為chit時伊ê 臨終ê時已經逼近，照看咱ê主是ài hō͘伊ê使徒ē記得伊，為tio̍h世間所tio̍h留teh ê chē-chē教示，to̍h是伊tī耶路撒冷所bē-tàng講起ê。Tī-chia紙面算是有限，所以咱bē-tàng詳細講起。照看最好ê法度，to̍h是來編輯伊tī途中所講hiah-ê kui項。第一重要ê思想 tio̍h好，也m̄免致意 tī hit-ê 四正 ê 順序。

耶穌所有ê教訓 ê中間，最出名 ê to̍h是論起上帝是父ê 道理，也tī途中ê記憶ê中間，hit-ê第一貴重 ê部分，to̍h是teh講起伊beh上去耶路撒冷hō͘人害死ê時，伊有án怎來教示chit條 ê 道理。

咱thang想像chit-ê少年ê著者路加，有想beh寫伊hit本新ê冊，to̍h四界編輯人所未記載êchē-chē ê故事。伊初初tùi hiah-ê bat kah耶穌做伙行beh去耶路撒冷ê人來聽tio̍h hit-ê 失迷 ê羊kah浪蕩子ê譬喻，咱thang想hit時伊ê心穩當有受大感動。路加卻是知影耶穌有時常 teh講起上帝是父ê 道理。總是確實m̄-bat親像tī-chia所講ê hiah-ni̍h美妙，至情 ê款式。所以tī路加chit本新ê福音書中，伊特別用一章來講起，這事實 kám m̄是真正合宜 ê法度！

Chit-ê故事大面是tī chit chōa ê旅行ê尾chām，tī耶利哥所講ê，因為hit時伊有kah撒該以及伊ê 抽稅 ê朋友做伙 食，也「法利賽人kah 經學士ngia̍uh-ngia̍uh念講，chit-ê人接納pháiⁿ人，soah kah in 食。伊已經為tio̍h chit-ê tāi-chì，soah無啥物好ê名聲。伊ài接納抽稅 ê、娼妓，以及ta̍k款ê無地位 ê人，soah kah in做伙交陪講話，也法利賽人kah經學士不時gông-ngia̍h，án怎伊ài kah hit款ê人做伙交陪。其實是hit款ê人ài kah伊交陪，這事實是明顯koh-khah tio̍h gông-ngia̍h ê事，總是照看法利賽kah 經學士是全然無感想tio̍h chit-ê tāi-chì。因為確實講，khah常hiah-ê無地位 ê，以及有罪 ê人是無慣勢，ài kah hit款自稱齊全聖潔 ê人做伙往來，總是in明明是ài kah耶穌做伙往來。

後來伊to̍h對法利賽人，講起伊啥事ē ài kah hit款ê人做伙交陪ê因端。伊有對in講起父上帝ê艱苦，kah疼痛ê心。伊有對in講起伊所設 hit三个細細ê譬喻，to̍h是講，有一个牧者飼百隻ê羊á；也一个婦人人有十ê銀á，koh一个老父有兩个後生；也in lóng有失落一个，tùi án-ne，in to̍h不止為tio̍h hit-ê失落去ê來關心khah 過頭 tī hit-ê以外 ê。Chiah-ê故事ê中心點，是teh講起有某項物，在伊ê主人看了是最有價值 ê，有暫時去hō͘失落去，也tú-tú照咱ê款，為tio̍h失落去所以伊to̍h soah koh-khah來關心伊。

亦專專lóng是teh出力見證 hit-ê主人ê心腹，chiah-ê故事thang講是teh譬喻父上帝，m̄是teh譬喻失落羊！失落銀á á是失落kiáⁿ。耶穌所關心ê，m̄是hiah-ê羊á，銀á á是gín-á ê事。Chiah-ê故事是teh見證 hit-ê失落物 ê人ê心腹，chiah-ê譬喻是teh 說明，teh啟示父上帝ê心腹。伊是親像一个牧者，有phah-m̄見伊ê羊á，to̍h出去拚行艱苦厭倦ê路chām來chhōe伊。伊是親像婦人人勤勤來teh chhōe伊所失落ê銀á。也伊是親像老父，有為tio̍h伊ê kiáⁿ放蕩 tī 遠遠 ê所在，來哀傷。

咱ê父上帝有無限量 ê疼心tī-·leh，耶穌到ta̍k所在to是教示人bat上帝有疼痛伊ê 盡忠ê kiáⁿ兒。親像伊有講：「Lín細ê羊群ah，m̄-thang驚，因為lín ê父歡喜用國hō͘ lín。」「Lín ê父也知chiah-ê lóng是lín 需要ê。」「Lín祈禱ê時tio̍h講，父ah。」耶穌所講ê，lóng是安慰ê話，beh來安慰伊ê 盡忠 ê kiáⁿ兒。總是無koh有一个故事，親像chit-ê ē gâu感動咱。chit-ê故事是teh表明父上帝ê苦痛kah喪失。to̍h是teh表明父上帝有不時teh傷心欣慕伊ê 細kiáⁿkoh tò-tńg來就近伊。

請sè-jī來聽伊所teh啟示父上帝ê心腹ê消息，也伊m̄是kan-taⁿ做一个人，mā m̄是一个使徒niā-niā。伊是tiàm tī父ê心懷中 ê 獨生kiáⁿ，來teh啟示伊。to̍h是伊有啟示咱知，咱若phah-m̄見去，to̍h上帝ê心是比咱koh-khah tú-tio̍h大ê 喪失。亦咱ê所做若是無有敬畏上帝，to̍h上帝ê心是比咱koh-khah艱苦。伊是比咱koh-khah關心，ài 欣慕咱tio̍h tò-tńg來親近善良 ê生活。在 法利賽人聽了，這是真thang生驚ê思想。咱有人聽了mā是真生驚，soah差不多看做是bē-tàng信得 ê。Iáu-koh咱若有照耶穌所吩咐咱ê款式，來chim-chiok看咱ê周圍ê人有án怎teh疼人，因為咱所有ê疼是teh反照上帝ê心腹，咱to̍h thang知影耶穌所啟示 ê，是m̄應該tio̍h看做是一个thang生驚ê思想。

因為是人ê疼痛，有失落伊所疼ê；所以chiah不止艱苦。因為是可憐 ê 老父，有看tio̍h伊ê kiáⁿ兒變 pháiⁿ，chiah傷心到頭毛變白去，總是做 kiáⁿ兒ê to̍h khah常 lóng無teh關心伊本身ê所做。Ah，咱常常有看tio̍h chē-chē做父母 ê人顯出悽慘 ê面，teh想，設使若ē-thang用啥物法度來拯救伊ê 蒙恩ê kiáⁿ，to̍h tī今世也甘願 擔當ta̍k 等號 ê艱苦，也soah beh是ē用得，tī來世 mā 甘願受棄sak tī外面烏暗ê所在！chit時我ē記得tī 早前，我有一位所疼ê朋友ê話，伊是婦人人，伊bat對我講：「咱做伙做朋友相交陪，算是有幾nā年久lah，總是我lóng m̄-bat對你講起我一項祕密 ê艱苦事，to̍h是我ê kiáⁿ有變做pháiⁿkiáⁿ，soah走去別所在。也已經經過十年久，總是我lóng無接tio̍h伊ê消息。chit時我mā soah m̄知影伊是猶活 teh，á是死去lah。總是我tī暝日決斷m̄-bat無teh想伊。」

耶穌teh講上帝ê喪失，tú-tú是chit-ê意思，這照看，是差不多bōe信得 ê事。Chit世間所有ê婦人人，雖然in m̄-bat看tio̍h聖冊，iáu-koh tī in ê心內lóng有teh啟示上帝ê仁慈 ê心tī-·leh。耶穌有án-ne講，咱tio̍h用咱所有第一好ê要素來了解父上帝。咱雖然是pháiⁿ，iáu-koh ē曉得親像án-ne關心tī咱ê kiáⁿ兒，何況天裡ê父，kám無koh-khah關心tī咱?無論啥人若是有信仰 chit條 ê 道理，hit-ê人kám iáu-koh ài beh離開伊去?

耶穌有koh再論起到tī一切 ê序大人ê 至深ê心腹，to̍h是講父上帝ê心有歡喜hiah-ê 盡忠 ê kiáⁿ兒，總是伊所有ê善良 ê kiáⁿ兒是bōe-ōe安慰伊ê心，來無為tio̍h hit一个pháiⁿ ê來艱苦。一百隻羊 ê中間mā猶九十九隻有平安，也十个銀á mā猶九个，又koh兩个 kiáⁿ兒mā iáu有一个tī-·leh。總是上帝ê心是iáu未滿足。Κui大群 ê中間，連一个to bē-tàng逃閃。咱ê父上帝是為tio̍h隨一个一个來艱苦，來teh 思慕伊。咱kám無看見有ê人雖然伊ê 細kiáⁿ是thang歡喜，乖-·ê，iáu-koh有不止悽慘 teh看見伊一个 kiáⁿ兒漂流tī pháiⁿ ê所行。咱所有ê乖ê 細kiáⁿ，kám ē-thang hō͘咱免為tio̍h hit-ê pháiⁿ ê，來勞煩?Kám無為tio̍h hit-ê行錯誤ê 細kiáⁿ來艱苦?咱kám無顯出至大ê上帝ê心來出聲喉叫，講：「我ê kiáⁿ！我ê kiáⁿ！」？咱的確beh chhōe hit-ê失落ê到得tio̍h。咱tio̍h為tio̍h chit-ê大ê 啟示來感謝上帝無soah!耶穌所教示ê，to̍h是chit條 ê 道理。上帝是親像chit款，其實伊ê艱苦是比咱人ê有無限量 tī-·leh。設使耶穌若無講起，to̍h咱m̄敢掠這做是真實 ê話。
後來伊to̍h koh講起，上帝有不止熱心teh chhōe hit-ê失落ê。親像婦人人拚掃伊ê厝內，勤勤 teh chhōe。也老父有the tī門裡，tiāⁿ-tiāⁿteh想像hit-ê失落去ê kiáⁿ兒，to̍h是teh食豆殼飼豬ê心情。又koh親像牧者有出去曠野，山間來chhōe失落ê，到得-·tio̍h。耶穌講，伊是ài「chhōe到得-·tio̍h。」咱ê父上帝bē-tàng tùi tī kah hiah-ê無犯罪 -·ê做伙 tī-·leh，來得tio̍h 安慰，來無煩惱有喪失咱。伊無beh用別个來補hit-ê空ê位，來滿足伊ê心。伊m̄是親像大業戶ài倩有氣力ê，來thap無氣力ê人ê位。咱ê主有講，‹是án-ne，伊是咱ê父。伊有需要咱，伊有喪失咱，伊有出去勤勤 chhōe hit-ê失落-·ê，到得-·tio̍h。

伊ài「chhōe到得tio̍h。」獨獨上帝chiah知影在tī 今世 kah來世 hit-ê意思到啥款。咱差不多常常 teh ǹg望想講，chit款ê疼痛，最後tiāⁿ-tio̍h是無hō͘伊絕望。不過只有一項ēhō͘伊絕望niā-niā，to̍h是咱罪人 ê心志。chit-ê是ē-thang hō͘伊絕望，親像án-ne，咱ê主有tī ta̍k所在來傷心講：「設使若ē做得，是ài chhōe-tio̍h伊。」

咱tī-chia thang聽見一个真tú好ê故事，to̍h是teh講起有一个人ê 細kiáⁿê事，伊有四界流tī倫敦城hit款淫亂 ê罪惡ê生活，伊有出去，來lām-sám做hit款 罪惡ê所做，也無想tio̍h伊ê厝內，tùi伊ê所做，所發生 ê 悽慘 ê情形。後來chit-ê故事有描寫hit-ê傷心ê 老父，伊是一个高尚，可敬ê步兵，to̍h盡 lóng總 ê氣力，一暗過一暗，一月過一月，來遍遍行tī倫敦城ê街路裡，也去探 ta̍k款ê 酒店、kiáu間，以及hiah-ê teh做pháiⁿ ê巢窟。伊lóng無teh掛意 hiah-ê 生份人ē僥疑伊ê 品行。伊也lóng無teh掛意啥物，獨獨ài chhōe-tio̍h hit-ê hō͘伊不止teh傷心ê 細kiáⁿ。

Chit-ê圖是無jōa 明，iáu-koh是真實 ê圖，tú-tú照耶穌ê教示，有teh表明咱ê父上帝有親像án-ne，來teh chhōe伊所失落-·ê。其實hit-ê gín-á，是決斷m̄-bat teh遼望伊ê 老父，有teh掛心伊到án-ne。Hit-ê gín-á只有teh想伊ê 老父是一个嚴轄，gâu受氣ê人，chit時穩當是teh 咒詛伊，因為伊有去損tio̍h in 老父ê老早ê尊名。這tú-tú是親像咱大家仝款，因為咱若背逆上帝，hit時咱猶原ài án-ne phah算。咱初初lóng是teh想伊是ài受氣，ài報冤，伊是真冷淡，lóng無teh關心tī咱所受ê艱苦，也無beh聽咱ê悔改 ê聲音。總是tùi耶穌有指示咱，所以咱最後chiah知影上帝有teh艱苦咱人ê所做，有tiāⁿ-tio̍h teh 思慕咱，teh ǹg望咱thang koh tńg去就近伊。

總是chit點是真實 ê思想，tī-chia耶穌有講起咱ê pháiⁿ所行是ē刺激到tī伊ê心底。伊有勤勤 teh chhōe咱，伊有用ta̍k 等號 ê 計策來teh chhōe咱，伊有進前準備咱ê心，hō͘咱thang來悔改。Ta̍k-pái lóng是tùi伊有感動咱ê心，所以咱chiah ē醒悟，ē知罪，ē憂悶、悔改，kohē生起ǹg望ê 念頭。 這是oh得信 ê 道理，也咱m̄敢信是真實 ê事。也iáu-koh咱的確 tio̍h信伊。因為咱有聽見基督所講ê真實 ê話，to̍h是講，hit-ê牧者有teh chhōe伊ê羊；也hit-ê婦人人有teh 拚掃來teh chhōe伊所失落ê銀á；koh hit-ê 老父有teh傷心伊ê kiáⁿ兒。咱tio̍h 深深確信chit-ê 道理，因為設使咱ê kiáⁿ若生起放蕩，hit時咱thang料想咱ê心情。有一日，bat有一个婦人人tùi我講：「設使我ê kiáⁿbē-tàng享受天堂 ê 福氣，to̍h雖然tī天裡lóng 總 ê天使，mā是bē-tàng阻擋我出去tī外面烏暗ê所在來chhōe我ê kiáⁿ到得tio̍h。」這m̄是無敬虔ê話，這to̍h是teh反照上帝ê心腹。設使上帝若是無親像chit-ê婦人人ê疼痛ê心tī-·leh，實在是真可憐 ê事。有chē-chē人chia̍p-chia̍ptùi我講起，in ê心內有jû亂，有搖choah，有艱苦，有痛悔，也幾nā千pái 決心beh做好，結局失敗；總是ǹg望ài koh做，tùi chit-ê 實情有koh-khah堅固我ê心來信，這lóng是出tùi上帝ê感動。有一日，bat有一个人對我講：「Hit-ê心情宛然親像tī 地獄lah。」‹是，這m̄是地獄lah。to̍h是hit-ê牧者 teh chhōe伊ê羊；也hit-ê婦人人teh 拚掃；也hit-ê受凌辱 ê父有用疼，不止堅固，ǹg望ē-thang chhōe伊所失落ê到得tio̍h。Tú-tú是照某朋友對我所講ê，我teh想，chit-ê譬喻是基督teh啟示上帝是父，也我有感覺tio̍h咱是khiā起tī聖ê地。Hit-ê 神靈 ê世界有不時包圍tī咱ê身邊。設使咱ê心目有開，有看見神靈 ê世界；也設使咱ê 耳孔有脫離世間一切 ê聲音，咱tī chit款ê時chūn，to̍h ē-thang看見基督ê 腳跡，咱tī chit款爭戰 ê時，thang聽tio̍h上帝teh 辯明 ê聲，來teh chhōe所失落-·ê，到得-·tio̍h。

設使伊有chhōe-tio̍h伊所失落-·ê，hit時上帝ê眾天使tī天裡，to̍h beh為tio̍h伊來歡喜快樂。耶穌看見hit-ê浪蕩子tńg來，hit時伊ê 老父ê快樂，有hō͘伊想tio̍h父上帝tī天裡，若是看見伊ê kiáⁿ兒tńg來，也beh án-ne歡喜。頂面所講hit-ê浪蕩子ê 老父，有tī幾nā月日久，為tio̍h伊所失落ê kiáⁿ teh傷心，teh祈禱，四界teh chhōe，又koh到後來果然 chhōe-tio̍h，hit時伊ê歡喜是bōe 形容得 ê，tī chit-ê 普通 ê故事，猶原有teh表明上帝ê心腹。也hit-ê gín-á是不止gông-ngia̍h生驚，koh受大感動，因為有發見tio̍h伊ê 老父 hit-ê無厭倦ê疼痛，tùi án-ne來變換伊ê生活，to̍h顯出大丈夫ê氣概，來出發伊ê新ê生涯，來榮光hit-ê心神艱苦ê 老父。

Hit-ê gín-á ê序大人，一下聽見tùi ta̍k方面 lóng teh o-ló伊ê kiáⁿ，hit時伊ê歡喜，伊ê快樂，啥人 ē-thang形容 ?伊有chhōe伊所失落-·ê，也到尾伊有chhōe-tio̍h伊。

這to̍h是上帝ê心腹，這to̍h是照咱軟弱 ê人ê頭腦所ē-thang揣摩父上帝ê心腹ê款式。咱bōe用得半信chit-ê事實，hoān-sè咱m̄敢信是真實 ê事。這是過頭好聽ê事，總是猶原是真實 ê事。基督有指示chit-ê 道理。這m̄是仙古，這是真實，也是咱ta̍k人所tio̍h接納ê事實。咱to m̄是做無父ê kiáⁿ，上帝to̍h是咱ê父。Tùi hiah-ê心內有欣慕誠實來teh 爭戰 ê人，耶穌有kā in講：「Lín細ê羊群ah，m̄-thang驚，因為lín ê父歡喜用國hō͘ lín。」Tùi hiah-ê tiàm tī 遠遠 ê所在，hō͘罪所苦楚ê罪人，伊有kā in講：「Τaⁿ tio̍h起來，tńg去chhōe父。」