《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

TēGō͘ koàn Chiūⁿ Êlúsalèm Tē 1 chiuⁿ Tô͘tiong ê Kìek 第五卷上耶路撒冷 第一章編輯途中Ê記憶Ê著者

作者 Tâi e̍k:Ko Tekchiong,Siutēng Lîm Chùnio̍k & Chng Hūiphêng 2024.09.29

Tē V Koàn

Chiūⁿ Êlúsalèm Tô͘tiong ê Kìek


Tē1 chiuⁿ PHIANCHI̍P TÔ͘TIONG Ê KÌEK Ê TÙCHIÁ



Chhinchhiūⁿ ánni, Iésu ū kòpia̍t háikîⁿ ê Kapehnáum.
“Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍t beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ.”
Ia̍h lán tī chia só͘ beh kángkiù· ê, chiūsī lūn Iésu beh chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong ê kìek.

Lūn hiah ê kìek, lán ê chúiàu ê chhâiliāu, chiū sī Lūka Hokimsutiong, hit chi̍t ê sinchām só͘ kìchài ·ê, iā chit chām sī i ê chheh só͘ te̍kpia̍t ū kìchài· ê, tāiiok ū saⁿpah chat. Kîthaⁿ ê Hokimsu lóng bô kìchài. Máthài kap Mákhó chiūsī teh kóngkhí Iésu tī Galílaiah thoânkàu ê sū, ia̍h āulâi in putkò kántan lâi lūnkhí koh kòelâi ê chênghêng, chiū liâmpiⁿ choánōaⁿ in ê pit, lâi kóngkhí Iésu siū tèng tī Si̍pjīkè ê íchêng , hit chi̍t lépài kú ê kò͘sū, kahná chhinchhiūⁿ tī chit tiongkan lóng bô tútio̍h símmi̍h tāichì ê khoán, chiah bô símmi̍h kóngkhí.

Chóng·sī Lūka só͘ teh kóngkhí lūn Galílaiah ê kò͘sū, khiok sī kap in só͘ kóng ·ê lóng ū saⁿ ittì, ia̍h lūn I ê siūlān ê chi̍t lépàitiong ê kò͘sū mā sī lóng saⁿ ittì. Putkò tī Galílaiah thoânkàu kap I ê siūlān, hit tiongkan ê chênghêng, i ū phianchi̍p chinchōe chhâiliāu, lâi kethiⁿ chi̍tchām teh kóngkhí hit ê tô͘tiong ê kìek, chhinchhiūⁿ chòe chi̍t ê kiôniû khòa tī Kapehnáum kap Golgóthah ê tiongkan. Puthēng inūi hiānkim lán ê Hokimsu ìnsoat liáu bô túhó, tìkàu chit ê sūsi̍t sòa bô lōa hunbêng. Siatsú lán nā beh lâi têngchài ìnsoat Lūka Hokimsu, hitsî lán beh, sī ōethang hō͘ chitchām khah hiánjiân lâi chòe chi̍t ê sinchām sī chin hó, chiūsī ēng Lūka só͘ kìchài chit ê giâmsiok ê ōe lâi chòe thâusū kóng, “Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍tkî beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ,” āulâi chiah sòachiap lâi kóngkhí chit ê kò͘sū, chiū lán úntàng ē chámjiân khah bêng chit ê sūsi̍t. Putlūn siáⁿkhoán, chhiáⁿ tho̍kchiá tī Sèngchheh kakī lâi sòejī chòe kìhō chiū hó. (Chiūsī 9:51 18:14).

Lán tāike ài siūⁿ chit ê siàuliân ê tùchiá Lūka sī ū gâu ê bûnha̍ksiōng ê púnlêng kàu cháiⁿiūⁿ, iā i beh chhutpán chit pún ê sinchheh, i ū hoatchhut i ê choan chengsîn kàu cháiⁿiūⁿ! Lūka ū kap Pólô saⁿkap chhutgōa thoânkàu, iā tī i ê hênglí ê lāitiong, putsî to ū nn̄g ê kùitiōng ê goânkó tī·leh. Chit koàn chiūsī i ê ji̍tkì. Tī ū chi̍tji̍t, i ū chhutpán lâi chiâⁿchòe Pólôtoān, chiūsī piáubêng tī Sùtô͘ (**Hêng)toān· ê.

Chóng·sī chit koàn i ū khah bān chhutpán, koh iā m̄sī tēit iàukín· ê. Lūka iáu ū chi̍t ê chámjiân khah tùitiōng ê goânkó tī·leh, i ū khòaⁿchòe sī chi̍t ê tōa ê sūgia̍p, tī kúinā nî kú, choansim ēngkang só͘ phianchi̍p· ê, chiūsī lán ê Chú ê Toānkì. Lūka chai chit pún tio̍h tāiseng chhutpán. Chit ê chiūsī só͘ tēit koansim ê sū. Bêngbêng Pólô sī ū kap i ha̍pchok. Tōabīn Lūka ē siūⁿ ài siá chit pún lán ê Chú ê Toānkì, sī tùi tī Pólô ê biánlē. In ū tī ta̍k só͘chāi lâi chūchi̍p hit ê chhâiliāu. In saⁿkap chhutgōa ê sî, ū chia̍pchia̍p tútio̍h kó͘chá ê ha̍kseng, íki̍p tī saⁿcha̍p nî chêng bat kap Iésu saⁿkap tiàm ê lâng, sòa lâi tittio̍h chēchē khaksi̍t ê kìek kap kàsī ê ōe, chiūsī lâng lóng iáubē chūchi̍p lâi chiâⁿchòe chi̍t ê tiongsim ê liûthoân· ê. Tùi ánni, i ū tittio̍h Thiⁿsài íki̍p Kò͘iûⁿ·ê ê kò͘sū, iā tōabīn chit ê sī tùi Mâlíah só͘ thoân· ê. Iā tùi ánni, i ū tittio̍h Sitlo̍h iûⁿ, íki̍p Lōngtōngchú hit ê bôkè chipó ê phìjū. Koh tùi ánni, i ū tittio̍h chit ê tōa chām, lâi lūn in chiūⁿ Êlúsalèm tī hit ê tō͘tiong ê kìek, chiūsī lūn Iésu kòpia̍t Galílaiah liáuāu, tehbeh chiūⁿ khì siū hāisí hit ê tô͘tiong só͘ tútio̍h ê thang siongsim ê pòaⁿnî kú ê kìek.

Lán thang sióngsiōng chit ê siàuliân ê tùchiá Lūka, ū jia̍tsêng chùì lâi chūchi̍p hit ê chhâiliāu. Lán si̍tchāi chin ohtit sióngsiōng i khíthâu thiaⁿtio̍h Lōngtōngchú ê kò͘sū, hitsî i ū hoaⁿhí kàu siáⁿkhoán. Lán ē thang sióngsiōng tī ū chi̍tji̍t, i ū ēng chit kù ōe lâi kóngkhí chi̍t ê sinchām kóng, “Iésu siū chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê ji̍tkî beh kàu, chiū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ,” iā chiū ánni chiapsòa lâi kóngkhí “Tô͘tiong ê kìek” ê kò͘sū.

Lán tehbeh kángkiù chit chām ê sî, lán tio̍h chai chit ê m̄sī teh kìsu̍t I ti̍tti̍t chiūⁿkhì Êlúsalèm kàu hō͘ lâng hāisí ê sū, lán khahsiông sī ài ánni phahsǹg. Nāsī ánni, chit ê chiah ū kúi ji̍t kú ê sū nātiāⁿ, chóng·sī kîsi̍t chit ê tô͘tiong ê kìek sī la̍k ge̍hji̍t kú ê sū.

Lán khah hó tio̍h kóng chit ê sī teh kìchài I tī hit la̍k ge̍hji̍t ê tiongkan, tī Êlúsalèm siâⁿgōa sìkòe chhutgōa ê tô͘tiong ê kò͘sū, inūi tī hit la̍k ge̍hji̍t kú, chiàu khòaⁿ I sī chhinchhiūⁿ tùi sìbīn lâi teh kongkek Êlúsalèm siâⁿ, ū chia̍pchia̍p khì chhì khòaⁿ kokbîn ê kiaⁿsiâⁿ ê kénghóng. Inūi tī ta̍k kok kiaⁿsiâⁿ sī chòe koânsè ê tiongsim. Ia̍h tī Êlúsalèm tng choehkî ê sî, I ōethang kóng hō͘ tùi ta̍k só͘chāi chūchi̍p lâi ê choân Iûthài lâng thiaⁿ. Lán thang kèngkhiân lâi sióngsiōng, tī I bē chihchiap chiūⁿ thiⁿ ê íchêng, siatsú in nā iôngún I, chiū lán ê Chú sī ài kòsò͘ chèng chūchi̍p ê Íseklia̍t lâng ê simkoaⁿ. I sī ài tī I ê kokbîn ê tiongsimtiám lâi chūchi̍p i ê kiáⁿjî, chhinchhiūⁿ kebú teh chūchi̍p i ê keá tī si̍tē chi̍tpoaⁿiūⁿ.

“Nāsī in m̄ài.”
In m̄ài. Ta̍k pái I ji̍pkhì Êlúsalèm, in chiū chhì khòaⁿ ū símmi̍h hoattō͘ thang hāisí I, tùi ánni I tio̍h siámpī in. Inūi I iáubē engkai tio̍h sí. I ê sîkî sī iáubē kàu. I bē sí ê íchêng, iáu ū chēchē hāng tāichì tio̍h ài chòe, iā lūnkhí Pē ê simpak, I iáu ū chēchē ê kàsī tio̍h ài kóngkhí. Siatsú tī Êlúsalèm I bē thang kóngkhí, ko͘putchiong I tio̍h tī khah túhó ê só͘chāi, kiámchhái tī khòngiá, ásī tī hit ê phianphiah sòesòe ê hiuⁿsiā lâi kóngkhí, sòa thang chiong Hokim lâi kautāi Sùtô͘, hō͘ in thang khektiâu tī simlāi, thang thoânpò tī sìhng.
Chhinchhiūⁿ ánni, tī la̍k ge̍hji̍t ê tiongkan, I ū siū lâng kóaⁿtio̍k, līkhui Êlúsalèm, khì tiàm tī gōa kháu ê hiongchhoan lâi thoân I ê Hokim. I ū saⁿpái mō͘hiám lâi ji̍pkhì siâⁿni̍h ia̍h lóng sī tng choehkî ê tiongkan. Chiôngtiong ū nn̄g pái siū tùite̍k kiôngkiông kóaⁿchhut siâⁿgōa. Iā kàu tē saⁿ pái, I ū chìnchêng khì tútio̍h hāisí. Inūi I ê sî íkeng kàu.

Saⁿcha̍p nî āu, Iôháneh ū kìchài siāng hit sîtāi ê hôesiónglio̍k, lâi siá chi̍t chām kò͘sū, choânjiân kap Lūka chengchha. Chin kîkoài, Lūka lóng sī kìchài Êlúsalèm siâⁿgōa só͘ tútio̍h ê sūchêng. Ia̍h chin kîkoài, koanhē siāng chit sîtāi ê sū, Iôháneh lóng sī kìchài tī Êlúsalèm siâⁿlāi só͘ tútio̍h ê chênghêng. Só͘í lán sī bē thang kanta tha̍k chit pêng nātiāⁿ, nāsī ánni, chiū bô oânchoân. Che tútú chhinchhiūⁿ teh tha̍k Palí siâⁿ tī 1870 nî siū phah hit ê nn̄gtêng ê kò͘sū chi̍tpoaⁿ, inūi chi̍t ê kìchiá sī tiàm siâⁿgōa, bē thang ji̍p siâⁿlāi, iā koh chi̍t ūi sī tiàm tī siâⁿlāi, bē thang chhutkhì siâⁿgōa lâi kì hit ê chênghêng.

Chhinchhiūⁿ ánni, lán ū Siâⁿni̍h ê kò͘sū, koh ū Hiongchhoan ê kò͘sū, iā lán tio̍h chiong nn̄g ê saⁿkap tha̍k. Iôháneh só͘ kì ·ê, chiūsī Siâⁿni̍h ê kò͘sū, só͘í i lóng bô kóngkhí chiūⁿ Êlúsalèm tô͘tiong ê tāichì, ásī siâⁿgōa só͘ tútio̍h ê sūchêng. Kahná chhinchhiūⁿ i tiàm tī Siâⁿni̍h lâi tánchih Iésu ji̍plâi, jiânāu chiah kóngkhí I ji̍p siâⁿ kàu tī I siū tùite̍k kóaⁿchhut siâⁿ ûichí, hit tiongkan só͘ tútio̍h ê sū, ia̍h kahná chhinchhiūⁿ koh tiàm tī siâⁿni̍h lâi thènghāu Iésu koh ji̍p siâⁿlāi. Iôháneh só͘ kì ·ê, sī m̄bat tè I chhutkhì kàu siâⁿgōa, mā m̄bat chhut siâⁿmn̂g khì. Iôháneh só͘ kì ·ê, chiūsī Siâⁿni̍h ê kò͘sū.

Lūka só͘ kì ·ê, chiūsī Hiongchhoan ê kò͘sū. Lūka ū tùi Kapehnáum chhuthoat, kap Iésu saⁿkap ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ, chóng·sī i koattoàn bô tè I ji̍p khì siâⁿni̍h, lâi khòaⁿkìⁿ I siū hāisí. Lūka ū pàng hō͘ Iésu kakī ji̍p siâⁿkhì, iā kahná chhinchhiūⁿ tiàm tī siâⁿmn̂g gōa teh thènghāu I koh chhutlâi, chiah koh chihchiap I, lâi putsî tè tī I ê āubīn, sìkòe kiâⁿ, iā I koh chi̍t pái beh mō͘hiám ji̍p siâⁿ khì, hitsî i chiū koh pàng hō͘ I kakī ji̍p siâⁿkhì, iā tiàm siâⁿmn̂g gōa lâi thènghāu I koh chhut·lâi. Só͘í lán tio̍h chiong in nn̄g ê kò͘sū ha̍p chòehóe tha̍k, chiah ōe liáukái, Iésu chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong ê kò͘sū.

Chiàu lán só͘ tha̍ktio̍h· ê, lán chai chit ê kò͘sū sī chi̍t ê thang siongsim ê chêngkéng, lâi teh kóngkhí Jînchú tiàm tī tōebīnchiūⁿ ê chòeāu ê la̍k ge̍hji̍t ê sūchêng. Liân Iésu bē līkhui Galílaiah ê íchêng, I ê tùite̍k to íkeng ū tiuⁿ lôbāng teh ûi tī I ê sinpiⁿ, I sī íkeng tiàm tī gûihiám ê tiongkan. Lūn khí Iésu tiàm tī Kapehnáum ê béchām ê chênghêng, lán ū thiaⁿkìⁿ kóng, “Iésu sìkòe kiâⁿ tī Galílaiah, m̄ ài kiâⁿ tī Iûthài, inūi Iûthài lâng ài beh thâi I.” Chittia̍p tú sī Chúāu 28 nî ê tangthiⁿ, hitsî Iésu ū koatì ǹg Êlúsalèm lâi kiâⁿ. Só͘í chit ê tô͘tiong ê Kìlio̍k thang kóng sī teh kìchài chènglâng teh tuichhē beh hāmhāi I ê kò͘sū. Chit ê kò͘sū khioksī iûgoân ū teh kóngkhí tī hit la̍k ge̍hji̍t kú I só͘ ū kiâⁿ hiah ê koânlêng ê sînjiah íki̍p tiōngtāi ê kàsī, chóng·sī tōabīn sī teh kóngkhí chit la̍k ge̍hji̍t kú, tī hit ê kôaⁿchhìn ê tangthiⁿ, I ū sìkòe phiauliû, lôkhó͘ ê sengoa̍h, khiok iā chiāmsî bat khì siámpī tī hiah ê phianphiah ê hiongchhoan, iā sī teh kóngkhí chit la̍k ge̍hji̍t kú, siatsú nā bōethang kóng, tútú sī teh tôcháu, iáukú ōethang kóng sī teh siámpī lâng ê kèbô͘, inūi lâng chia̍pchia̍p ài beh thâi I, iā inūi chittia̍p in ê kèbô͘, sī íkeng chiongkūn tī hit ê chhiⁿkiaⁿ ê ke̍ktiám. Lán tī chit chām I beh chiūⁿ Êlúsalèm ê tô͘tiong, ū thiaⁿkìⁿ I tùi tī hiaê ài beh chìnchêng lâi tè I ê lâng siongsim lâi kóng, “Hô͘lî ū khang, thiⁿtiong ê pechiáu ū siū; to̍kto̍k Jînchú bô khòa thâukhak ê só͘chāi.”

Chittia̍p lán sī tè I teh kiâⁿ tī hit ê tô͘tiong ê thâuchām.

Tī Êlúsalèm só͘ beh khui hit ê kokbîn ê tōa ê Siukoah ê choeh, chiūsī kiòchòe Tahliâuchoeh, ti̍tti̍t pekóa lah, hitsî Iésu ū kòpia̍t Kapehnáum, jiânāu chiū līkhui I ê hiaⁿtī, ha̍kseng íki̍p lán, iā hō͘ lán sòa m̄chai I khaksi̍t sī beh chiūⁿ khì hù choeh ásī bô. Só͘í tī chit chōa ê lúhêng, ū chēchē hāng sū lán bô khaksi̍t chaiiáⁿ. Chiàu khòaⁿ I ànsǹg chit chōa ê lúhêng ōethang chòe chi̍t ê tōa ê lúhêng lâi kàsī, lâi soatkàu. I ū chhe I ê sùchiá, nn̄gê chòe thâu khì thòe I pīpān lō͘. Chiôngtiong chi̍t tūi, tōabīn sī Iâkop kap Iôháneh, ū khì kàu tī tùibīn Satmálīa ê kaukài ê chi̍t ê hiuⁿsiā, ia̍h ū hō͘ hiah ê khǹg oànhūn ê Satmálīa lâng, ēng bô lé ê thàitō͘ lâi kóaⁿ in chhut siâⁿgōa, “inūi I ǹg Êlúsalèm teh kiâⁿ.” Ha̍kseng chiū siūkhì in. Iâkop kap Iôháneh ài chhinchhiūⁿ Eliiah ê khoán, tùi thiⁿni̍h kiò hé lo̍hlâi bia̍tbô in. Iésu chiū tiāmchēng lâi sêngsiū in ê kūchoa̍t. “Lín kakī m̄chai lín sī símmi̍h hō ê sim. Taⁿ lâi khì pa̍t ê hiuⁿsiā.” Iā tōabīn ū koh pa̍t tūi, tī chi̍t nn̄g lépài āu, ū kiâⁿ kàu kūn Êlúsalèm ê Bēthaniah ê hiuⁿsiā, ia̍h in ū ji̍p khì tī hit ê hiuⁿsiā tiong tēit tiōngiàu ê chhù, chiūsī La̍hchalō͘ kap i ê chíbē Mátāi, Mâlíah só͘ khiākhí ê só͘chāi. Bēthaniah ê lâng sī chámjiân khah kohiūⁿ, ū putchí hó khoánthāi in. Chit ê hiuⁿsiā sī putchí kūn Êlúsalèm siâⁿ, só͘í hiah ê kàuio̍kchiá úntàng bô hoaⁿhí chiapla̍p I, iáukú in ū hoaⁿhí lâi khoánthāi tùi Pakpêng lo̍hlâi chit ê siàuliân ê sianti lâng, inūi I ê miâsiaⁿ ū tōatōa iôchoah choân tōehng ê lâng, iā bô giâugî, in úntàng íkeng ū chia̍pchia̍p saⁿkap tâmlūn I ê sū.

Iésu tè tī I ê sùchiá ê āubīn, tī lō͘ni̍h teh kiâⁿ. Lūn khí chit chōa ê lúhêng, ū tútio̍h símmi̍h sū, lán lóng bōethang khaksi̍t kóngkhí siáⁿkhoán, sîkan iūkoh sī tété, só͘í tōabīn sī bô tútio̍h kah lōachōe hāng sū. I kiâⁿ kàu Bēthaniah, hitsî, La̍hchalō͘ ê katêng to teh khèngchiok hit ê choeh lah, iā tī in ê tiâⁿni̍h íki̍p hoehn̂gni̍h to lóng ū chhāi chhiⁿchhùi ê liúchhiū, iūkoh hiah ê hūjînlâng mā lóng chin bô êng, teh pīpān beh thang hoangêng Iésu. Lán tīchia thang khòaⁿkìⁿ Tangiûⁿ lâng gâu khoánthāi lângkheh ê khoàilo̍k ê chêngkéng, chiūsī kóng Iésu ū iàsiān lâi hiohkhùn, tī I ê sin ê pêngiú ê chhù, hitsî Mátāi inūi chiapthāi in, tāichì chōe, sim bâng, ia̍h Mâlíah chē tī Chú ê khaē, lâi thiaⁿ I ê ōe.

Chhiáⁿ lán chiāmsî thêng tīchia, lâi siūⁿ chit ê katêng ê sū, inūi chittia̍p liáuāu tī Iésu só͘ tútio̍h ê kankhó͘ ê ji̍t, chāi Iésu ê kenggiām chit ê katêng sī chin iàukín ê só͘chāi. Chiàu lán só͘ chai, chit pái sǹgsī in chho͘chho͘ ê sionghōe. Chit ê katêng ū hiánchhut chin bíbiāu ê àichêng; tùi ánni, ū khipín ta̍k sîtāi ê Kitokkàutô͘ ê chhùbī, lâi teh siàuliām Bēthaniah chit ê khoàilo̍k ê katêng. Inūi Iésu ū tiàm tī chit ê katêng lâi hióngsiū I ê tēit khoàilo̍k ê tāmpo̍h ê sîkan. Lán thang khòaⁿkìⁿ Iésu ū tiàm tī únba̍t ê sengoa̍h, lâi tittio̍h chit ê katêng ê hō͘thāi thang lâi anchēng I ê iàsiān ê chengsîn. Hoānnā símmi̍h lâng itseng lóng sī ūitio̍h kongchiòng lâi pháucháu ·ê, i ū thang tittio̍h chit khoán ê ùian kap chēngióng sī chin thang hoaⁿhí ê sū. Iésu sī chin hoaⁿhí ài lâng kap I chòe hó ê pêngiú. Liân tī Gia̍tsemáneh hn̂g, suijiân I ū thang kap I ê Pē saⁿ kauthong lâi tittio̍h I ê khùila̍t, I māsī iûgoân ìài hiah ê pêngiú, chiūsī kap I saⁿkap tiàm ·ê, lâi hûchhî I ê khùila̍t. Bo̍htit līkhui góa. “Lín tòa chia kap góa kéngséng.”

I ū tī Bēthaniah chit ê katêng, lâi tittio̍h chit khoán ê iúchêng. Ia̍h lán chai I ū hoaⁿhí lâi hióngsiū i. Ta̍kpái I kiâⁿ kūn Êlúsalèm ê sî, chiàu khòaⁿ I ū khì hiohkhùn tī chit ê katêng. Tī siūlān ê chi̍t lépàitiong, chi̍tàm kè chi̍tàm, I lóng sī tńgkhì Bēthaniah chit ê katêng lâi anchēng I ê iàsiān ê simsîn. Ia̍h I ū koh tńglâi Bēthaniah lâi kòpia̍t tōebīnchiūⁿ ê sengoa̍h. Tī Sengthian ê ji̍t. “I ū chhōa ha̍kseng kàu Bēthaniah ê tùibīn,” lâi tīhia līpia̍t chènglâng siū chihchiap chiūⁿ Thiⁿ.

“Mátāi kap i ê chíbē, kap La̍hchalō͘, lóng sī Iésu só͘ thiàⁿ ê lâng.”

In sī tī ta̍k sîtāi chiàu lán só͘ chaiiáⁿ ·ê ,lán ê Chú ê pêngiú ê tāipiáu. Lán lóng chaiiáⁿ Mátāi chiūsī áché, sī chòekang lâng, sī gâu chénglí chhùlāi ê lâng, ū châitiāu, ū khûnbián, iā gâu chhauhoân ê lâng, i ê kiâⁿta̍h, khiok sī ū tāmpo̍h chhonghông, bô kàugia̍h ū thunlún ê khoán, chóng·sī i ê simkoaⁿ sī súi, iā i ū hiánchhut hūjînlâng ê sim, lâi kiongkèng chit ê siū hāmhāi bô khòa thâukhak ê só͘chāi ê siàuliân ê sianti. Hiānkim ê Mátāi chiūsī hithō chòe iâm tī siāhōe· ê, sī gâu liāulí chhùlāi ê lâng, sī ū châitiāu ê khànhō͘hū, sī hithō biánkióng, ū châitiāu, tamtng chēchē kang ê hūjînlâng. Hithō lâng khiok iā sī ē chhògō͘, chóng·sī khahsiông siū lâng ê gō͘kái. I sī khah bô teh kóngkhí i ê chongkàu sìnliām, chiūsī teh chiphòe i ê sengoa̍h ·ê. I ài khàmba̍t i ê simsu. I sī oànhūn kámchêngtek ê sū, I bô hoaⁿhí lâi iôngún gûgōng ê lâng. Chóng·sī i ê simkoaⁿ si̍tchāi sī jînài. Chhengliân lâng éngéng ài léngchhiò i, chóng·sī in nā ū tútio̍h kankhó͘ pīⁿthiàⁿ ê sî, in tio̍h lâi lôhoân i, iā i kèóng khì, hitsî in chiah ēng unjiû, thiàⁿsim lâi siūⁿ ài chhiò i ê sū. Hiānkim ê Mátāi sī hiah ê huisiông gâu pangchān sèkài ê lâng.

Ū ê lâng mā bat tútio̍h chhinchhiūⁿ Mâlíah hitkhoán unjiû, unhūi ê hūjînlâng, i sī gâu sàmsu, be̍ksióng, kîtó koh ū gíná ê jia̍tsêng kap khoài chiapla̍p ê simsîn tīteh, iā i ê sim ū siū i só͘ chunchông ê Chú ê úitāi ê sūsióng só͘ tōatōa kámtōng. Ū ê lâng m̄bat i, sòa chiong i lâi kap i ê si̍tchètek ê chíbē saⁿ píkàu, sòa khòaⁿkhín i, kóng i sī bōngsióngka, choanjiân hutlio̍k ji̍tsiông ê gībū, chíū itbī subō͘ Siōngtè, lâi kap I ji̍p tī sînpìtek ê kaupôe. Kisi̍t lán nā khòaⁿ i só͘ ū ê iúchêng chiū kàugia̍h thang ìnkap lâng ê gō͘kái. Iésu úntàng bô beh tôngchêng hitkhoán ê thàitō͘. Chit ê kò͘sū chíū sī àmsī lán chaiiáⁿ i ū kèngkhiân ê simsîn, khòaⁿ Siōngtè sī putchí si̍tchāi, iā hiánchhut i sī “simkoaⁿ chhengkhì ū khòaⁿkìⁿ Siōngtè,” ia̍h inūi sī ánni, só͘í ithoat thang thiàⁿsioh i. In nn̄g ê chíbē sī ài tùi Iésu hiánchhut tôngchêng kap khiânsêng ê thiàⁿsim, ǹgbāng tùi ánni, ōe thang ùibūn Iésu ê simsîn, thang tāmpo̍h kiámchió I tī kankhó͘ ê ji̍t só͘ pē ê tāngtàⁿ. In sī chòe hiānkim choân sèkài Kitok ê lútô͘ ê siōng hó ê tāipiáu. In ê sèngchit sī putchí ū kohiūⁿ tīteh; chóng·sī Iésu ū ēng siāng chi̍tiūⁿ ê sim lâi thiàⁿthàng in.

Lūn in hit ê tiāmchēng ê hiaⁿtī La̍hchalō͘ ê sū, tī chit ê le̍ksú tiong to bô kóngkhí siáⁿ khoán, só͘í lán bô símmi̍h chaiiáⁿ. Khiok iā bat thiaⁿkìⁿ lâng teh thêkhí, kóng i sī hit ê siàuliân ê koaⁿ, chiūsī chiôngchiân bat tōatōa kūchoa̍t Iésu ê, iā Iésu khòaⁿ i, thiàⁿ i, sòa phō i ê thâuhia̍h, lâi kā i chim ·ê. Suijiân Iésu ū putchí thiàⁿsio̍h Mátāi kap Mâlíah, iáukú chiàu lán só͘ chai, Iésu iā ū te̍kpia̍t thiàⁿ La̍hchalō͘, liân i ê chíbē to iûgoân sī sêngjīn La̍hchalō͘ sī I só͘ tēit thiàⁿ ê lâng. In ū chhengho i sī “Lí só͘ thiàⁿ ·ê.”

Chit ê sèsè ê kacho̍k, chiūsī chhinchhiūⁿ chit khoán tng sèkài ê lâng lóng ngēsim teh m̄ chiapla̍p I ê sî, in ū ūitio̍h I lâi pīpān só͘chāi hō͘ I. Iā I mā ū liâmpiⁿ beh ūitio̍h in lâi pīpān só͘chāi tī hit ê Éngoán ê kok, chiūsī “hō͘ góa só͘ tīteh ·ê, lín ia̍h tīhia.” Che ū àmsī chi̍t ê būntôe hō͘ lán tīchia thang siūⁿ. Iā chit ê bûntôe m̄sī chi̍t chéng ê siausoat nātiāⁿ, hoántńg sī chi̍t ê ū kiankò͘ ê sūsi̍t. Mátāi, Mâlíah íki̍p La̍hchalō͘, chittia̍p iā iáu oa̍hoa̍h lâi teh thiàⁿthàng in ê Chú Iésu tī hit ê sînbiāu ê Bīlâi ê sèkài; Iésu chittia̍p sī iáu teh khíchō I ê sèngkok tī chit tōebīnchiūⁿ, ia̍h chit ê sèkan iáukú sī ngēsim teh m̄ chiapla̍p I; tī kináji̍t, tī sèkài tiong iáukú chin chió katêng ū tansûn thiàⁿthàng ê sim, ài lia̍h Iésu chòe tēit; chhinchhiūⁿ tī Bēthaniah chit ê katêng, chiūsī hō͘ lán ê Chú kámkak chhinbi̍t ·ê, iáu sī chin chió.

Chhinchhiūⁿ ánni, Iésu beh chiūⁿkhì Êlúsalèm ê tô͘tiong, tī hit chi̍t àm, I ū hiohkhùn tī in ê katêng, iā I ū tiàm tī in ê hoehn̂g lâi kap La̍hchalō͘ saⁿkap kóngōe, iā tāike bē khì hiohkhùn ê tāiseng, I ū kap in ê chíbē saⁿkap chē, koh kiámchhái in tāike ū saⁿkap sànpō͘ kiâⁿ tī gōakháu oanoat ê lō͘thâu, tùi hia lâi gia̍hthâu ǹg tùi Bēthaniah ê soaⁿkhiⁿ kèkhì, lâi khòaⁿ Êlúsalèm siâⁿ hit ê ū kongchhái ê chêngkéng, chiūsī khòaⁿkìⁿ ū káng pah bān ê Iûthài lâng tùi ta̍k kok lóng lâi chūchi̍p tīhia, beh hù Tahliâuchoeh. Keh bînáchài, I iā ài beh ji̍pkhì hù choeh.




第五卷
上耶路撒冷


第一章 編輯途中Ê記憶Ê著者


親像án-ne，耶穌有告別海墘ê迦百農。
「耶穌受chih接上天ê日beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」
亦咱tī chia所beh講究-·ê，to̍h是論耶穌beh上耶路撒冷ê途中ê記憶。

論hiah-ê記憶，咱ê主要ê材料，to̍h是路加福音書中，hit一个新chām所記載-·ê，也chit chām是伊ê冊所特別有記載-·ê，大約有三百節。其他ê福音書lóng無記載，馬太kah馬可to̍h是teh講起耶穌tī加利利傳教ê事，亦後來in不過簡單來論起koh過來ê情形，to̍h liâm-piⁿ轉換in ê筆，來講起耶穌受釘tī十字架ê以前，hit一禮拜久ê故事，kah-ná親像tī chit中間lóng無tú-tio̍h啥物tāi-chì ê款，chiah無啥物講起。總是路加所teh講起論加利利ê故事，卻是kah in所講ê lóng有相一致，亦論伊ê受難ê一禮拜內ê故事mā是lóng相一致。不過tī加利利傳教kah伊ê受難，hit中間ê情形，伊有編輯真chē材料，來加添一chām teh講起hit-ê途中ê記憶，親像做一个橋樑掛tī迦百農kah各各他ê中間。不幸因為現今咱ê福音書印刷了無tú好，致到chit-ê事實soah無jōa分明。設使咱若beh來重再印刷路加福音書，hit時咱beh是ē-thang hō͘ chit chām khah顯然來做一个新chām是真好，to̍h是用路加所記載chit-ê嚴肅ê話來做頭序講：「耶穌受chih接上天ê日期beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」後來chiah續接來講起chit-ê故事，to̍h咱穩當ē相當khah明chit-ê事實。無論啥款，請讀者tī聖冊ka-kī來sòe- jī做記號to̍h好。(to̍h是9：51-18：14)。

咱大家ài想chit-ê少年ê著者路加是有gâu ê文學上ê本能到án怎，也伊beh出版chit本ê新冊，伊有發出伊ê choan精神到án怎！路加有kah保羅做伙出外傳教，也tī伊ê行李ê內中，不時to有兩个貴重ê原稿tī-·leh。Chit卷to̍h是伊ê日記，tī有一日，伊有出版來成做保羅傳，to̍h是表明tī使徒行傳-·ê。總是chit卷伊有khah慢出版，koh也m̄是第一要緊-·ê。路加iáu有一个相當khah重要ê原稿tī-·leh，伊有看做是一个大ê事業，tī幾nā年久，專心用工所編輯-·ê，to̍h是咱ê主ê傳記。路加知chit本tio̍h 進前出版，chit-ê to̍h是所第一關心ê事。明明保羅是有kah伊合作，大面路加ē想ài寫chit本咱ê主ê傳記，是tùi tī保羅ê勉勵。In有tī ta̍k所在來聚集hit-ê材料。In做伙出外ê時，有chia̍p-chia̍p tú-tio̍h古早ê學生，以及tī三十年前bat kah耶穌做伙 tiàm ê人，soah來得tio̍h chē-chē確實ê記憶kah教示ê話，to̍h是人lóng iáu未聚集來成做一个流傳ê中心。Tùi án-ne，伊有得tio̍h天使以及顧羊-·ê ê故事，也大面chit-ê是tùi馬利亞所傳-·ê。也tùi án-ne，伊有得tio̍h失落羊，以及浪蕩子hit-ê無價寶ê譬喻。Κoh tùi án-ne，伊有得tio̍h chit-ê大chām，來論in上耶路撒冷tī hit-ê途中 ê記憶，to̍h是論耶穌告別加利利了後，teh-beh上去受害死hit-ê途中所tú-tio̍h ê thang傷心ê半年久ê記憶。

咱thang想像chit-ê少年ê著者路加，有熱誠注意來聚集hit-ê材料。咱實在真oh得想像伊起頭聽tio̍h浪蕩子ê故事，hit時伊有歡喜到啥款。咱ē-thang想像tī有一日，伊有用chit句話來講起一个新chām講：「耶穌受chih接上天ê日期beh到，to̍h決意ǹg耶路撒冷來行。」也to̍h án-ne接續來講起「途中ê記憶」ê故事。

咱teh-beh講究chit chām ê時，咱tio̍h知chit-ê m̄是teh記述I直直上去耶路撒冷到hō͘人害死ê事，咱khah常是ài án-ne phah算。若是án-ne，chit-ê chiah有幾日久ê事niā-niā，總是其實chit-ê途中ê記憶是六月日久ê事。

咱khah好tio̍h講chit-ê是teh記載伊tī hit六月日ê中間，tī耶路撒冷城外四界出外ê途中ê故事，因為tī hit六月日久，照看伊是親像tùi四面來teh攻擊耶路撒冷城，有chia̍p-chia̍p去試看國民ê京城ê景況。因為tī ta̍k國京城是上權勢ê中心。亦tī耶路撒冷當節期ê時，伊ē-thang講hō͘ tùi ta̍k所在聚集來ê全偤太人聽。咱thang敬虔來想像，tī伊bē chih接上天ê以前，設使in若容允伊，to̍h咱ê主是ài告訴眾聚集ê以色列人ê心肝。伊是ài tī伊ê國民ê中心點來聚集伊ê kiáⁿ兒，親像雞母teh聚集伊ê雞á tī翼下仝款樣。
「若是in m̄-ài。」
In m̄-ài，ta̍k-pái伊入去耶路撒冷，in to̍h試看有啥物法度thang害死伊，tùi án-ne伊tio̍h閃避in，因為伊iáu未應該tio̍h死，伊ê時期是iáu未到。伊bē死ê以前，iáu有chē-chē項tāi-chì tio̍h ài做，也論起父ê心腹，伊iáu有chē-chē ê教示tio̍h ài講起。設使tī耶路撒冷伊bē-tàng講起，ko͘-put-chiong伊tio̍h tī khah tú好ê所在，hoān-sè tī曠野，á是tī hit-ê偏僻細細ê鄉社來講起，soah thang kā福音來交tài使徒，hō͘ in thang刻tiâu tī心內，thang傳報 tī四方。親像án-ne，tī六月日ê中間，伊有受人趕逐，離開耶路撒冷，去tiàm tī外口ê鄉社來傳伊ê福音。伊有三pái冒險來入去城裡亦lóng是當節期ê中間。從中有兩pái受對敵強強趕出城外。也到第三pái，伊有進前去tú-tio̍h害死，因為伊ê時已經到。

三十年後，約翰有記載siāng hit時代ê回想錄，來寫一chām故事，全然kah路加精差。真奇怪，路加lóng是記載耶路撒冷城外所tú-tio̍h ê事情。亦真奇怪，關係siāng chit時代ê事，約翰lóng是記載tī耶路撒冷城內所tú-tio̍h ê情形。所以咱是bē-tàng kan-taⁿ讀chit-pêng niā-niā，若是án-ne，to̍h無完全。這tú-tú親像teh讀Pa-lí城tī 1870年受phah hit-ê兩重ê故事仝款，因為一个記者是tiàm城外，bē-tàng入城內，也koh一位是tiàm tī城內，bē-tàng出去城外來記hit-ê情形。

親像án-ne，咱有城裡ê故事，koh有鄉村ê故事，也咱tio̍h kā兩个做伙讀。約翰所記-· ê，to̍h是城裡ê故事，所以伊lóng無講起上耶路撒冷途中ê tāi-chì，á是城外所tú-tio̍h ê事情。Κah-ná親像伊tiàm tī城裡來等chih耶穌入來，然後chiah講起伊入城到tī伊受對敵趕出城為止，hit中間所tú-tio̍h ê事，亦kah-ná親像koh tiàm tī城裡來thèng候耶穌koh入城內。約翰所記-· ê，是m̄-bat tòe伊出去到城外，mā m̄-bat出城門去。約翰所記-· ê，to̍h是城裡ê故事。

路加所記-· ê，to̍h是鄉社ê故事。路加有tùi迦百農出發，kah耶穌做伙 ǹg耶路撒冷來行，總是伊決斷無tòe伊入去城裡，來看見伊受害死。路加有放hō͘耶穌ka-kī入城去，也kah-ná親像tiàm tī城門外 teh thèng候伊koh出來，chiah koh chih接伊，來不時tòe tī伊ê後面，四界行，也伊koh一pái beh冒險入城去，hit時伊to̍h koh放hō͘伊ka-kī入城去，也tiàm城門外來thèng候伊koh出來。所以咱tio̍h kā in兩个故事合做伙讀，chiah ē了解，耶穌上耶路撒冷ê途中ê故事。

照咱所讀-·tio̍h-ê，咱知chit-ê故事是一个thang傷心ê情景，來teh講起人子tiàm tī 地面上ê最後ê六月日ê事情。連耶穌未離開加利利ê以前，伊ê對敵to已經有張羅網teh圍tī伊ê身邊，伊是已經tiàm tī危險ê中間。論起耶穌tiàm tī迦百農ê尾chām ê情形，咱有聽見講：「耶穌四界行tī加利利，m̄ ài行tī偤太，因為偤太人ài beh thâi伊。」chit時 tú是主後28年ê冬天，hit時耶穌有決意ǹg耶路撒冷來行。所以chit-ê途中ê記錄thang講是teh記載眾人teh走chhōe beh陷害伊ê故事。chit-ê故事卻是猶原有teh講起tī hit六月日久伊所有行hiah-ê權能ê神蹟以及重大ê教示，總是大面是teh講起chit六月日久，tī hit-ê kôaⁿ凊ê冬天，伊有四界漂流、勞苦ê生活，卻也暫時bat去閃避tī hiah-ê偏僻ê鄉社，也是teh講起chit六月日久，設使若bē-tàng講，tú-tú是teh逃走，iáu-koh ē-thang講是teh閃避人ê計謀，因為人chia̍p-chia̍p ài beh thâi伊，也因為chit時 in ê計謀，是已經將近tī hit-ê生驚ê極點。咱tī chit chām伊beh上耶路撒冷ê途中，有聽見伊tùi tī hia-ê ài beh進前來tòe伊ê人傷心來講：「狐狸有孔，天中ê飛鳥有siū；獨獨人子無掛頭殼ê所在。」

Chit時咱是tòe伊teh行tī hit-ê途中ê頭chām。

Tī耶路撒冷所beh 開hit-ê國民ê大ê收割ê節，to̍h是叫做搭寮節，直直逼óa lah，hit時耶穌有告別迦百農，然後to̍h離開伊ê兄弟，學生以及咱，也hō͘咱soah m̄知伊確實是beh上去赴節á是無。所以tī chit chōa ê旅行，有chē-chē項事咱無確實知影。照看伊按算chit chōa ê旅行ē-thang做一个大ê旅行來教示，來說教。伊有差伊ê使者，兩个做頭去替伊準備路。從中一隊，大面是雅各kah約翰，有去到tī對面撒馬利亞ê交界ê一个鄉社，亦有hō͘ hiah-ê khǹg怨恨ê撒馬利亞人，用無禮ê態度來趕in出城外，因為伊ǹg耶路撒冷teh行。學生to̍h受氣in。雅各kah約翰ài親像以利亞ê款，tùi天裡叫火落來滅無in。耶穌to̍h恬靜來承受in ê拒絕。Lín ka-kī m̄知lín是啥物號 ê心。Taⁿ來去別ê鄉社。也大面有koh別隊，tī一兩禮拜後，有行到近耶路撒冷ê伯大尼ê鄉社，亦in有入去tī hit-ê鄉社中第一重要ê厝，to̍h是拉撒路kah伊ê姊妹馬大，馬利亞所khiā起ê所在。伯大尼ê人是明顯khah koh樣，有不止好款待in。Chit-ê鄉社是不止近耶路撒冷城，所以hiah-ê kàu-e̍k者穩當無歡喜接納伊，iáu-koh in有歡喜來款待tùi北pêng落來chit-ê少年ê先知人，因為伊ê名聲有大大搖choah全地方ê人，也無僥疑，in穩當已經有chia̍p-chia̍p做伙 談論伊ê事。

耶穌tòe tī伊ê使者ê後面，tī路裡teh行。論起chit chōa ê旅行，有tú-tio̍h啥物事，咱lóng bē-tàng確實講起啥款，時間又koh是短短，所以大面是無tú-tio̍h kah jōa-chē項事。伊行到伯大尼，hit時，拉撒路ê家庭to teh慶祝hit-ê節lah，也tī in ê埕裡以及花園裡to lóng有chhāi青翠ê柳樹，又koh hiah-ê婦人人mā lóng真無閒，teh準備beh thang歡迎耶穌。咱tī-chia thang看見東洋人gâu款待人客ê快樂ê情景，to̍h是講耶穌有厭倦來歇睏，tī伊ê新ê朋友ê厝，hit時馬大因為接待in，tāi-chì chē，心茫，亦馬利亞坐tī主ê腳下，來聽伊ê話。

請咱暫時停 tī-chia，來想chit-ê家庭ê事，因為chit時了後tī耶穌所tú-tio̍h ê艱苦ê日，在耶穌ê經驗chit-ê家庭是真要緊ê所在。照咱所知，chit pái算是in初初ê相會。chit-ê家庭有顯出真美妙ê愛情；tùi án-ne，有吸ín ta̍k時代ê基督教徒ê趣味，來teh siàu念伯大尼chit-ê快樂ê家庭。因為耶穌有tiàm tī chit-ê家庭來享受伊ê第一快樂ê淡薄ê時間。咱thang看見耶穌有tiàm tī隱密ê生活，來得tio̍h chit-ê家庭ê厚待thang來安靜伊ê厭倦ê精神。凡若啥物人一生lóng是為tio̍h公眾來跑走-·ê，伊有thang得tio̍h chit款ê慰安kah靜養，是真thang歡喜ê事。耶穌是真歡喜ài人kah伊做好ê朋友。連tī 客西馬尼園，雖然伊有thang kah伊ê父相溝通來得tio̍h伊ê氣力，伊mā是猶原意愛hiah-ê朋友，to̍h是kah伊做伙 tiàm-· ê，來扶持伊ê氣力。m̄-thang離開我。「Lín tòa chia kah我警省。」

伊有tī伯大尼chit-ê家庭，來得tio̍h chit款ê友情。亦咱知伊有歡喜來享受i。Ta̍k-pái伊行óa耶路撒冷ê時，照看伊有去歇睏tī chit-ê家庭。Tī受難ê一禮拜內，一暗過一暗，伊lóng是tńg去伯大尼chit-ê家庭來安靜伊ê厭倦ê心神。亦伊有koh tńg來伯大尼來告別地面上ê生活。Tī升天ê日。「伊有chhōa學生到伯大尼ê對面」，來tī-hia離別眾人受chih接上天。

「馬大kah伊ê姊妹，kah拉撒路，lóng是耶穌所疼ê人。」
In是tī ta̍k時代照咱所知影ê咱ê主ê朋友ê代表。咱lóng知影馬大to̍h是阿姊，是做工人，是gâu整理厝內ê人，有才tiāu，ū 勤勉，也gâu 操煩 ê人，伊ê行踏，卻是有淡薄倉皇，無夠額有吞忍ê款，總是伊ê心肝是súi，也伊有顯出婦人人ê心，來恭敬chit-ê受陷害無掛頭殼ê所在ê少年ê先知。現今ê馬大to̍h是hit款做鹽 tī社會-·ê，是gâu料理厝內ê人，是有chāi-tiāu看護婦，是hit款 勉強，有才tiāu，擔當chē-chē kang ê婦人人。Hit款人卻也是ē錯誤，總是khah常受人ê誤解。伊是khah無teh講起伊ê宗教信念，to̍h是teh支配伊ê生活-·ê。伊ài khàm密伊ê心思。伊是怨恨感情的ê事，伊無歡喜來容允愚戇 ê人。總是伊ê心肝實在是仁愛。青年人tiāⁿ-tiāⁿài冷笑伊，總是in若有tú-tio̍h艱苦病痛ê時，in tio̍h來勞煩伊，也伊過往去，hit時in chiah用溫柔、疼心來想ài笑伊ê事。現今ê馬大是hiah-ê非常gâu幫助世界ê人。

有ê人mā bat tú-tio̍h親像馬利亞hit款溫柔、恩惠ê婦人人，伊是gâu三思、默想、祈禱，koh有gín-á ê熱誠kah快接納ê心神tī-·leh，也伊ê心有受伊所尊崇ê主ê偉大ê思想所大大感動。有ê人m̄-bat伊，soah kā伊來kah伊ê實際的ê姊妹相比較，soah看輕伊，講伊是夢想家，全然忽略日常ê義務，只有一味思慕上帝，來kah伊入tī神祕的ê交陪。其實咱若看伊所有ê友情to̍h夠額thang應答人ê誤解。耶穌穩當無beh同情hit款ê態度，chit-ê故事只有是暗示咱知影伊有敬虔ê心神，看上帝是不止實在，也顯出伊是「心肝清氣有看見上帝」，亦因為是án-ne，所以koh-khah thang疼惜伊。In兩个姊妹是ài tùi耶穌顯出同情kah虔誠ê疼心，ǹg望tùi án-ne，ē-thang慰問耶穌ê心神，thang淡薄減少伊tī艱苦ê日所背ê重擔。In是做現今全世界基督ê女徒ê最好ê代表。In ê性質是不止有koh樣tī--leh;總是耶穌有用siāng一樣ê心來疼痛in。 論in hit-ê恬靜ê兄弟拉撒路ê事，tī chit-ê歷史中to無講起啥款，所以咱無啥物知影。卻也bat聽見人teh提起，講伊是hit-ê少年ê官，to̍h是從前bat大大拒絕耶穌ê，也耶穌看伊，疼伊，soah抱伊ê頭額，來kā伊chim ê。雖然耶穌有不止疼惜馬大kah馬利亞，iáu-koh照咱所知，耶穌也有特別疼拉撒路，連伊ê姊妹to猶原是承認拉撒路是伊所第一疼ê人。In有稱呼伊是「你所疼ê」。

Chit-ê細細ê家族，to̍h是親像chit款當世界ê人lóng硬心teh m̄接納伊ê時，in有為tio̍h伊來準備所在hō͘伊。也伊mā有liâm-piⁿ beh為tio̍h in來準備所在tī hit-ê永遠ê國，to̍h是「hō͘我所tī-teh ê，lín亦tī-hia。」這有暗示一个問題hō͘咱tī-chia thang想，也chit-ê問題m̄是一種ê小說niā-niā，反轉是一个有堅固ê事實。馬大、馬利亞以及拉撒路，chit時 也猶活活來teh疼痛in ê主耶穌tī hit-ê神妙ê未來ê世界；耶穌chit時是iáu teh起造伊ê聖國tī chit地面上，亦chit-ê世間iáu-koh是硬心teh m̄接納伊；tī今á日，tī世界中iáu-koh真少家庭有單純疼痛ê心，ài掠耶穌做第一；親像tī伯大尼chit-ê家庭，to̍h是hō͘咱ê主感覺親密 ê，猶是真少。

親像án-ne，耶穌beh上去耶路撒冷ê途中，tī hit一暗，伊有歇睏tī in ê家庭，也伊有tiàm tī in ê花園來kah拉撒路做伙講話，也大家未去歇睏ê 進前，伊有kah in ê姊妹做伙坐，koh hoān-sèin大家有做伙散步行tī外口彎oat ê路頭，tùi hia來gia̍h頭ǹg對伯大尼ê山khiⁿ過去，來看耶路撒冷城hit-ê有光彩ê情景，to̍h是看見ū káng百萬ê偤太人tùi ta̍k國lóng來聚集tī-hia，beh赴搭寮節。隔明á載，伊也ài beh入去赴節。