《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Jī koàn Tē jī chiuⁿ Chhùlí Kàngtàn 二卷第二章 處女降誕

作者 Tâi e̍k:Ko Tekchiong,Siutēng Lîm Chùnio̍k & Chng Hūiphêng 2024.03.17

Tē jī chiuⁿ Chhùlí Kàngtàn
Ūitio̍h chitê būntê, tī kīnlâi ū chiâⁿchò itpoaⁿ ê gīlūn, iā siôngsiông seⁿchhut putan kah giâugî ê liāmthâu. Só͘í tīchia lán ài ke siá chi̍t chiuⁿ, lâi kántan lūnkhí lán ê Chú ê chhùlí Kàngtàn ê sū.

Tùi chitê būntê, si̍tchāi m̄sī kanta bīsìnchiá teh giâugî hitê sūsi̍t niāniā, liân tī Kitoktô͘ ê tiongkan, to iûgoân ū chēchē lâng teh chútiuⁿ kóng, che sī bô koanhē tī lán teh sìn Iésu sī sînsèng, soah iaukiû chit chân tio̍h pàng hēteh, khòaⁿchò bētàng koattēng ê būntê, iā soah chútiuⁿ kóng, lán tio̍h tùi lán ê Sìnkeng lâi santû chit kù, "I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi chāiseklí Mâlíah chhutsì" ê ōe khílâi, ǹgbāng thang kiámchió lâng ê giâugî.

Lán hoānsè thang sìniōng in, lâi khòaⁿ In ê ìsù sī sêngsi̍t, iáukoh lán ài chísī in chai, chit chióng bô bûnbêng ê thāitō͘, sī putchí ū súnhāi, koh ū chhògō͘ tī·leh. Lán bô líiû thang kóng, che sī sìchiàⁿ ê susiúⁿ. Kîsi̍t chit chióng susiúⁿ, kàu bóe tiāⁿtio̍h sī ē énghióng tī lán teh sìn Iésu sī sînsèng. Kàuhōe hiahni̍h chùtiōng lâi kìchài chitê sūsi̍t tī in ê Sìnkeng, to m̄sī bô intoaⁿ tī·leh. Inūi kòekhì ê le̍ksú, ū chísī lán chai chi̍t hāng ê kàsī, kóng, hoānnā lâng sitlo̍h Chú ê chhùlí Kàngtàn ê sìngióng, to̍h sī sitlo̍h hòasin ê kàulí ê tiongsim chio̍h.

Lūn chitê tōa ê būntê, lán beh lâi kánlio̍k kóng, sī chin ûilân ê sū. Putkò chhiáⁿ iôngún góa lâi chhìkhòaⁿ, thâu chi̍t hāng lâi kóngkhí hitê le̍ksútek ê chênghêng, piáubêng chitê kàulí, siáⁿsū chiah ē lâi hē tī Sìnkeng ê lāitiong; tējī hāng, lâi gīlūn tī kináji̍t, lâng ū ánchóaⁿ teh hoántùi, teh giâugî chittiám; tēsaⁿ hāng, lán ài lâi chútiuⁿ siáⁿsū bô pósiú chit tiâu ê tōlí, tī lán ê sìngióng ê lāibīn, sī bē ēngtit ê intoaⁿ.

Taⁿ lán thâu chi̍t hāng, lâi lūn hitê le̍ksútek ê chênghêng. Tng lán ê Chú chāisè ê tiongkan, chèng ha̍kseng sī koattoàn m̄bat siūⁿtio̍h chitê būntê. In nāsī iáubōe liáukái Kitok sī sîn, chūjiân chit chióng sū, in khòaⁿliáu sī put ha̍plí, chin kîkoài, bētàng sìn tit ê sū. Chiàu sèngchheh só͘ kóng, Mâlíah ū "kā itchhè ê sū kì tī sim·ni̍h." lán chai Mâlíah sī kèngkhiân, sī tiāmchutchut ê hūjînlâng, só͘í hō͘ lán thang sìn, hoānsè tûkhì tùi ke̍k sió pō͘hūn ê chìchhin ê lâng ígōa, Mâlíah lóng bô lō͘chhut chitê tāichì. I beh thài ē leh? Chhì siūⁿ lâng lóng iáu tehkhòaⁿ Iésu sī chi̍tê lâng niāniā ê sî, chhinchhiūⁿ chit chióng ê būntê, i lâi khàm ba̍t teh, lóng bô kóngkhí, che kám m̄sī chin súi, chūjiân ê thāitō͘? Mâlíah kám ē bē kìtit i só͘ huniok ê, chin chheⁿkiaⁿ ê kankhó͘ ê chêng kéng? Siatsú nā m̄sī Mâlíah iûgoân sī íkeng ū liáukái Kitok sī sîn, íki̍p i ê chhùlí Kàngtàn ê tōa ê ìgī, i kám beh kā chit chióng, chiàu lâng khòaⁿ tiāⁿtio̍h sībô ìsù, m̄bat ê kenggiām, lâi tùi hitkhoán kāu giâugî ê sèkài lō͘chhut?

Lán chai chèng ha̍kseng tī khíthâu teh kah Iésu kaupôe, lóng sī khòaⁿ i chò chi̍tê lâng niāniā. Si̍tchāi che bêngbêng mā sī Siōngtè ê ìsù, Iésu iûgoân sī ài lâng ánne khoánthāi i. I ū chúnchò chi̍tê lâng, lâi tittio̍h in ê thiàⁿthàng, khimgióng kah chunkèng ê sim. Putkò in ê sim sī ū chiāmchiām chìnji̍p khah chhim, chòeāu sòa seⁿkhí kîī kah kiaⁿhiâⁿ ê liāmthâu, simlāi sòa putchí bêloān, m̄chai I sī siáⁿ lâng. Chèng ha̍kseng sòa lóng m̄chai iáⁿ tio̍h ánchóaⁿ lâi susiúⁿ I. Iésu māsī bô pangchō͘ in ê khùila̍t, m̄nā sī ánne, sīmchì sòa únba̍t, bô ài lâng chai I sī sîn. Liân in ū kámchhiok·tio̍h I ê sînsèng ê chi̍tsutá ê kng ê sî, I iā m̄ chún in lâi kóngkhí. Liân tī piàn iôngmāu ê kenggiām āu, I mā iáu teh hoanhù in tio̍h chēngchēng thènghāu kàu tī "Jînchú tùi sílâng tiong koh oa̍h·khílâi" ê ji̍t, chiah thang kóngkhí I sī sîn. Putkò hitê sî íkeng pekkīn tī Ii ê lîmchiong, I chiah ū piáubêng púnsin kóng,"Lín tio̍h sìn Siōngtè, ia̍h tio̍h sìn Góa.""Góa kah Góa ê Pē sī chi̍tê.""Sèng Sîn to̍h sī Góa tùi Pē só͘ chhe·ê, beh lîmkàu lín.""ū chi̍t ji̍t, Góa beh lâi símphòaⁿ oa̍hlâng, sílâng."

Chóng·sī kàu tī Iésu ê kohoa̍h, kengkòe hitê òbiāu ê sìcha̍p ji̍t, seng thiⁿ, koh Sèng Sîn lîmkàu liáuāu, chèng ha̍kseng chiah chiap tio̍h chin huisiông tōa ê khésī, lâi cha̍phun liáukái tī kîī ê saⁿ nî kú tiàm Pale̍ksuteng Hitê kah in chòhóe sengoa̍h ê, sī siáⁿ lâng, to̍h sī bêngpe̍k tútú sī chiàu ēbīn in só͘ kóng ê."tō ū chiâⁿchò jio̍kthé khiākhí tī lán tiongkan, ū intián kah chinlí móamóa, koh góa bat khòaⁿkìⁿ I ê êngkng, chhinchhiūⁿ to̍kseⁿ kiáⁿ tùi Pē só͘ tit ê êngkng."

Lūn lâng teh sìn Iésu sī sîn, che sī choânjiân bô koanhē tī I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Inūi tī chèng ha̍kseng ê tiongkan, tōapō͘hūn sī lóng m̄ chaiiáⁿ chitê sūsi̍t, iā suijiân in lóng bô thiaⁿkìⁿ pí in só͘ kenggiām ê, koh khah chá ê siáⁿmi̍h sū, in ê sìngióng mā sī bōe iôchoah, iûgoân mā sī ē hiáutit kòpe̍k kóng,"goán chai, Siōngtè ê Kiáⁿ ū lîmkàu sèkan." Chitê sūsi̍t sī tī láuchá ê tiongkan ū giâmgiâm khàm ba̍t, putkò kàu tī itpoaⁿ ê khìhun íkeng chúnpī piān thang sêngsiū, hit sî chitê sūsi̍t chiah lō͘hiān, só͘í chhì siūⁿ, hit sî in ê sìngióng kám m̄ sī chīnchāi kiankò͘ koh oânchoân? inūi lūn chhùlí Kàngtàn ê sū, tī íchêng in khòaⁿliáu sībô siáⁿmi̍h ìsù tī·leh, Chóng·sī chit sî hitê ìsù sī putchí bêng. Chitê sūsi̍t ū tùi I ê sînsèng ê òbiāu, lâi tûkhì chēchē hūnloān ê būntê. Chitê sūsi̍t sī ū hûha̍p tī I ê hòasin ê sūsi̍t, chhinchhiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit kāngkhoán iūⁿ.

Chūjiân chitê kò͘sū, sī ti̍tchiap tùi Mâlíah, á·sī kanchiap tùi Mâlíah ê chhinlâng, tōabīn Iôhaneh, á·sī tùi Mâlíah hiahê kèngkhiân ê hūjînlâng phōaⁿ lâi thiaⁿkìⁿ ê. Siōng chá ha̍kseng ánchóaⁿ lâi thoânpò hitê siausit, lán lóng m̄chai pòaⁿhāng. Tongsî ê kàuhōe só͘ boánchiok ê chèngkì sī siáⁿmi̍h khoán, lán mā sī lóng m̄chai. Lán chíū chaiiáⁿ,"Iésu ê lāubú Mâlíah ū kah i ê hiaⁿtī saⁿkap tòa."Koh chaiiáⁿ tī bô kúi nî ê tiongkan, chitê siausit ū piàn thoân tī choân Pale̍ksuteng; iūkoh chaiiáⁿ chitê siausit, tī bô kúi nî kú, ū piànchò chi̍tê kháuthôaⁿ tī in tiongkan, iā chitê siausit chiâⁿchò kháuthôaⁿ liáuāu, Máthài chiah gia̍h pit lâi kìchài, iā Lūka chiah sòa kìchài kohkhah siôngsè tī chheh·ni̍h. Lán chíū chai tongsî ê kàuhōe ū chhutpán chiahê hokimsu lâi piáubêng In ê sìngióng, sòa kā chitê sìngióng lâi pīⁿ ji̍p tī cháchá ê Sìnkeng ê lāibīn. Tīchia ū Lômá lâng óa tī Chúāu 100 nî, in teh kiâⁿsélé ê sî só͘ teh ēng ê Sìnkeng, tī hit lāitiong, ū chi̍t kù teh kóng,"Τùi Sèng Sîn lâi hoâiīn, tùi chāiseklí Mâlíah lâi chhutsì."íāu tī ta̍k sîtāi ê kàuhōe lóng bô piànōaⁿ, iā lóng bô iôtāng, ū kìchài chitê sūsi̍t tī in ê Sìnkeng, lâi siôngsè soatbêng I ê hòasin ê tiongsim ê kàsī. Kàu hiānkim tī thong sèkài ta̍k só͘chāi ê kàuhōe, to lóng sī ū kàsī in ê kiáⁿjî, tio̍h sìn I ê hòasin ê tōlí, sòa kiò in tio̍h àmliām kóng, "góa sìn Iésu Kitok, îit ê Chú, to̍h sī tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi chāiseklí Mâlíah chhutsì."

Chit sî lán ài chiàu sìchiàⁿ ê sūnsī lâi khòaⁿ ha̍kseng ū ánchóaⁿ lâi kenggiām i ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Chèng ha̍kseng siōng chá sī ū tittio̍h tōa ê khaksìn lâi kenggiām·tio̍h Kitok ê sînsèng. To̍kto̍k lán ū jīn Kitok sī sîn, sī Siōngtè, hit sî lán chiah ū thang gīlūn i ê chhùlí Kàngtàn ê būntê. Lán nāsī bô ū jīn Kitok sī sîn, chūjiân i ê chhùlí Kàngtàn ê sū, sī khòaⁿchò bô ìsù. Lán chíū ē hiáutit lâi chôngpài hitê seng thiⁿ ê Kitok, lâi khòaⁿ I chò sī Siōngtè, hit sî chiah ē tittio̍h cha̍phun ê khaksìn, lâi bêngpe̍k Mâlíah só͘ū thiaⁿkìⁿ hitê sînsèng, koh sînpì ê ōe, kóng,"Sèng Sîn beh lîmkàu lí, Chìkoân·ê ê koânlêng beh tììm lí, só͘í tùi lí seⁿ ê, beh chheng chò sèng, chò Siōngtè ê Kiáⁿ."Tùi ánne, chhinchhiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit, hit sî I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, lán chiah ē khòaⁿchò sī ū hûha̍p tī I ê sînsèng, ū oânsêng I ê sînsèng, chiâⁿchò hō͘ lâng ēthang sìn tit ê sūsi̍t.

Tī sî chitê sū chiah bênghián? Chitê sū m̄ sī kengkòe chēchē nî kú, kàu ū sîkan thang hoatseng chēchē thoânsoat ê sî chiah bênghián. M̄sī! Chitê sū sī tútú tī Chú kohoa̍h liáu, sûisî bênghián. Tekkok ū chi̍t ūi ha̍kchiá, kiòchò Háluhnákhuh (AdolfvonHarnack), i sī tēit chai bat goânsí Kitokkàu ê le̍ksú, i púnsin khiok sī m̄ sìn chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, iáukoh ū sêngjīn lâi chútiuⁿ kóng, chitê chhùlí Kàngtàn ê sìngióng, sī óa tēit sèkí bóe ta̍k só͘chāi ê Kitoktô͘ kiōng thong só͘ sìn ê, só͘í lán tio̍h sêngjīn, chitê chhùlí Kàngtàn ê sìngióng sī tùi tī Chú kohoa̍h liáu ê sî khí, kàu tī tēit sèkí bóe ê tiongkan, tī Pale̍ksuteng só͘ hoatseng ê.

Ū siáⁿmi̍h lâng thang chò lán ê kiànchèng? chūjiân sī khiākhí tī hit sîtāi ê lâng thang chò lán ê kiànchèng. Inūi hit sîtāi ê lâng chiah ēthang phòaⁿtoàn hit sîtāi ê le̍ksútek ê sūsi̍t, ígōa bô pa̍ttiâulō͘. Taⁿ lūn I ê chhùlí Kàngtàn ê sū, lán chai hiahê khiākhí tī hit sîtāi beh lâi phòaⁿtoàn hitê chèngkì ê lâng, sī ū chhimsìn, sīmchì sòa siá hitê sūsi̍t tī in ê chheh·ni̍h, lâi chiâⁿchò ū koânui ê chheh, kóngkhí in ê Chú ê kò͘sū. Chhinchhiūⁿ ánne, in khaksi̍t sī ū chhimsìn, mā sòa ū siá bêng chitê sūsi̍t.

Máthài kah Lūka ū sêngjīn in, putkò sī teh kìsu̍t hit sî ê kàuhōe ê sìngióng, chiah ū siá chitê chhùlí Kàngtàn ê sū tī in ê hokimsu, sòa kā in chhutpán, lâi sêngjīn hiahê hokimsu sī si̍tchāi teh kìsi̍t in ê sìngióng ê chheh. Lán kanta tùi chitê si̍tchêng, to̍h íkeng ūkàu gia̍h ê chèngkì tī·leh. Khósioh lâng chēchē sī hutlio̍k chittiám. Che kîsi̍t sī ū tōa ê chhògō͘ tī·leh. Lán nā tha̍k hitkhoán tīteh hoántùi chhùlí Kàngtàn ê chheh liáu, hoānsè ē khí giâugî ê sim, tehbeh siūⁿ kóng, ánchóaⁿ kanta Máthài kah Lūka ū kiànchèng chitê sū niāniā, iā ūsî ē sòa siūⁿ kóng, in ê chheh sī kahná chhinchhiūⁿ teh siá in púnsin ê ha̍ksoat, ǹgbāng kàuhōe thang kā in chiapla̍p. Tiāⁿtio̍h ǹgbāng lán bô ū chit khoán ê chhògō͘ tī·leh. Lán tio̍h khaksi̍t chai, kîsi̍t in putkò sī teh kìsu̍t kàuhōe ê sìngióng niāniā. Chhiáⁿ lán ē kìtit ēbīn chit kù ōe, M̄sī inūi chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t ū kìchài tī hokimsu, só͘í kàuhōe chiah sìn. Hoántńg sī inūi kàuhōe ū sìn chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, só͘í in chiah ū kìchài tī hokimsu. Tī Máthài kah Lūka ê pōeāu sī ū choân kàuhōe tī·leh.

Siatsú lán nā si̍tchāi ē kìtit ísiōng só͘ kóng chitê si̍tchêng, ia̍h ē chiàu lán ê siôngsek lâi phòaⁿtoàn, lán to̍h khah m̄bián hùi liáu sîkan lâi siūⁿ, Kitoktô͘ só͘ teh hoâigî, só͘ khòaⁿchò tēit khùnlân ê būntê. Ū Kitoktô͘ sī bat teh siochèⁿ kóng, thàithó Siniok kîtha ê tùchiá, tùi I ê chhùlí Kàngtàn ê sū, lóng bô kiànchèng siáⁿmi̍h?

Chit sî, chhiáⁿ iôngún góa lâi thólūn chittiám. Lán chiāmsîkú m̄bián siūⁿ hitkhoán bô sìngióng ê lâng ê hoántùi ê ōe, Kitoktô͘ ê tiongkan ū lâng só͘ teh giâugî, khòaⁿchò sī tēit thang chheⁿkiaⁿ ê khùnlân ê tiám, to̍h sī kóng, Mákhó bô kìchài chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, Iôhaneh māsī bô. Páulô tī i hiahni̍h chē koàn ê phoesìn ê tiongkan, liân chi̍t tiuⁿ mā bô teh kóng khí chitê sūsi̍t. Che kám m̄sī teh àmsī lán chai, in sī lóng bô sìn I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t? Ūiáⁿ, lán nāsī bô chimchiok siūⁿ, chit khoán ê hoántùi ê ōe, lán thiaⁿliáu sī chhinchhiūⁿ chin thang chheⁿkiaⁿ ê khoán.

Tēit tāiseng ài lán bêngbêng ē kìtit ê, to̍h sī kàuhōe ū chiapla̍p Máthài kah Lūka ê hokimsu, ū sêngjīn in ê hokimsu sī si̍tchāi teh kì su̍t in ê sìngióng ê chheh, só͘í tùi chitê si̍tchêng lán thang chai, tī ta̍k só͘chāi ê Kitoktô͘, sī lóng ū sìn I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Nāsī ánne, Mákhó ánchóaⁿ bô kìchài? Lán nā hiankhui Mákhó ê chheh, to̍h chai i ê tōa bo̍ktek, sī chíū teh kóng khí Iésu ê kong senggâi niāniā. Lí khòaⁿ! Mákhó tùi thâu to̍h sī kóngkhí Iésu ê sélé, íki̍p I tī Galílaiah thoântō ê sū. Mákhó sī koattoàn bô kóngkhí khah chá ê siáⁿmi̍h siausit. Chóng·sī lūn Lūka ê bo̍ktek, sī ánchóaⁿ?Tútú sī chiàu i púnsin só͘ kiànchèng·ê kóng, i sī beh kiànchèng i ê Chú "Τùi khíthâu lóng chóng ê sū."che to̍h sī kah Mákhó ū tōatōa kohiūⁿ ê só͘chāi. Kîsi̍t Mákhó sī bô beh tùi hitê siōng khíthâu kàu tī siōng lō͘bóe ê sūsi̍t, sûi chi̍t hāng lâi kiànchèng Kitok ê choân sengoa̍h.

Taⁿ Iôhaneh siáⁿsū bô kóngkhí? Lán m̄chai. Chóng·sī lán tio̍h ē kìtit, i khaksi̍t sī ū siôngsiông teh tha̍k Máthài, íki̍p Lūka ê hokimsu, iā i mā sī chai tongsî ê kàuhōe to lóng ū chiapla̍p I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, iūkoh i ê bo̍ktek chíū sī beh pó͘chhiong kîî ê hokimsu, chiah lâi gia̍h pit lâi siá pa̍tlâng só͘ bô siá tio̍h ê sūsi̍t, chittiám lán sī íkeng kóng liáu. Siatsú nāsī kóng ánne, iáubōe ū thang chò cha̍phun ê ìntap, chhiáⁿ lán koh chùì chi̍t hāng. Iôhaneh to̍h sī tùi thiⁿ·ni̍h ê hongbīn, m̄sī tùi tē·ni̍h ê hongbīn, lâi tehkhòaⁿ Kitok ê chhutsì. I khiok sī iûgoân ū teh kìchài Kitok ê chhutsì, putkò i sībô kóngkhí Iésu Kitok ū chhutsì tī iûthài ê Bia̍tléhèm, hoántǹg sī ū kóng, Iésu ū ánchóaⁿ tùi hitê khahkoân ê sèkài, lâi chhutsì tī chitê sèkan. Che to̍h sī i ê thâusū só͘ teh káng lūn Kitok ê chhutsì ê, kîsi̍t tútú sī kah Máthài íki̍p Lūka ê thâusū sio ittì tī·leh. Iôhaneh ū kóng,"Τī khíthâu ū tō, tō sī kah Siōngtè chòhóe tī·leh, tō to̍h sī Siōngtè I ū tōchiâⁿ jio̍kthé khiākhí tī lán tiongkan, koh goán bat khòaⁿkìⁿ I ê êngkng." lán tùi chit kù ōe, kám thang kóng Iôhaneh sī chhinchhiūⁿ ū teh hoántùi tongsî ê kàuhōe ê sìngióng?

Iā Páulô sī ánchóaⁿ? khósioh chēchē lâng lóng bē kìtit thang siūⁿ kóng, lūn Kitok ê senggâi ê sū, to sī I íki̍p chèng sùtô͘ ta̍k ji̍t só͘ teh soatkà ê, siáⁿsū choânjiân bô khòaⁿkìⁿ Páulô ū siá Kitoktoān leh? kîsi̍t Páulô tùi Kitok ê senggâi sī ū i ê tiāⁿtio̍h ê phiauchún tī·leh. I chheng hō chitê piauchún kóng, sī "góa ê hokim." chhinchhiūⁿ ū thoânkáng,"Lín tio̍h ē kìtit tùi Tabi̍t ê āutāi só͘ chhut ê Iésu Kitok, I tùi sílâng tiong kohoa̍ho̍ah, tútú chiàu góa ê hokim."

I ta̍k ji̍t to lóng sī teh thôaⁿ hitê hokim, Kitok ê senggâi, iáukoh lán lóng bô khòaⁿkìⁿ i ū gia̍h pit lâi siá i ê toānkì. Só͘í lán thang siūⁿ, i teh soatkà ê tiongkan, sī lóng m̄bat thôaⁿ chhùlí Kàngtàn ê tōlí, che sī bētàng giâugî ê sū. Chóng·sī tī chia iáu ū chi̍t hāng chin tiōngiàu, chin hiánbêng ê sūsi̍t, lán tio̍h ē kìtit. Suijiân Páulô sībô siá i ê hokimsu, iáukoh Páulô ê ha̍kseng, i só͘ chhinbi̍t ê tângphōaⁿ Lūka, tng kah Páulô chòtīn ê sî, ū siá chi̍t pún hokimsu. Lūka kah Páulô tāike sio chhinbi̍t teh kaupôe ê hit kúi nî ê tiongkan, i ū nn̄g koàn oânkó tī·leh. Chi̍t kńg sī Páulô ê thoântō ê líhêng kì, to̍h sī āulâi i ū chhutpán chiâⁿchò Sùtô͘ Hêngtoān. Κoh chi̍t kńg, sī kohkhah pópòe, tiōngiàu ê, to̍h sī i tī āulâi ū chhutpán, chiâⁿchò i ê Chú ê toānkì. Lán thang sìn, Páulô ū kéngsoán i lâi chò hitê kang; iā thang sìn, Páulô ū pangchō͘ Lūka, ū kah i chòhóe chò hitê kang; iā lán mā sī chai chit pún hokimsu ū hiánchhut Páulô ê kàsī tī·leh. Só͘í chho͘tāi kàuhōe ū chhengho͘ chit pún kiòchò sī Páulô ê hokimsu. Tīchia ū tējī sèkí nn̄gūi ê kàuhū, só͘ kiànchèng ê ōe; chi̍t ūi sī Gó͘luh(Gaul) ê Îlênî(Irenaeus), ū kóng,"Lūka ū kā Páulô só͘ thoân ê hokim lâi kìchài tī chheh·ni̍h;"koh chi̍t ūi sī Ahuilēka ê Tektōli (Tertullian) ông ū kóng,"Lūka ê lūipiat khah siông sī thàn Páulô ê." Chhiáⁿ lán tio̍h ē kìtit, chit pún Lūka hokimsu, to̍h sī te̍kpia̍t ū chùtiōng Iésu ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t!

Lán tùi ísiōng só͘ kóng ê si̍tchêng lâi khòaⁿ, thang chai suijiân chèng phoesìn ê tiongkan, lóng tiāmtiām bô kóngkhí chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, mā m̄sī tiōngiàu ê būntê. Chèng phoesìn sī khah hántit lūnkhí Kitok ê senggâi, inūi chèng phoesìn lóng sī ūitio̍h te̍kpia̍t ê sū iû, teh gīlūn tī hit sî te̍kpia̍t hoatseng ê būntê, lâi siá ê te̍kpia̍t ê chheh. Lūn I ê chhùlí Kàngtàn ê sū, sī bêngbêng lóng m̄ bat chò būntê hō͘ lâng teh gīlūn, só͘í Páulô chiah lóng bô kóngkhí chitê sūsi̍t.

Ísiōng lán íkeng kóngkhí Kitoktô͘ ê hoâigî chiá, só͘ khòaⁿchò sī tēit khùnlân ê tiám, to̍h sī lūnkhí Siniok sèngchheh khah chē ê tùchiá lóng sī tiāmtiām bô kóngkhí ê sū. Chhìmn̄g, che kám ūkàu gia̍h gûihiám thang iôchoah lán ê Sèngkeng? Biánkóng hiahê bô sìngióng ê lâng, sī ài kánlio̍k itchhè ê būntê, kóng,"chhùlí Kàngtàn sī tī jînlūi kenggiām tiong m̄bat tútio̍h ê sū."chúnchò ūiáⁿ lâi kóng, Kitok mā sībô siôngsiông chhutsì. Sèngchheh só͘ chútiuⁿ ê sī kóng, nn̄g hāng pêⁿpêⁿ sī siāng sî só͘ hoatseng ê sūsi̍t; iā nn̄g hāng sūsi̍t sī sio kiatliân tī·leh. Chit chióng ōe khiok sī bētàng tittio̍h hitkhoán bô sìngióng ê lâng hoaⁿhí thiaⁿ, Chóng·sī che sī ū khùila̍t thang phahphòa kah Kitoktô͘ só͘ beh sio chengpiān ê tiám. Lán sī bô beh hitkhoán bô sìnsim ê lâng chòhóe piānlūn. Inūi lâng nā bô sìn Kitok sī sîn, chūjiân chitê būntê chāi i tehkhòaⁿ, sībô ìsù, sī bētàng sìn tit ê sū.

Taⁿ chòeāu lán ài lâi kóngkhí, bô pósiú chitê kàsī tī lán Kitoktô͘ ê sìngióng ê lāibīn, sī bōe ēngtit ê líiû. Ū Kitoktô͘, khiok sī ke̍k sió sò͘ bat teh iaukiû kóng, lán tio̍h tùi lán ê Sìnkeng lâi santû chit kù,"I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi chāiseklí Mâlíah chhutsì" ê ōe khílâi, ǹgbāng ēthang hō͘ hiahê chiâⁿsi̍t teh giâugî ê lâng khah pêngan.

Lūnkhí lâng ài giâugî I ê chhùlí Kàngtàn ê sū, khiok m̄sī kīntāi sinsin ê tāichì. C hitkhoán giâugî sǹg sī chū cháchá siatli̍p kàuhōe ê sî, to̍h íkeng ū lah. Chhinchhiūⁿ chū cháchá to̍h íkeng ū chi̍tê īⁿtoan chiá, kiòchò Khélínsahsuh(Cerin thus), to̍h sī Iôhaneh só͘ teh kongkek ê, i sī íkeng ū teh giâugî chittiám. Íāu tī ta̍k sîtāi mā sī siôngsiông ū khòaⁿkìⁿ hitkhoán lâng tī·leh. Hiānkim chūjiân mā sī ū nò͘! Putkò tī chit tiongkan ū chi̍t hāng chengchha tī·leh. Cháchêng lóng sī kàuhōe gōa ê lâng, lóng sī hiahê bô sìn Kitok sī sîn ê lâng, tī teh giâugî siochèⁿ I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Só͘í Kitok ê sînsèng kah I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, in lóng sī sioliân chòhóe teh siochèⁿ. In nā m̄ sī pêⁿpêⁿ chiapla̍p, to̍h sī pêⁿpêⁿ kīchoa̍t. Chóng·sī hiānkim sī khah ài hunkhui lâi siūⁿ. Ū ê lâng chi̍t bīn sī ū sìn Kitok sī sîn, ia̍h chi̍t bīn sī chúchhiòng chhùlí Kàngtàn ê sū, sī tio̍h pànghē teh, khòaⁿchò sī bētàng káikoat ê būntê.

Chitkhoán chhinchhiat ê kèbô͘, choanchoan sī ūitio̍h thiàⁿthàng hoâigî chiá chiah lâi siūⁿ ê, sī ǹgbāng Kitoktô͘ ê sînkeng hō͘ lâng khah khoài thang sìn. Kîsi̍t che sī bōe ē ê sū. Kitoktô͘ ê Sìnkeng sī koattoàn bētàng chhòng hō͘ i khah iôngī sìn. Inūi Kitoktô͘ só͘ sìn ê, to̍h sī choân útiū kan chòe tēit thang chheⁿkiaⁿ, ûilân sìn ê sū, to̍h sī sìn kóng, Siōngtè ū chiâⁿchò lâng! tō ū chiâⁿ jio̍kthé!

Lán ài lán ê Sìnkeng, hō͘ lâng khah khoài thang sìn! Bē lah! Lán só͘ khòalū ê, sī hitkhoán chhinchhiat ê kèbô͘, m̄sī ē hō͘ lâng khah khoài sìn lán ê Sìnkeng, hoántńg sī ē hō͘ lâng tútio̍h kohkhah ohtit ê būntê. Inūi nā ánne, āulâi tekkhak beh ū chēchē susióngka koh gīlūn kóng, ánchóaⁿ Siōngtè ē chiâⁿchò lâng? Hoānnā ū chhimtîm ê susióngka tiāⁿtio̍h sī ē tútio̍h chit chióng ê būntê, iā soah ài chhutla̍t chhìkhòaⁿ ēthang káikoat bōe. Chhinchhiūⁿ kó͘chá ū chi̍tê īⁿtoan chiá, sī m̄ jīn chhùlí Kàngtàn ê sū, iā i ū chīn só͘ē ê khùila̍t lâi chhìkhòaⁿ, siūⁿ kóng,"Τī thiⁿ·ni̍h ê Kitok, tī kaisat Thêpíliû ê cha̍pgō͘ nî, ū tùi hitê koânkoân ê só͘chāi lo̍hlâi, kā púnsin kah hit sî óa saⁿcha̍p hòe ê tē·ni̍h ê Iésu kiatliân chiâⁿchò itthé."chhinchhiūⁿ chit khoán ê siatsióng, beh lâi pó͘chhiong chhùlí Kàngtàn ê sū, lán siūⁿ siáⁿ khoán? Che sī in chòe siān ê só͘ chò, ígōa ū chēchē īⁿtoan chiá ū chhutla̍t teh chhìkhòaⁿ, Chóng·sī bô ū khah hó ê káisoeh. Chhì siūⁿ, kám iáu ū siáⁿmi̍h khah hó ê hoattō͘ thang lâi kiànchèng hō͘ lâng chi̍t bīn ēthang sìn Kitok ê hòasin, iā koh chi̍t bīn ēthang hó͘jīn i ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Chhinchhiūⁿ ánne, lán teh kóng khí ài kā Sìnkeng chhòng hō͘ iôngī thang sìn, che kîsi̍t sībô ìgī ê ōe.

Lán ū thiaⁿkìⁿ lâng teh kóng, suijiân Iésu si̍tchāi sī Iôséhuh kah Mâlíah lâi seⁿ ê kiáⁿ, ēng ánne, Siōngtè mā sī ēthang lâi oânsêng I ê hòasin ê sūgia̍p. Chúnchò ūiáⁿ lâi kóng, chāi Siōngtè khiok sī bûsó͘ putlêng. Chóng·sī chitê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, to ū lâng teh chòchèng, ánchóaⁿ lán kóng bōe? Chāi Siōngtè che mā sī iôngī, thang ēng ánne lâi oânsêng I ê hòasin ê sūgia̍p. Chóng·sī chāi lán che kám sī pêⁿpêⁿ iôngī thang sìn ê sū? Góa teh kîkoài, ánchóaⁿ lán ài kakī thuichhek Siōngtè ê ìsù? Ia̍h ánchóaⁿ bô beh chiapla̍p kàuhōe íki̍p sèngchheh só͘ chútiuⁿ Siōngtè só͘ū chò ê sū? Chhinchhiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit, I ê chhùlí Kàngtàn sī ū hûha̍p tī I ê hòasin ê sūsi̍t, ánchóaⁿ lán m̄ sìn?

Ittēng m̄thang! kîsi̍t chit nn̄gê kàulí, i ê chûnbông tiāⁿtio̍h sī sio kiatliân. Lán ū kenggiām tio̍h chēchē ê sūsi̍t, lóng sī piáusī ánne. Ín chi̍tê lē lâi kóng, Tekkok ū chi̍t ūi sînha̍k ka, i ū kàsī ha̍kseng, chi̍t bīn sìn hòasin ê tōlí, ia̍h koh chi̍t bīn bô jīn chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Chóng·sī kiatkio̍k hiahê ha̍kseng, nā m̄ sī pêⁿpêⁿ pósiú chit nn̄g tiâu ê tōlí, to̍h sī pêⁿpêⁿ pàngsak. Chi̍t pêng ê lâng sī ná chìnji̍p tī chhim ê só͘chāi, lâi liáukái Kitok sī sîn, simlāi tittio̍h tōa ê chhuipek lâi pósiú I ê chhùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Κoh chi̍t pêng ê lâng sī pêⁿpêⁿ kīchoa̍t chit nn̄g tiâu ê tōlí, soah chiâⁿchò chi̍tê îit sîn lūnchiá (Unitanian).

Che sī chēchē kenggiām, só͘ū chísī lán chai ê kiatlūn. Nn̄g tiâu ê tōlí, sī kiâⁿ siāng tiâu ê ūnmiā. Só͘í lâng nā ài kiànsiat hitkhoán chiatthiong ê sìngióng, khǹg chiatthiong ê thāitō͘, beh lâi susiúⁿ Kitokkàu, sī hoántńg hō͘ i piànchò bô la̍t ê chongkàu, koh iā sī putchí bô thòtòng ê hoattō͘.

Chit sî ài lán m̄bián koh gīlūn koanhē lán ê Chú ê ha̍ksoat, chhiáⁿ chòhóe lâi siūⁿ, lán só͘ thiàⁿ ê Chú ê jînkeh. Chhiáⁿ lán ēng kîī kah kèngùi ê liāmthâu lâi siūⁿ I ê hòasin ê òbiāu ê tōlí, to̍h sī kóng, tō ū chiâⁿ jio̍kthé! Siōngtè ū chiâⁿchò lâng! Hitê bat àⁿ lo̍hlâi thiàⁿ lán, iā lán iûgoân ū thiàⁿ I ê, to̍h sī Kitok, sī Siōngtè ê éngoán ê sèng Kiáⁿ, sī tùi kó͘chá ílâi pún ū ê, chia̍pchia̍p chhuthiān. Chhì siūⁿ, chū chá só͘ kenggiām ê Kiùchú tàn, ta̍kpái nā siūⁿtio̍h Kitok ū chhutsì lâi chò eⁿá, hit sî tī hitê tansûn ê sìngióng ê lāitiong, kám m̄ sī ū khoàilo̍k kah pêngan tīteh? kòekhì bô ū khòaⁿkìⁿ siáⁿmi̍h, tī chionglâi mā sī bô ū siáⁿmi̍h ēthang khílâi iôchoah chitê sūsi̍t. Nn̄g chheng nî kú, kàuhōe só͘ kiànchèng ê, iūkoh kàuhōe éngoán só͘ beh sòa chiaplâi kiànchèng ê, to̍h sī kóng,"góa sìn I to̍kseⁿ ê Kiáⁿ, lán ê Chú Iésu Kitok. I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi chāiseklí Mâlíah chhutsì."







第二章 處女降誕


為tio̍h chit-ê問題，tī近來有成做一般ê議論，也常常生出不安kah僥疑ê念頭。所以tī-chia咱ài加寫一章，來簡單論起咱ê主ê處女降誕ê事。 Tùi chit-ê問題，實在m̄是kan-ta未信者teh僥疑hit-ê事實niā-niā，連tī基督徒ê中間，to猶原有chē-chē人teh主張講，這是無關係tī咱teh信耶穌是神聖，soah要求chit層tio̍h放hē-teh，看做bē-tàng決定ê問題，也soah主張講，咱tio̍h tùi咱ê信經來刪除chit句，「伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世」ê話起來，ǹg望thang減少人ê僥疑。

咱hoān-sè thang信用in，來看In ê意思是誠實，iáu-koh咱ài指示in知，chit種無文明ê態度，是不止有損害，koh有錯誤tī-·leh。咱無理由thang講，這是四正ê思想。其實chit種思想，到尾tiāⁿ-tio̍h是ē影響tī咱teh信耶穌是神聖。教會hiah-ni̍h注重來記載chit-ê事實tī In ê信經，to m̄是無因端tī-·leh。因為過去ê歷史，有指示咱知一項ê教示，講，凡若人失落主ê處女降誕ê信仰，to̍h是失落化身ê教理ê中心石。

論chit-ê大ê問題，咱beh來簡略講，是真為難ê事。不過請容允我來試看，頭一項來講起hit-ê歷史tek ê情形，表明chit-ê教理，啥事chiah ē來下tī信經ê內中；第二項，來議論tī今á日，人有án怎teh反對，teh僥疑chit點；第三項，咱ài來主張啥事無保守chit條ê道理，tī咱ê信仰ê內面，是bē用得ê因端。

Taⁿ咱頭一項，來論hit-ê歷史tek ê情形。當咱ê主在世ê中間，眾學生是決斷m̄-bat想tio̍h chit-ê問題。In若是iáu未了解基督是神，自然chit種事，in看了是不合理，真奇怪，bē-tàng信得ê事。照聖冊所講，馬利亞有「kā一切ê事記tī心裡。」咱知馬利亞是敬虔，是恬chut-chut ê婦人人，所以hō͘咱thang信，hoān-sè除去tùi極小部分ê至親ê人以外，馬利亞lóng無露出chit-ê tāi-chì。伊beh thài ēleh?試想人lóng iáu teh看耶穌是一个人niā-niā ê時，親像chit種ê問題，伊來蓋密teh，lóng無講起，這kám m̄是真súi，自然ê態度?馬利亞kám ē bē記得伊所婚約ê，真生驚ê艱苦ê情景?設使若m̄是馬利亞猶原是已經有了解基督是神，以及伊ê處女降誕ê大ê意義，伊kám beh kā chit種，照人看tiāⁿ-tio̍h是無意思，bōe-ēê經驗，來對hit款kāu僥疑ê世界露出?

咱知眾學生tī起頭teh kah耶穌交陪，lóng是看伊做一个人niā-niā。實在這明明mā是上帝ê意思，耶穌猶原是ài人án-ne款待伊。伊有準做一个人，來得tio̍h In ê疼痛，欽仰kah尊敬ê心。不過In ê心是有漸漸進入khah深，最後續生起奇異kah驚惶ê念頭，心內續不止迷亂，m̄知伊是啥人。眾學生續lóng m̄知影tio̍h án怎來思想伊。耶穌mā是無幫助In ê氣力，m̄-nā是án-ne，甚至續隱密，無ài人知伊是神。連in有感觸-·tio̍h伊ê神聖ê一屑á ê光ê時，伊也m̄准in來講起。連tī變容貌ê經驗後，伊mā iáu teh吩咐in tio̍h靜靜thèng候到tī「人子tùi死人中koh活起來」ê日，chiah thang講起伊是神。不過hit-ê時已經逼近tī伊ê臨終，伊chiah有表明本身講，「Lín tio̍h信上帝，亦 tio̍h信我。」「我kah我ê父是一个。」「聖神to̍h是我tùi父所差ê，beh臨到lín。」「有一日，我beh來審判活人、死人。」

總是到tī耶穌ê koh活，經過hit-ê奧妙ê四十日，升天，koh聖神臨到了後，眾學生才接tio̍h真非常大ê啟示，來十分了解tī奇異ê三年久tiàm巴勒斯坦Hit-ê kah in做伙生活ê，是啥人，to̍h是明白tú-tú是照下面in所講ê。「道有成做肉體khiā起tī咱中間，有恩典kah真理滿滿，koh我bat看見伊ê榮光，親像獨生kiáⁿ tùi父所得ê榮光。」

論人teh信耶穌是神，這是全然無關係tī伊ê處女降誕ê事實。因為tī眾學生ê中間，大部分是lóng m̄知影chit-ê事實，也雖然in lóng無聽見比in所經驗ê，koh khah早ê啥物事，In ê信仰mā是bōe搖choah，猶原mā是ē曉得告白講：「阮知，上帝ê kiáⁿ有臨到世間。」Chit-ê事實是tī老早ê中間有嚴嚴蓋密，不過到tī一般ê空氣氛已經準備便thang承受，hit-時chit-ê事實chiah才露hiān，所以試想，hit時iIn ê信仰kám m̄是盡在堅固koh完全?因為論處女降誕ê事，tī以前in看了是無啥物意思tī-·leh，總是chit時 hit-ê意思是不止明。Chit-ê事實有tùi伊ê神聖ê奧妙，來除去chē-chē混亂ê問題。Chit-ê事實是有符合tī伊ê化身ê事實，親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式仝款樣。

自然chit-ê故事，是直接tùi馬利亞，á是間接tùi馬利亞ê 親人，大面約翰，á是tùi馬利亞hiah-ê敬虔ê婦人人伴來聽見ê。Siōng早學生án怎來傳報hit-ê消息，咱lóng m̄知半項。當時ê教會所boán-chiok ê證據是啥物款，咱mā是lóng m̄知。咱只有知影，「耶穌ê老母馬利亞有kah伊ê兄弟相kap tòa。」Koh知影tī無幾年ê中間，chit-ê消息有遍傳tī全巴勒斯坦；又koh知影chit-ê消息，tī無幾年久，有變做一个口傳tī in中間，也chit-ê消息成做口傳了後，馬太chiah gia̍h筆來記載，也路加才續記載koh-khah詳細tī冊裡。咱只有知當時ê教會有出版chiah-ê福音書來表明iIn ê信仰，續kā chit-ê信仰來編入tī早早ê信經ê內面。Tī-chia有羅馬人óa tī主後100年，in teh行洗禮ê時所teh用ê信經，tī hit內中，有一句teh講：「Τùi聖神來懷孕，tùi在室女馬利亞來出世。」以後tī ta̍k時代ê教會lóng無變換，也lóng無搖動，有記載chit-ê事實tī In ê信經，來詳細說明伊ê化身ê中心ê教示。到現今tī thong世界ta̍k所在ê教會，to lóng是有教示iIn ê kiáⁿ兒，tio̍h信伊ê化身ê道理，續叫in tio̍h 暗念講：「我信耶穌基督，唯一ê主，to̍h是tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世。」

Chit時咱ài照四正ê順序來看學生有án怎來經驗伊ê處女降誕ê事實。眾學生siōng早是有得tio̍h大ê確信來經驗-·tio̍h基督ê神聖。獨獨咱有認基督是神，是上帝，hit時咱chiah有thang議論伊ê處女降誕ê問題。咱若是無有認基督是神，自然伊ê處女降誕ê事，是看做無意思。咱只有ē曉得來崇拜hit-ê升天ê基督，來看伊做是上帝，hit時chiah ē得tio̍h十分ê確信，來明白馬利亞所有聽見hit-ê神聖，koh神祕ê話，講：「聖神beh臨到你，至koân-·ê ê權能beh致蔭你，所以tùi你生ê，beh稱做聖，做上帝ê kiáⁿ。」Tùi án-ne，親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式，hit時伊ê處女降誕ê事實，咱chiah ē看做是有符合tī伊ê神聖，有完成伊ê神聖，成做hō͘人ē-thang信得ê事實。

Tī時chit-ê事chiah明顯?Chit-ê事m̄是經過chē-chē年久，到有時間thang發生chē-chē傳說ê時chiah明顯。M̄是！Chit-ê事是tú-tú tī主koh活了，隨時明顯。德國有一位學者，叫做Há-luh-ná-khuh(AdolfvonHarnack)，伊是第一知bat原始基督教ê歷史，伊本身卻是m̄信處女降誕ê事實，iáu-koh有承認來主張講，chit-ê處女降誕ê信仰，是óa第一世紀尾ta̍k所在ê基督徒共通所信ê，所以咱tio̍h承認，chit-ê處女降誕ê信仰是tùi tī主koh活了ê時起，到tī第一世紀尾ê中間，tī巴勒斯坦所發生ê。

有啥物人thang做咱ê見證?自然是khiā起tī hit時代ê人thang做咱ê見證。因為hit時代ê人chiah ē-thang判斷hit時代ê歷史tek ê事實，以外無別條路。Taⁿ論伊ê處女降誕ê事，咱知hiah-ê khiā起tī hit時代beh來判斷hit-ê證據ê人，是有深信，甚至續寫hit-ê事實tī iIn ê冊裡，來成做有權威ê冊，講起iIn ê主ê故事。親像án-ne，in確實是有深信，mā續有寫明chit-ê事實。

馬太kah路加有承認in，不過是teh記述hit時ê教會ê信仰，chiah有寫chit-ê處女降誕ê事tī In ê福音書，續kā in出版，來承認hiah-ê福音書是實在teh記實In ê信仰ê冊。咱kan-ta tùi chit-ê實情，to̍h已經有夠額ê證據tī-·leh。可惜人chē-chē是忽略chit點。這其實是有大ê錯誤tī-·leh。咱若讀hit款tī-teh反對處女降誕ê冊了，hoān-sè ē起僥疑ê心，teh-beh想講，án怎kan-ta馬太kah路加有見證chit-ê事niā-niā，也有時會續想講，In ê冊是kah-ná親像teh寫in本身ê學說，ǹg望教會thang kā in接納。Tiāⁿ-tio̍h ǹg望咱無有chit款ê錯誤tī-·leh。咱tio̍h確實知，其實in不過是teh記述教會ê信仰niā-niā。請咱ē記得下面chit句話：M̄是因為處女降誕ê事實有記載tī福音書，所以教會才信。反轉是因為教會有信處女降誕ê事實，所以in chiah有記載tī福音書。Tī馬太kah路加ê背後是有全教會tī-·leh。

設使咱若實在ē記得以上所講chit-ê實情，亦會照咱ê常識來判斷，咱to̍h khah m̄免費了時間來想，基督徒所teh懷疑，所看做第一困難ê問題。有基督徒是bat tehsio-chèⁿ講，thài-thó新約其他ê著者，tùi伊ê處女降誕ê事，lóng無見證啥物?

Chit時，請容允我來討論chit點。咱暫時久m̄免想hit款無信仰ê人ê反對ê話，基督徒ê中間有人所teh僥疑，看做是第一thang生驚ê困難ê點，to̍h是講，馬可無記載處女降誕ê事實，約翰mā是無。保羅tī伊hiah-ni̍h濟卷ê phoe信ê中間，連一張mā無teh講起chit-ê事實。這kám m̄是teh暗示咱知，in是lóng無信伊ê處女降誕ê事實?有影，咱若是無chim-chiok想，chit款ê反對ê話，咱聽了是親像真thang生驚ê款。

第一tāi先ài咱明明ē記得ê，to̍h是教會有接納馬太kah路加ê福音書，有承認In ê福音書是實在teh記述In ê信仰ê冊，所以tùi chit-ê實情咱thang知，tī ta̍k所在ê基督徒，是lóng有信伊ê處女降誕ê事實。若是án-ne，馬可án怎無記載?咱若掀開馬可ê冊，to̍h知伊ê大目的，是只有teh講起耶穌ê kong生涯niā-niā。你看！馬可tùi頭to̍h是講起耶穌ê洗禮，以及伊tī加利利傳道ê事。馬可是決斷無講起khah早ê啥物消息。總是論路加ê目的，是án怎?Tú-tú是照伊本身所見證ê講，伊是beh見證伊ê主「Τùi起頭lóng總ê事。」這to̍h是kah馬可有大大koh樣ê所在。其實馬可是無beh tùi hit-ê上起頭到tī上路尾ê事實，隨一項來見證基督ê全生活。

Taⁿ約翰啥事無講起?咱m̄知。總是咱tio̍h ē記得，伊確實是有常常teh讀馬太，以及路加ê福音書，也伊mā是知當時ê教會to lóng有接納伊ê處女降誕ê事實，又koh伊ê目的只有是beh補充其餘ê福音書，chiah來gia̍h筆來寫別人所無寫tio̍h ê事實，chit點咱是已經講了。設使若是講án-ne，iáu未有thang做十分ê應答，請咱koh注意一項。約翰to̍h是tùi天裡ê方面，m̄是tùi地裡ê方面，來teh看基督ê出世。伊卻是猶原有teh記載基督ê出世，不過伊是無講起耶穌基督有出世tī偤太ê伯利恆，反轉是有講，耶穌有án怎tùi hit-ê khah高ê世界，來出世tī chit-ê世間。這to̍h是伊ê頭序所teh講論基督ê出世ê，其實tú-tú是kah馬太以及路加ê頭序相一致tī-·leh。約翰有講：「Τī起頭有道，道是kah上帝做伙 tī-·leh，道to̍h是上帝伊道有成肉體khiā起tī咱中間，koh阮bat看見伊ê榮光。」咱tùi chit句話，kám thang講約翰是親像有teh反對當時ê教會ê信仰?

也保羅是án怎?可惜chē-chē人lóng bē記得thang想講，論基督ê生涯ê事，to是伊以及眾使徒ta̍k日所teh說教ê，啥事全然無看見保羅有寫基督傳leh?其實保羅tùi基督ê生涯是有伊ê tiāⁿ-tio̍h ê標準tī-·leh。伊稱號chit-ê標準講，是「我ê福音。」親像有傳講：「Lín tio̍h ē記得tùi大衛ê後代所出ê耶穌基督，伊tùi死人中koh活，tú-tú照我ê福音。」

伊ta̍k日to lóng是teh傳hit-ê福音，基督ê生涯，iáu-koh咱lóng無看見伊有gia̍h筆來寫伊ê傳記。所以咱thang想，伊teh說教ê中間，是lóng m̄-bat傳處女降誕ê道理，這是bē-tàng僥疑ê事。總是tī chia iáu有一項真重要，真顯明ê事實，咱tio̍h ē記得。雖然保羅是無寫伊ê福音書，iáu-koh保羅ê學生，伊所親密ê同伴路加，當kah保羅做陣ê時，有寫一本福音書。路加kah保羅大家相親密teh交陪ê hit幾年ê中間，伊有兩卷完稿tī-·leh。一卷是保羅ê傳道ê旅行記，to̍h是後來伊有出版成做使徒行傳。Κoh一卷，是koh-khah寶貝、重要ê，to̍h是伊tī後來有出版，成做伊ê主ê傳記。咱thang信，保羅有揀選伊來做hit-ê工；也thang信，保羅有幫助路加，有kah伊做伙做hit-ê工；也咱mā是知chit本福音書有顯出保羅ê教示tī-·leh。所以初代教會有稱呼chit本叫做是保羅ê福音書。Tī-chia有第二世紀兩位ê教父，所見證ê話；一位是Gó͘-luh(Gaul) ê Î-lê-nî(Irenaeus)，有講：「路加有kā保羅所傳ê福音來記載tī冊裡；」koh一位是A-hui-lē家 ê Tek-tō-li(Tertullian)王有講：「路加ê類別khah常是趁保羅ê。」請咱tio̍h ē記得，chit本路加福音書，to̍h是特別有注重耶穌ê處女降誕ê事實！

咱tùi以上所講ê實情來看，thang知雖然眾phoe信ê中間，lóng恬恬無講起處女降誕ê事實，mā m̄是重要ê問題。眾phoe信是khah罕得論起基督ê生涯，因為眾phoe信lóng是為tio̍h特別ê事由，teh議論tī hit時特別發生ê問題，來寫ê特別ê冊。論伊ê處女降誕ê事，是明明lóng m̄-bat做問題hō͘人teh議論，所以保羅才lóng無講起chit-ê事實。

以上咱已經講起基督徒ê懷疑者，所看做是第一困難ê點，to̍h是論起新約聖冊khah chē ê著者lóng是恬恬無講起ê事。試問，這kám有夠額危險thang搖choah咱ê聖經?免講hiah-ê無信仰ê人，是ài簡略一切ê問題，講：「處女降誕是tī人類經驗中m̄-bat tú-tio̍h ê事。」準做有影來講，基督mā是無常常出世。聖冊所主張ê是講，兩項平平是siāng時所發生ê事實；也兩項事實是相結連tī-·leh。Chit種話卻是bē-tàng得tio̍h hit款無信仰ê人歡喜聽，總是這是有氣力thang phah破kah基督徒所beh相爭辯ê點。咱是無beh hit款無信心ê人做伙辯論。因為人若無信基督是神，自然chit-ê問題在伊teh看，是無意思，是bē-tàng信得ê事。

Taⁿ最後咱ài來講起，無保守chit-ê教示tī咱基督徒ê信仰ê內面，是bōe用得ê理由。有基督徒，卻是極小數bat teh要求講，咱tio̍h tùi咱ê信經來刪除chit句，「伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世」ê話起來，ǹg望ē-thang hō͘ hiah-ê 成實teh僥疑ê人khah平安。

論起人ài僥疑伊ê處女降誕ê事，卻m̄是近代新新ê tāi-chì。Chit款僥疑算是自早早設立教會ê時，to̍h已經有lah。親像自早早to̍h已經有一个異端者，叫做Khé-lín-sah-suh(Cerin thus)，to̍h是約翰所teh攻擊ê，伊是已經有teh僥疑chit點。以後tī ta̍k時代mā是常常有看見hit款人tī-·leh。現今自然mā是有nò͘！不過tī chit中間有一項精差tī-·leh。早前lóng是教會外ê人，lóng是hiah-ê無信基督是神ê人，tī teh僥疑sio-chèⁿ伊ê處女降誕ê事實。所以基督ê神聖kah伊ê處女降誕ê事實，in lóng是相連做伙teh sio-chèⁿ。In若m̄是平平接納，to̍h是平平拒絕。總是現今是khah ài分開來想。有ê人一面是有信基督是神，亦一面是主倡處女降誕ê事，是tio̍h放下teh，看做是bē-tàng解決ê問題。

Chit款親切ê計謀，專專是為tio̍h疼痛懷疑者chiah來想ê，是ǹg望基督徒ê神經hō͘人khah快thang信。其實這是bōe會ê事。基督徒ê信經是決斷bē-tàng chhòng hō͘伊khah容易信。因為基督徒所信ê，to̍h是全宇宙間最第一thang生驚，為難信ê事，to̍h是信講，上帝有成做人！道有成肉體！

咱ài咱ê信經，hō͘人khah快thang信！Bē lah!咱所掛慮ê，是hit款親切ê計謀，m̄是ē hō͘人khah快信咱ê信經，反轉是ē hō͘人tú-tio̍h koh-khah oh得ê問題。因為若án-ne，後來的確beh有chē-chē思想家koh議論講，án怎上帝會成做人?凡若有深沈ê思想家tiāⁿ-tio̍h是ē tú-tio̍h chit種ê問題，也soah ài出力試看ē-thang解決bōe。親像古早有一个異端者，是m̄認處女降誕ê事，也伊有盡所會ê氣力來試看，想講：「Τī天裡ê基督，tī該撒Thê-pí-liû ê十五年，有tùi hit-ê高高ê所在落來，kā本身kah hit時óa三十歲ê地裡ê耶穌結連成做一體。」親像chit款ê設想，beh來補充處女降誕ê事，咱想啥款?這是in最善ê所做，以外有chē-chē異端者有出力teh試看，總是無有khah好ê解說。試想，kám iáu有啥物khah好ê法度thang來見證hō͘人一面ē-thang信基督ê化身，也koh一面ē-thang否非認伊ê處女降誕ê事實。親像án-ne，咱teh講起ài kā信經chhòng hō͘容易thang信，這其實是無意義ê話。

咱有聽見人teh講，雖然耶穌實在是約瑟kah馬利亞來生ê kiáⁿ，用án-ne，上帝mā是ē-thang來完成伊ê化身ê事業。準做有影來講，在上帝卻是無所不能。總是chit-ê處女降誕ê事實，to有人teh做證， án怎咱講bōe?在上帝這mā是容易，thang用án-ne來完成伊ê化身ê事業。總是在咱這kám是平平容易thang信ê事?我teh奇怪，án怎咱ài ka-kī推測上帝ê意思?亦án怎無beh接納教會以及聖冊所主張上帝所有做ê事?親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式，伊ê處女降誕是有符合tī伊ê化身ê事實，án怎咱m̄信?

一定m̄-thang!其實chit兩个教理，伊ê存亡tiāⁿ-tio̍h是相結連。咱有經驗tio̍h chē-chē ê事實，lóng是表示án-ne。引一个例來講，德國有一位神學家，伊有教示學生，一面信化身ê道理，亦koh一面無非認處女降誕ê事實。總是結局hiah-ê學生，若m̄是平平保守chit兩條ê道理，to̍h是平平放sak。一pêng ê人是ná進入tī深ê所在，來了解基督是神，心內得tio̍h大ê催逼來保守伊ê處女降誕ê事實。Κoh一pêng ê人是平平拒絕chit兩條ê道理，soah成做一个唯一神論者(Unitanian)。

這是chē-chē經驗，所有指示咱知ê結論。兩條ê道理，是行siāng條ê運命。所以人若ài建設hit款折衷(chiat-thiong)ê信仰，khǹg折衷ê態度，beh來思想基督教，是反轉hō͘伊變做無力ê宗教，koh也是不止無妥當ê法度。

Chit時 ài咱m̄免koh議論關係咱ê主ê學說，請做伙來想，咱所疼ê主ê人格。請咱用奇異kah敬畏ê念頭來想伊ê化身ê奧妙ê道理，to̍h是講，道有成肉體！上帝有成做人！Hit-ê bat àⁿ落來疼咱，也咱猶原有疼伊ê，to̍h是基督，是上帝ê永遠ê聖kiáⁿ，是tùi古早以來本有ê，chia̍p-chia̍p出現。試想，自早所經驗ê救主誕，ta̍k-pái若想tio̍h基督有出世來做嬰á，hit時tī hit-ê單純ê信仰ê內中，kám m̄是有快樂kah平安tī-teh ?過去無有看見啥物，tī將來mā是無有啥物ē-thang起來搖choah chit-ê事實。兩千年久，教會所見證ê，又koh教會永遠所beh續接來見證ê，to̍h是講：「我信伊獨生ê kiáⁿ，咱ê主耶穌基督。伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世。」