《綠色短評》

 | | | 轉寄

中國若拍來，台灣beh按怎？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.12.18

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Tiongkok nā phah lâi, Tâioân beh ánchóaⁿ?

　　 Tiongkok ê Búhàn hìiām "chheng lêng" chèngchhek sit khòng, 15 séng chhī hiankhí "pe̍hchóa kekbēng" khònggī lōngtiâu, chhiaukòe 79 keng tāichoan īⁿhāu hióngèng. Cha̍pitgoe̍h jīpeh ū kìchiá mn̄g Hêngchèngīⁿtiúⁿ So͘ Chinchhiong, Tiongkok káⁿ ū khólêng ūitio̍h choánî bînchiòng tùi khònggī ê chùì lâi phah Tâioân? So͘ īⁿtiúⁿ kóng,"Tiongkok sī choanchè ke̍kkoân kokka, tī lán kehpiah, Tiongkok ê jīmhô piànhòa, tōngchok, lán lóng chin chimchiok teh chùì, ē ū cheksî tùihù."

Cha̍pitgoe̍h cha̍pla̍k, Bíkun chhambô͘tiúⁿ liânse̍k hōegī chúse̍k Mi̍hlī (Mark Milley) thêchhut kéngkò,"Tiongkok kongtáⁿ Tâioân sī bôkhiáu ê hêngûi, sī chèngtī chhògō͘, tēiân chèngtī chhògō͘ kah chiànlio̍k chhògō͘, ná chhiūⁿ Phûteng tī 烏克蘭 só͘ hoān ê chiànlio̍k chhògō͘." Suijiân ánne, lán iûgoân ē hoânló, Tâioân, Tiongkok kunla̍t chha siuⁿ chē bē píphēng tit. 2022 nî, Tiongkok kunhùi jînbînpè 1 tiāu 4,504 ek, iok sintâipè 6 tiāu 4,500 ek, Tâioân kunhùi sī sintâipè 3,740 ek; Tiongkok káihòngkun hiānek 200 bān, sī choânkiû kuibô͘ siōng tōa ê kuntūi, Tâioân hiānek kunjîn 17 bān. Kiⁿî la̍k·goe̍h Bíkok Gō͘kak Tāihā pòkò, Tiongkok ū chhiaukòe 350 tâi chiànlām kah chhàngchúikàm sī sèkài kuibô͘ siōng tōa ê háikun. Khongkun ū 2,250 chiah chiànki, pâi miâ choânkiû tēsaⁿ. Tâioân ê kunla̍t suijiân mā sǹg putchí kiông, iâⁿkòe choân sèkài 85% ê kokka, tānsī chin puthēng ū chi̍tê ok chhi̍hchhi̍h kunla̍t kiôngtōa ê pháiⁿ chhùpiⁿ.

　　 Cha̍pgoe̍h chhegō͘ 《 New York Sîpò 》 kóng, Bíkok beh kā Tâioân piànsêng kūtāi kun búkhì khò͘. Inūi Bíkok kah Bêngkok bo̍kchêng siōng iuseng ê sī kā búkhì sàngkhì 烏克蘭, tìsú kun búkhì khò͘ chûn tōatōa kiámchió. Lēnggōa, Bíkok nā kasok kā kun búkhì sàngkhì Tâioân, Pakkiaⁿ ē ánchóaⁿ inèng mā bô bênglóng. Bíkok koaⁿoân tng teh kiámthó bē hō͘ Tâioân ê búkhì sò͘liōng kah chénglūi. Bīlâi mài lo̍h tèngtoaⁿ tēng tōahêng kun bú hēthóng, kái choh í koh khah chē, píkàu khah sióhêng, kitōngsèng khah kiông ê búkhì. Kiⁿî khí 5 nî lāi, koksek hoánkàm huitôaⁿ kah sûne̍k huitôaⁿ ē tī Tâioân sengsán, chónggia̍h chheng lia̍p ísiōng, kakiông hoánlám si̍tla̍t, kā Tâioân kiànsiat choh chi̍tê "chhìti tó". Lán chai "chhìti" tûliáu bīn, kha, paktó͘ ígōa, choânsin lóng sī chhì, tāiiok ū 5,000 chì 7,000 ki tòkauchhì. Chhìti ê chhì té koh ba̍t, chhimchhim chha̍kji̍p tùite̍k ê bah ē hoatiām tìkàu tùite̍k síbông. I suijiân sè chiah, kok chióng tōa hêng béngsiù mā lóng bô ài jiá i, m̄ káⁿ lêngtî i.

　　 Kokhôngīⁿ kunsū chiànlio̍k kah sángia̍p só͘tiúⁿ So͘ Chíhûn kóng,"tiong, tn̂g têng ê hoánkàm huitôaⁿ sī tēit chàn ê chó͘choa̍t, nā kàu khòhōaⁿ chit pêng tio̍h iû lio̍kkun ê thoa sek huitôaⁿ, piochhèng huitôaⁿ, tamjīm hoánchiupho ê siā kek, ánne Tiongkok beh tenglio̍k tio̍h ē chin khùnlān." Tôngsî, Tâioân thongkòe "hái khong chiànla̍t ūsoàn àn" liáuāu, kok hêng huitôaⁿ ê nî sán liōng tōatōa sengkip,ànsǹg kiⁿî khaisí ê 5 nî lāi, Hiôngsaⁿ Huitôaⁿ liōngsán ē kàu 350 lia̍p, Hiôngjī Huitôaⁿ kah Hiôngseng tē tùi tē sûne̍k huitôaⁿ siātêng 1,200 konglí ētàng phah kàu Tiongkok lāilio̍k, nn̄g hāng chóngsò͘ ū 655 lia̍p. Kok chióng hoánkàm huitôaⁿ kah sûne̍k huitôaⁿ sò͘liōng , tàutàu chi̍tē téngî chēngka 1,005 lia̍p. Nāsī koh kā hiòng Bíkok chháikáng ê hōaⁿtì Hîchhe Huitôaⁿ 400 lia̍p ke lo̍h khì, ētàng tōatōa kiônghòa lán kok hoánkàm si̍tla̍t, phah chōchhut chi̍tê chinchiàⁿ ê "chhìti tó".

Lán chhionghun chúnpī, ànsǹg Tiongkok sûisî ē phah lâi, chhinchhiūⁿ chhìti chha̍k chi̍tē hō͘ i bô sí mā pòaⁿ tiâu miā! (221202)


Chù, 烏克蘭　　 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Tiong-kok nā phah lâi, Tâi-oân beh án-chóaⁿ?

　　 Tiong-kok ê Bú-hàn hì-iām "chheng lêng" chèng-chhek sit khòng, 15 séng chhī hian-khí "pe̍h-chóa kek-bēng" khòng-gī lōng-tiâu, chhiau-kòe 79 keng tāi-choan īⁿ-hāu hióng-èng. Cha̍p-it-goe̍h jī-peh ū kì-chiá mn̄g Hêng-chèng-īⁿ-tiúⁿ So͘ Chin-chhiong, Tiong-kok káⁿ ū khó-lêng ūi-tio̍h choán-î bîn-chiòng tùi khòng-gī ê chù-ì lâi phah Tâi-oân? So͘ īⁿ-tiúⁿ kóng,"Tiong-kok sī choan-chè ke̍k-koân kok-ka, tī lán keh-piah, Tiong-kok ê jīm-hô piàn-hòa, tōng-chok, lán lóng chin chim-chiok teh chù-ì, ē ū chek-sî tùi-hù."

Cha̍p-it-goe̍h cha̍p-la̍k, Bí-kun chham-bô͘-tiúⁿ liân-se̍k hōe-gī chú-se̍k Mi̍h-lī (Mark Milley) thê-chhut kéng-kò,"Tiong-kok kong-táⁿ Tâi-oân sī bô-khiáu ê hêng-ûi, sī chèng-tī chhò-gō͘, tē-iân chèng-tī chhò-gō͘ kah chiàn-lio̍k chhò-gō͘, ná chhiūⁿ Phû-teng tī 烏克蘭 só͘ hoān ê chiàn-lio̍k chhò-gō͘." Sui-jiân án-ne, lán iû-goân ē hoân-ló, Tâi-oân, Tiong-kok kun-la̍t chha siuⁿ chē bē pí-phēng tit. 2022 nî, Tiong-kok kun-hùi jîn-bîn-pè 1 tiāu 4,504 ek, iok sin-tâi-pè 6 tiāu 4,500 ek, Tâi-oân kun-hùi sī sin-tâi-pè 3,740 ek; Tiong-kok kái-hòng-kun hiān-ek 200 bān, sī choân-kiû kui-bô͘ siōng tōa ê kun-tūi, Tâi-oân hiān-ek kun-jîn 17 bān. Kin-nî la̍k-·goe̍h Bí-kok Gō͘-kak Tāi-hā pò-kò, Tiong-kok ū chhiau-kòe 350 tâi chiàn-lām kah chhàng-chúi-kàm sī sè-kài kui-bô͘ siōng tōa ê hái-kun. Khong-kun ū 2,250 chiah chiàn-ki, pâi miâ choân-kiû tē-saⁿ. Tâi-oân ê kun-la̍t sui-jiân mā sǹg put-chí kiông, iâⁿ-kòe choân sè-kài 85% ê kok-ka, tān-sī chin put-hēng ū chi̍t-ê ok chhi̍h-chhi̍h kun-la̍t kiông-tōa ê pháiⁿ chhù-piⁿ.

　　 Cha̍p-goe̍h chhe-gō͘ 《 New York Sî-pò 》 kóng, Bí-kok beh kā Tâi-oân piàn-sêng kū-tāi kun bú-khì khò͘. In-ūi Bí-kok kah Bêng-kok bo̍k-chêng siōng iu-seng ê sī kā bú-khì sàng-khì 烏克蘭, tì-sú kun bú-khì khò͘ chûn tōa-tōa kiám-chió. Lēng-gōa, Bí-kok nā ka-sok kā kun bú-khì sàng-khì Tâi-oân, Pak-kiaⁿ ē án-chóaⁿ in-èng mā bô bêng-lóng. Bí-kok koaⁿ-oân tng teh kiám-thó bē hō͘ Tâi-oân ê bú-khì sò͘-liōng kah chéng-lūi. Bī-lâi mài lo̍h tèng-toaⁿ tēng tōa-hêng kun bú hē-thóng, kái choh í koh khah chē, pí-kàu khah sió-hêng, ki-tōng-sèng khah kiông ê bú-khì. Kin-nî khí 5 nî lāi, kok-sek hoán-kàm hui-tôaⁿ kah sûn-e̍k hui-tôaⁿ ē tī Tâi-oân seng-sán, chóng-gia̍h chheng lia̍p í-siōng, ka-kiông hoán-lám si̍t-la̍t, kā Tâi-oân kiàn-siat choh chi̍t-ê "chhì-ti tó". Lán chai "chhì-ti" tû-liáu bīn, kha, pak-tó͘ í-gōa, choân-sin lóng sī chhì, tāi-iok ū 5,000 chì 7,000 ki tò-kau-chhì. Chhì-ti ê chhì té koh ba̍t, chhim-chhim chha̍k-ji̍p tùi-te̍k ê bah ē hoat-iām tì-kàu tùi-te̍k sí-bông. I sui-jiân sè chiah, kok chióng tōa hêng béng-siù mā lóng bô ài jiá i, m̄ káⁿ lêng-tî i.

　　 Kok-hông-īⁿ kun-sū chiàn-lio̍k kah sán-gia̍p só͘-tiúⁿ So͘ Chí-hûn kóng,"tiong, tn̂g têng ê hoán-kàm hui-tôaⁿ sī tē-it chàn ê chó͘-choa̍t, nā kàu khò-hōaⁿ chit pêng tio̍h iû lio̍k-kun ê thoa sek hui-tôaⁿ, pio-chhèng hui-tôaⁿ, tam-jīm hoán-chiu-pho ê siā kek, án-ne Tiong-kok beh teng-lio̍k tio̍h ē chin khùn-lān." Tông-sî, Tâi-oân thong-kòe "hái khong chiàn-la̍t ū-soàn àn" liáu-āu, kok hêng hui-tôaⁿ ê nî sán liōng tōa-tōa seng-kip,àn-sǹg kin-nî khai-sí ê 5 nî lāi, Hiông-saⁿ Hui-tôaⁿ liōng-sán ē kàu 350 lia̍p, Hiông-jī Hui-tôaⁿ kah Hiông-seng tē tùi tē sûn-e̍k hui-tôaⁿ siā-têng 1,200 kong-lí ē-tàng phah kàu Tiong-kok lāi-lio̍k, nn̄g hāng chóng-sò͘ ū 655 lia̍p. Kok chióng hoán-kàm hui-tôaⁿ kah sûn-e̍k hui-tôaⁿ sò͘-liōng , tàu-tàu chi̍t-ē téng-î chēng-ka 1,005 lia̍p. Nā-sī koh kā hiòng Bí-kok chhái-káng ê hōaⁿ-tì Hî-chhe Hui-tôaⁿ 400 lia̍p ke lo̍h khì, ē-tàng tōa-tōa kiông-hòa lán kok hoán-kàm si̍t-la̍t, phah chō-chhut chi̍t-ê chin-chiàⁿ ê "chhì-ti tó".

Lán chhiong-hun chún-pī, àn-sǹg Tiong-kok sûi-sî ē phah lâi, chhin-chhiūⁿ chhì-ti chha̍k chi̍t-ē hō͘ i bô sí mā pòaⁿ tiâu miā! (221202)


Chù, 烏克蘭　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí



　　中國ê武漢肺炎「清零」政策失控，15省市掀起「白紙革命」抗議浪潮，超過79間大專院校響應。十一月二八有記者問行政院長蘇貞昌，中國敢有可能為tio̍h轉移民眾對抗議ê注意來拍台灣？蘇院長講：「中國是專制極權國家，tī咱隔壁，中國ê任何變化、動作，咱lóng真斟酌teh注意，ē有即時對付。」

十一月十六，美軍參謀長聯席會議主席Mih-lī（Mark Milley）提出警告，「中國攻打台灣是無khiáuê行為，是政治錯誤、地緣政治錯誤kah戰略錯誤，ná像浮丁tī烏克蘭所犯ê戰略錯誤。」雖然án-ne，咱猶原ē煩惱，台灣、中國軍力差siuⁿ chē bē比並得。2022年，中國軍費人民幣1兆4,504億、約新台幣6兆4,500億，台灣軍費是新台幣3,740億；中國解放軍現役200萬、是全球規模上大ê軍隊，台灣現役軍人17萬。今年六月美國五角大廈報告，中國有超過350台戰艦kah潛水艇，是世界規模上大ê海軍。空軍有2,250隻戰機，排名全球第三。台灣ê軍力雖然mā算不止強，贏過全世界85%ê國家，但是真不幸有一個惡chhih-chhih軍力強大ê pháiⁿ厝邊。

　　十月初五《紐約時報》講，美國beh kā台灣變成巨大軍武器庫。因為美國kah盟國目前上優先ê是kā武器送去烏克蘭，致使軍武器庫存大大減少。另外，美國若加速kā軍武器送去台灣，北京ē按怎因應mā無明朗。美國官員當teh檢討軍售台灣ê武器數量kah種類。未來mài lo̍h訂單訂大型軍武系統，改作以koh khahchē、比較khah小型、機動性khah強ê武器。今年起5年內，各式反艦飛彈kah巡弋飛彈ētī台灣生產，總額千粒以上，加強反艦實力，kā台灣建設作一個「刺豬島」。咱知「刺豬」除了面、腳、腹肚以外，全身lóng是刺，大約有5,000至7,000枝倒鈎刺。刺豬ê刺短koh密，深深鑿入對敵ê肉ē發炎致到對敵死亡。伊雖然細隻，各種大型猛獸mā lóng無愛惹伊、m̄敢凌遲伊。

　　國防院軍事戰略kah產業所長蘇紫雲講，「中、長程ê反艦飛彈是第一層ê阻絕，nā到靠岸chit旁tio̍h由陸軍ê拖式飛彈、標槍飛彈，擔任反舟波ê射擊，án-ne中國beh登陸tio̍hē真困難。」同時，台灣通過「海空戰力預算案」了後，各型飛彈ê年產量大大升級，預計今年起ê 5年內，雄三飛彈量產ē到350粒，雄二飛彈kah雄昇「地對地巡弋飛彈」 射程1,200公里ētàng拍到中國內陸，兩項總數有655粒。各種反艦飛彈kah巡弋飛彈數量，鬥鬥一下等於增加1,005粒。若是koh kā向美國採購ê岸置魚叉飛彈400粒加lo̍h去，ē-tàng大大強化咱國反艦實力，打造出一個真正ê「刺豬島」。

咱充分準備，按算中國隨時ē拍來，親像刺豬鑿一下hō͘伊無死mā半條命！ (221202)


註：烏克蘭　　請唸華語