《綠色短評》

 | | | 轉寄

「海峽中線」tio̍h固守hō͘好！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.10.30

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　"Háikiap Tiongsòaⁿ" tio̍h kò͘siú hō͘ hó!

　　 Pehgoe̍h saⁿcha̍p, Chêng Chhambô͘chóngtiúⁿ Lí Híbêng tī beh chhutpán ê sin chheh, thàulō͘ Τiongkiōng ìtô͘ í búle̍k chhimhoān Tâioân ê saⁿ pō͘ khek, thâu khíseng tio̍h sī chēngka kunki kunlām jiáuloān Tâioân, phòhoāi Háikiap Tiongsòaⁿ ê chhàng kuichek, hôngchí ìgōa ê kichè lú lâi lú chió. I kóng, kîtiong siōngkài tio̍h tamiu ê sī Nn̄ghōaⁿ kunsū oa̍htāng suijiân bô kóng bêng, tānsī sianghong tùi "Háikiap Tiongsòaⁿ" ū ittì ê liáukái kah khòaⁿhoat íkeng chosiū phòhoāi. Kòekhì kúi cha̍p nî, "Háikiap Tiongsòaⁿ" itti̍t pānián Nn̄ghōaⁿ kunsū hêngûi chúnchek ê kehkài, Nn̄ghōaⁿ suijiân bô kunsū hō͘sìn kichè, tānsī sianghong lóng tiāmtiām chiapsiū chite bô siū Kokchèhoat ioksok ê "Háikiap Tiongsòaⁿ". Lán Gōakaupō͘tiúⁿ Gô͘ Chiauhiàn kóng,” Tâioân Háikiap Tiong sòaⁿ” íkeng îchhî Nn̄ghōaⁿ hiānchōng kúicha̍p nî ah, i tio̍h sī Nn̄ghōaⁿ hiānchōng ê tāipiáu." Tiongkok Gōakaupō͘ hù pō͘tiúⁿ Bé Tiâuhiok kóng, "Tâioân sī Tiongkok léngthó͘ ê chi̍tpō͘hūn, kinpún bô chûnchāi siáⁿmi̍h “ Háikiap Tiongsòaⁿ .”

　　"Tâioân Háikiap Tiongsòaⁿ" kánchheng "Háikiap Tiongsòaⁿ". 1949 nî, Chiúⁿ Κàichio̍h ê Tiongkok Kokbîntóng chènghú chiànpāi chhian lâi Tâioân. Jīchhù Tāichiàn āu, Bíkok ūitio̍h khakpó i tī Achiu ê iusè, kā kunsū hôngsòaⁿ thui chìn kàu Achiu iânhōaⁿ, iā tio̍h sī iû Bíkok kah Bêngkok só͘ khòngchè ê Tēit Tóliān, Tâioân tútú tī Tēit Tóliān ê tiongng, chiànlio̍k tēūi cha̍phun tiōngiàu, hông oló sī "Bē tîm ê hângkhong búkàm". 1950 nî la̍kgoe̍h jīgō͘ Hânchiàn po̍khoat, Bíkok khióngkiaⁿ bānit Τiongkiōng phah Tâioân, siang thâu kò͘ bē khì, Bíkok Tō͘ Ló͘mn̂g chóngthóng soanpò͘ "Tâioân Háikiap tiongli̍phòa", phàikhián Bíkok Tēchhit Kàmtūi chìnji̍p Tâioân Háikiap, khaisí hái, khong chengchhâ hêngtōng. Chi̍t hongbīn ūitio̍h hôngchí Pakkiaⁿ búle̍k hoān Tâi, lēnggōa chi̍t hongbīn mā khoànkò Tionghôa Bînkok chiāmthêng hoánkong Tāilio̍k. 1954 nî, Bí Tâi chhiamsú 《 TiongBí kiōngtông hônggū tiâuiok 》, Bíkok sênglo̍k hia̍phông Tâioân, phêⁿô͘, Κimmn̂g kah Máchó͘. Tôngsî mā hêngsêng liáu Nn̄ghōaⁿ keh hái hun tī ê kehkiok. Chi̍t nî āu, Bíkun Tēcha̍p saⁿ Hângkhongtūi sulēng Tè Bîsu khongkun chúnchiòng tī Tâioân háikiap tiongng ōe chi̍t tiâu higí ê hôngkhong kéngkàisòaⁿ, ēng Davis ê miâ hō-choh " Tè Bîsu sòaⁿ". 1955 nî, chù TâiBí kun Tè Bîsu khongkun chúnchiòng, tùi Bíkun hāta̍t chílēng, "nāsī ū Tiongkok Jînbîn Káihòngkun ê kunki, kunlām, pôaⁿ kòe Tâioân Háikiap Tiongsòaⁿ, phòaⁿ bêng ū te̍kì ê hêngûi, hia̍phông Tâioân ê Bíkun chiàntàuki to̍h ēsái ka phah."

　　2004 nî, Tâioân Kokhông pō͘tiúⁿ Lí kiat tē chi̍t piàn kongpò͘ "Háikiap Tiongsòaⁿ" ê tēlí chōpio, siōngkài pak sī pakhūi 27 tō͘, tangkeng 123 tō͘, siōngkài lâm sī pakhūi 23 tō͘, tangkeng 119 tō͘.

20 nî lâi, Tiongkok kunla̍t itti̍t thêseng, Tiongkok kunki tī Tâihái ê oa̍htāng hoānûi mā puttoān khoktōa. 2020 nî káugoe̍h kàu 2022 nî chhitgoe̍h té, Tiongkok kunki lóngchóng ū 23 pái poe kòe "Háikiap Tiongsòaⁿ", tānsī kanta kiⁿî peh goe̍hhūn, poe kòe "Háikiap Tiongsòaⁿ" ê chhùsò͘ to̍h ū 300 kè pái. Lán îit ê pānhoat to̍h sī ka kóaⁿ ka kéngkò. Tiongkok Káihòngkun nńgthô͘ chhimku̍t, chhinchhiūⁿ Tiongkok bôlângki poelâi Κimmn̂g Lia̍ttó jiáuloān, lú lâi lú pháiⁿkhoán, kā phah chi̍t chiah lo̍h hái, Tiongkok bôlângki káⁿ ū koh lâi loān? bô.

　　 Bôlūn ánchóaⁿ,"Háikiap Tiongsòaⁿ" tio̍h kò͘siú hō͘ hó! (221014)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　"Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" tio̍h kò͘-siú hō͘ hó!

　　 Peh-goe̍h saⁿ-cha̍p, Chêng Chham-bô͘-chóng-tiúⁿ Lí Hí-bêng tī beh chhut-pán ê sin chheh, thàu-lō͘ Τiong-kiōng ì-tô͘ í bú-le̍k chhim-hoān Tâi-oân ê saⁿ pō͘ khek, thâu khí-seng tio̍h sī chēng-ka kun-ki kun-lām jiáu-loān Tâi-oân, phò-hoāi Hái-kiap Tiong-sòaⁿ ê chhàng kui-chek, hông-chí ì-gōa ê ki-chè lú lâi lú chió. I kóng, kî-tiong siōng-kài tio̍h tam-iu ê sī Nn̄g-hōaⁿ kun-sū oa̍h-tāng sui-jiân bô kóng bêng, tān-sī siang-hong tùi "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ū it-tì ê liáu-kái kah khòaⁿ-hoat í-keng cho-siū phò-hoāi. Kòe-khì kúi cha̍p nî, "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" it-ti̍t pān-ián Nn̄g-hōaⁿ kun-sū hêng-ûi chún-chek ê keh-kài, Nn̄g-hōaⁿ sui-jiân bô kun-sū hō͘-sìn ki-chè, tān-sī siang-hong lóng tiām-tiām chiap-siū chit-e bô siū Kok-chè-hoat iok-sok ê "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ". Lán Gōa-kau-pō͘-tiúⁿ Gô͘ Chiau-hiàn kóng,” Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ” í-keng î-chhî Nn̄g-hōaⁿ hiān-chōng kúi-cha̍p nî ah, i tio̍h sī Nn̄g-hōaⁿ hiān-chōng ê tāi-piáu." Tiong-kok Gōa-kau-pō͘ hù pō͘-tiúⁿ Bé Tiâu-hiok kóng, "Tâi-oân sī Tiong-kok léng-thó͘ ê chi̍t-pō͘-hūn, kin-pún bô chûn-chāi siáⁿ-mi̍h “ Hái-kiap Tiong-sòaⁿ .”

　　"Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" kán-chheng "Hái-kiap Tiong sòaⁿ". 1949 nî, Chiúⁿ Κài-chio̍h ê Tiong-kok Kok-bîn-tóng chèng-hú chiàn-pāi chhian lâi Tâi-oân. Jī-chhù Tāi-chiàn āu, Bí-kok ūi-tio̍h khak-pó i tī A-chiu ê iu-sè, kā kun-sū hông-sòaⁿ thui chìn kàu A-chiu iân-hōaⁿ, iā tio̍h sī iû Bí-kok kah Bêng-kok só͘ khòng-chè ê Tē-it Tó-liān, Tâi-oân tú-tú tī Tē-it Tó-liān ê tiong-ng, chiàn-lio̍k tē-ūi cha̍p-hun tiōng-iàu, hông o-ló sī "Bē tîm ê hâng-khong bú-kàm". 1950 nî la̍k-goe̍h jī-gō͘ Hân-chiàn po̍k-hoat, Bí-kok khióng-kiaⁿ bān-it Τiong-kiōng phah Tâi-oân, siang thâu kò͘ bē khì, Bí-kok Tō͘ Ló͘-mn̂g chóng-thóng soan-pò͘ "Tâi-oân Hái-kiap tiong-li̍p-hòa", phài-khián Bí-kok Tē-chhit Kàm-tūi chìn-ji̍p Tâi-oân Hái-kiap, khai-sí hái, khong cheng-chhâ hêng-tōng. Chi̍t hong-bīn ūi-tio̍h hông-chí Pak-kiaⁿ bú-le̍k hoān Tâi, lēng-gōa chi̍t hong-bīn mā khoàn-kò Tiong-hôa Bîn-kok chiām-thêng hoán-kong Tāi-lio̍k. 1954 nî, Bí Tâi chhiam-sú 《 Tiong-Bí kiōng-tông hông-gū tiâu-iok 》, Bí-kok sêng-lo̍k hia̍p-hông Tâi-oân, phêⁿ-ô͘, Κim-mn̂g kah Má-chó͘. Tông-sî mā hêng-sêng liáu Nn̄g-hōaⁿ keh hái hun tī ê keh-kiok. Chi̍t nî āu, Bí-kun Tē-cha̍p saⁿ Hâng-khong-tūi su-lēng Tè Bî-su khong-kun chún-chiòng tī Tâi-oân hái-kiap tiong-ng ōe chi̍t tiâu hi-gí ê hông-khong kéng-kài-sòaⁿ, ēng Davis ê miâ hō-choh " Tì Bî-su sòaⁿ". 1955 nî, chù Tâi-Bí kun Tè Bî-su khong-kun chún-chiòng, tùi Bí-kun hā-ta̍t chí-lēng, "nā-sī ū Tiong-kok Jîn-bîn Kái-hòng-kun ê kun-ki, kun-lām, pôaⁿ kòe Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ, phòaⁿ bêng ū te̍k-ì ê hêng-ûi, hia̍p-hông Tâi-oân ê Bí-kun chiàn-tàu-ki to̍h ē-sái ka phah."

　　2004 nî, Tâi-oân Kok-hông pō͘-tiúⁿ Lí kiat tē chi̍t piàn kong-pò͘ "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ê tē-lí chō-pio, siōng-kài pak sī pak-hūi 27 tō͘, tang-keng 123 tō͘, siōng-kài lâm sī pak-hūi 23 tō͘, tang-keng 119 tō͘.

20 nî lâi, Tiong-kok kun-la̍t it-ti̍t thê-seng, Tiong-kok kun-ki tī Tâi-hái ê oa̍h-tāng hoān-ûi mā put-toān khok-tōa. 2020 nî káu-goe̍h kàu 2022 nî chhit-goe̍h té, Tiong-kok kun-ki lóng-chóng ū 23 pái poe kòe "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ", tān-sī kan-ta kin-nî peh goe̍h-hūn, poe kòe "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ê chhù-sò͘ to̍h ū 300 kè pái. Lán î-it ê pān-hoat to̍h sī ka kóaⁿ ka kéng-kò. Tiong-kok Kái-hòng-kun nńg-thô͘ chhim-ku̍t, chhin-chhiūⁿ Tiong-kok bô-lâng-ki poe-lâi Κim-mn̂g Lia̍t-tó jiáu-loān, lú lâi lú pháiⁿ-khoán, kā phah chi̍t chiah lo̍h hái, Tiong-kok bô-lâng-ki káⁿ ū koh lâi loān? bô.

　　 Bô-lūn án-chóaⁿ,"Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" tio̍h kò͘-siú hō͘ hó! (221014)



　　八月三十，前參謀總長李喜明tī beh出版ê新冊，透露中共意圖以武力侵犯台灣ê三部曲，頭起先tio̍h是增加軍機軍艦擾亂台灣，破壞海峽中線ê潛規則，防止意外ê機制lú來lú少。伊講，其中上kài tio̍h擔憂ê是兩岸軍事活動雖然無講明、但是雙方對「海峽中線」有一致ê瞭解kah看法已經遭受破壞。過去幾十年，「海峽中線」一直扮演兩岸軍事行為準則ê隔界，兩岸雖然無軍事互信機制，但是雙方lóng tiām-tiām接受chit-e無受國際法約朿ê「海峽中線」。咱外交部長吳釗夑講：「『台灣海峽中線』已經維持兩岸現狀幾十年ah，伊tio̍h是兩岸現狀ê代表。」中國外交部副部長馬朝旭講：「台灣是中國領土ê一部分，根本無存在啥物『海峽中線』。」

　　「台灣海峽中線」簡稱「海峽中線」。1949年，蔣介石ê中國國民黨政府戰敗遷來台灣。二次大戰後，美國為tio̍h確保伊tī亞洲ê優勢，kā軍事防線推進到亞洲沿岸，也tio̍h是由美國kah盟國所控制ê第一島鏈，台灣tú-tú tī第一島鏈ê中央，戰略地位十分重要，hôngo-ló是「Bē沉ê航空母艦」。1950年六月二五韓戰爆發，美國恐驚萬一中共拍台灣，雙頭顧bē去，美國杜魯門總統宣布「台灣海峽中立化」，派遣美國第七艦隊進入台灣海峽，開始海、空偵查行動。一方面為tio̍h防止北京武力犯台，另一方面mā勸告中華民國暫停反攻大陸。1954年，美台簽署《中美共同防禦條約》，美國承諾協防台灣、澎湖、金門kah馬祖。同時mā形成了兩岸隔海分治ê格局。一年後，美軍第十三航空隊司令戴微斯空軍准將tī台灣海峽中央畫一條虛擬ê防空警戒線，用戴微斯（Davis）ê名號作「戴微斯線」。1955年，駐台美軍戴維斯空軍准將，對美軍下達指令，「若是有中國人民解放軍ê軍機、軍艦，盤kòe台灣海峽中線，判明有敵意ê行為，協防台灣ê美軍戰鬥機to̍h ē-sái ka拍。」

　　2004年，台灣國防部長李傑第一遍公布「海峽中線」ê地理座標：上kài北是北緯27度、東經123度，上kài南是北緯23度、東經119度。

20年來，中國軍力一直提升，中國軍機tī台海ê活動範圍mā不斷擴大。2020年九月到2022年七月底，中國軍機lóng總有23次飛kòe「海峽中線」，但是kan-ta今年八月份，飛kòe「海峽中線」ê次數tio̍h有300架次。咱唯一ê辦法to̍h是ka趕ka警告。中國解放軍軟土深掘，親像中國無人機飛來金門列島擾亂，lú來lú歹款，kā拍一隻落海，中國無人機敢有koh來亂？無。

　　無論按怎，「海峽中線」tio̍h固守hō͘好！ (221014)