《綠色短評》

 | | | 轉寄

謠言kah言論自由ná ē分bē清楚？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.06.19

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Iâugiân kah giânlūn chūiû ná ē hun bē chhengchhó?

　　 Gō͘goe̍h jīgō͘, gējîn Koeh Gānkun kúikang chêng tī bīnchheh téngbīn tahchhut kah ihō͘ pêngiú ê tùiōe, I hit kù "khòaⁿtio̍h chiahchē gíná tio̍h ánni kiâⁿ khì", ínkhí chiok chē sèhàn gíná ê pēbú kíntiuⁿ, kiaⁿhiâⁿ. I ê bīnchheh téngbīn ū ná sêng teh kóng chi̍t ūi ikài ê pêngiú ê khó͘tiong,"bó͘bó͘ Chújīm to ti̍tti̍t beh tó lo̍hkhì ah","i sìgoe̍h chhegō͘ kàu chitchūn lóng bô hiohkhùn","ta̍k kang lóng tī pīⁿpâng kiù lâng","gíná jú lâi jú chhám","chiok khóphàⁿ ê ji̍tchí","chin giâmtiōng","i kóng i chò iseng ílâi siōng chhám ê ji̍tchí","khòaⁿtio̍h chiah chē gíná tio̍h ánni kiâⁿkhì" ,"O͘ah…"

Tī kiaⁿhiâⁿ tiong mā ínkhí chin chē lâng ê chitgî, kîtiong siōng līhāi ê sī choanbûn giánkiù késìnsek ê IORG giánkiùsek gō͘goe̍h jīpeh kongpò͘ giánkiù hunsek chíchhut, gō͘goe̍h jīgō͘ chì jīla̍k, chìchió ū 25 ê bīnchheh húnchoan hoat pò͘ lāṳông oânchoân kāngkhoán ê tahbûn, thâu chi̍t kù lóng sī "chin chē gíná kiâⁿ khì ah!" kîtiong ū 19 ê húnchoan tahbûn hoat pò͘ ê sîkan lóng kāngkhoán sī 15:31, tahbûn lāṳông oânchoân kāngkhoán, jîchhiáⁿ tahbûn ê thâu chi̍t ê lâugiân lóng sī kah lāṳông lôngtiûⁿ beautygirl01.com ê bûnchiuⁿ sioliân kiat. IORG giánkiùsek chíchhut, chiahê tahbûn "chinchiàⁿ ū lâng tehkhòaⁿ". Chit 25 tiâu "chin chē gíná kiâⁿ khì ah!" tahbûn, tī gō͘goe̍h jīchhit ēpo͘ kongpò͘ chìnchêng, chìchió ū tittio̍h 7,363 tiâu hō͘tōng, 321 pái hunhióng, mā ū 1,235 tiâu lâugiân thólūn.

　　 Gō͘goe̍h jīpeh, Chiongpin Siùthoân Kìliām Pēⁿīⁿ hengkhiuⁿ gōakho chútī isu Tō͘ Sêngtiat tī bīnchheh téngbīn, PO chhut 1922 thêkiong ê tô͘phìⁿ kóng, sìgoe̍h chhegō͘ chì sìgoe̍h cha̍psì, jîtông tiongtāngchèng ê pēⁿlâng sī "0" ūi, sìgoe̍h cha̍pgō͘ chiah ū tēit ūi tòa ji̍pkhì siójî tāngchèng choanchek ê hoānchiá. I thòngsim mē kóng,"siūⁿ bē kàu chit chióng pikio̍k kah íāu ê gíná, ē chiâⁿchoh lāṳông lôngtiûⁿ sòaⁿpò kiaⁿhiâⁿ ê châiliāu." I ti̍t peh, tī e̍kchêng chiah nī giâmtiōng ēbīn, ū lâng chèchō ké chia̍ttô͘, ū lâng tōa chhutchhiú chhutchîⁿ sòaⁿpò͘ iâugiân chiah sī pōeāu ê bo̍ktek. I chitgî kóng,"Koeh Gānkun siansiⁿ, choân Tâioân kinpún bô chi̍t ūi lí kóng ê bó͘bó͘ chújīm, lí ê chia̍ttô͘ mā m̄sī kah pêngiú ê tùiōe, lí ê chia̍ttô͘ sī ùi tóūi lâi ê?"

　　 Tiongkok Kokbîntóng siaⁿsiaⁿ kùkù kianchhî siaⁿoân gējîn Koeh Gānkun ê chokûi sī "giânlūn chūiû". Siatsú Koeh Gānkun chinchiàⁿ bó͘ chi̍t kang ū kah bó͘ chi̍t ūi iseng, tī bó͘ chi̍t keng pēⁿīⁿ tâmkhí e̍kchêng ê giâmtiōng sèng, ū pîn ū kù, tongjiân sī "giânlūn chūiû", tī Tâioân choa̍ttùi sī siū póchiòng ê. Nāsī ūiáⁿ ê tāichì, Koeh Gānkun kinpún bô pitiàu kipbeh hōe sitlé, koh khah bô pitiàu kā bīnchheh ê lāṳông lóng santûtiāu. Tiongkok Kokbîntóng kakī kóng sī "jînchâi chèchè", ùi tóngchúse̍k Chu Li̍plûn, kàu kai tóng Tâipakchhītiúⁿ chhamsoánjîn Chiúⁿ Bānan, Thôhn̂g chhītiúⁿ chhamsoánjin Tiuⁿ Siānchèng, kèngjiân bô chi̍t ê lâng ēhiáu hunpiān siáⁿmi̍h sī iâugiân siáⁿmi̍h sī giânlūn chūiû? Chitê sìnsit chin chhengchhó sī lāṳông lôngtiûⁿ sòaⁿpò kiaⁿhiâⁿ ê châiliāu, ìtô͘ tùi Tâioân chìnhêng jīnti chokchiàn. Tiongkok Kokbîntóng ánni o͘pe̍h thīn Koeh Gānkun, káⁿ m̄sī ē piànchoh Τiongkiōng bāngkun chokchiàn ê chichhîchiá?

　　 Iâugiân kah giânlūn chūiû to pun bē chhengchhó. Ánni lán tio̍h chai, Tiongkok Kokbîntóng sī "chhânlê kiâⁿ kàu tekko bóe", bô pō͘ ah! 　　 (220602)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Iâu-giân kah giân-lūn chū-iû ná ē hun bē chheng-chhó?

　　 Gō͘-goe̍h jī-gō͘, gē-jîn Koeh Gān-kun kúi-kang chêng tī bīn-chheh téng-bīn tah-chhut kah i-hō͘ pêng-iú ê tùi-ōe, I hit kù "khòaⁿ-tio̍h chiah-chē gín-á tio̍h án-ni kiâⁿ-- khì", ín-khí chiok chē sè-hàn gín-á ê pē-bú kín-tiuⁿ, kiaⁿ-hiâⁿ. I ê bīn-chheh téng-bīn ū ná sêng teh kóng chi̍t ūi i-kài ê pêng-iú ê khó͘-tiong,"bó͘-bó͘ Chú-jīm to ti̍t-ti̍t beh tó-- lo̍h-khì ah","i sì-goe̍h chhe-gō͘ kàu chit-chūn lóng bô hioh-khùn","ta̍k kang lóng tī pīⁿ-pâng kiù lâng","gín-á jú lâi jú chhám","chiok khó-phàⁿ ê ji̍t-chí","chin giâm-tiōng","i kóng i chò i-seng í-lâi siōng chhám ê ji̍t-chí","khòaⁿ-tio̍h chiah chē gín-á tio̍h án-ni kiâⁿ--khì" ,"O͘ah…"

Tī kiaⁿ-hiâⁿ tiong mā ín-khí chin chē lâng ê chit-gî, kî-tiong siōng lī-hāi ê sī choan-bûn gián-kiù ké-sìn-sek ê IORG gián-kiù-sek gō͘-goe̍h jī-peh kong-pò͘ gián-kiù hun-sek chí-chhut, gō͘-goe̍h jī-gō͘ chì jī-la̍k, chì-chió ū 25 ê bīn-chheh hún-choan hoat pò͘ lāi-iông oân-choân kāng-khoán ê tah-bûn, thâu chi̍t kù lóng sī "chin chē gín-á kiâⁿ-- khì ah!" kî-tiong ū 19 ê hún-choan tah-bûn hoat pò͘ ê sî-kan lóng kāng-khoán sī 15:31, tah-bûn lāi-iông oân-choân kāng-khoán, jî-chhiáⁿ tah-bûn ê thâu chi̍t ê lâu-giân lóng sī kah lāi-iông lông-tiûⁿ beautygirl01.com ê bûn-chiuⁿ sio-liân kiat. IORG gián-kiù-sek chí-chhut, chiah-ê tah-bûn "chin-chiàⁿ ū lâng teh-khòaⁿ". Chit 25 tiâu "chin chē gín-á kiâⁿ-- khì ah!" tah-bûn, tī gō͘-goe̍h jī-chhit ē-po͘ kong-pò͘ chìn-chêng, chì-chió ū tit-tio̍h 7,363 tiâu hō͘-tōng, 321 pái hun-hióng, mā ū 1,235 tiâu lâu-giân thó-lūn.

　　 Gō͘-goe̍h jī-peh, Chiong-pin Siù-thoân Kì-liām Pēⁿ-īⁿ heng-khiuⁿ gōa-kho chú-tī i-su Tō͘ Sêng-tiat tī bīn-chheh téng-bīn, PO chhut 1922 thê-kiong ê tô͘-phìⁿ kóng, sì-goe̍h chhe-gō͘ chì sì-goe̍h cha̍p-sì, jî-tông tiong-tāng-chèng ê pēⁿ-lâng sī "0" ūi, sì-goe̍h cha̍p-gō͘ chiah ū tē-it ūi tòa ji̍p-khì sió-jî tāng-chèng choan-chek ê hoān-chiá. I thòng-sim mē kóng,"siūⁿ bē kàu chit chióng pi-kio̍k kah í-āu ê gín-á, ē chiâⁿ-choh lāi-iông lông-tiûⁿ sòaⁿ-pò kiaⁿ-hiâⁿ ê châi-liāu." I ti̍t peh, tī e̍k-chêng chiah nī giâm-tiōng ē-bīn, ū lâng chè-chō ké chia̍t-tô͘, ū lâng tōa chhut-chhiú chhut-chîⁿ sòaⁿ-pò͘ iâu-giân chiah sī pōe-āu ê bo̍k-tek. I chit-gî kóng,"Koeh Gān-kun sian-siⁿ, choân Tâi-oân kin-pún bô chi̍t ūi lí kóng ê bó͘-bó͘ chú-jīm, lí ê chia̍t-tô͘ mā m̄-sī kah pêng-iú ê tùi-ōe, lí ê chia̍t-tô͘ sī ùi tó-ūi lâi ê?"

　　 Tiong-kok Kok-bîn-tóng siaⁿ-siaⁿ kù-kù kian-chhî siaⁿ-oân gē-jîn Koeh Gān-kun ê chok-ûi sī "giân-lūn chū-iû". Siat-sú Koeh Gān-kun chin-chiàⁿ bó͘ chi̍t kang ū kah bó͘ chi̍t ūi i-seng, tī bó͘ chi̍t keng pēⁿ-īⁿ tâm-khí e̍k-chêng ê giâm-tiōng sèng, ū pîn ū kù, tong-jiân sī "giân-lūn chū-iû", tī Tâi-oân choa̍t-tùi sī siū pó-chiòng ê. Nā-sī ū-iáⁿ ê tāi-chì, Koeh Gān-kun kin-pún bô pit-iàu kip-beh hōe sit-lé, koh khah bô pit-iàu kā bīn-chheh ê lāi-iông lóng san-tû-tiāu. Tiong-kok Kok-bîn-tóng ka-kī kóng sī "jîn-châi chè-chè ", ùi tóng-chú-se̍k Chu Li̍p-lûn, kàu kai tóng Tâi-pak-chhī-tiúⁿ chham-soán-jîn Chiúⁿ Bān-an, Thô-hn̂g chhī-tiúⁿ chham-soán-jin Tiuⁿ Siān-chèng, kèng-jiân bô chi̍t ê lâng ē-hiáu hun-piān siáⁿ-mi̍h sī iâu-giân siáⁿ-mi̍h sī giân-lūn chū-iû? Chit-ê sìn-sit chin chheng-chhó sī lāi-iông lông-tiûⁿ sòaⁿ-pò kiaⁿ-hiâⁿ ê châi-liāu, ì-tô͘ tùi Tâi-oân chìn-hêng jīn-ti chok-chiàn. Tiong-kok Kok-bîn-tóng án-ni o͘-pe̍h thīn Koeh Gān-kun, káⁿ m̄-sī ē piàn-choh Τiong-kiōng bāng-kun chok-chiàn ê chi-chhî-chiá?

　　 Iâu-giân kah giân-lūn chū-iû to pun bē chheng-chhó. Án-ni lán tio̍h chai, Tiong-kok Kok-bîn-tóng sī "chhân-lê kiâⁿ kàu tek-ko bóe", bô pō͘ ah! 　　 (220602)



　　五月二五，藝人郭彥均幾工前tī面冊頂面貼出kah醫護朋友ê對話，i hit句「看tio̍h chiahchē gín-á tio̍hán-ni kiâⁿ--去」，引起足chē細漢gín-áê父母緊張、驚惶。伊ê面冊頂面有ná像teh講一位醫界ê朋友ê苦衷：「某某主任都直直beh倒落去ah」、「伊四月初五到chit陣lóng無歇睏」、「ta̍k工lóngtī病房救人」、「gín-á愈來愈慘」、「足可怕ê日子」、「真嚴重」、「伊講伊做醫生以來上慘ê日子」、「看tio̍h chiahchēgín-átio̍hán-ni kiâⁿ--去」、「O͘ah…」

Tī驚惶中mā引起真chē人ê質疑，其中上厲害ê是專門研究假訊息ê IORG研究室五月二八公布研究分析指出，五月二五至二六，至少有25ê面冊粉專發布內容完全仝款ê貼文，頭一句lóng是「真chēgín-ákiâⁿ--去ah！」其中有19ê粉專貼文發布ê時間lóng仝款是15:31，貼文內容完全仝款，而且貼文ê頭一ê留言lóng是kah內容農場beautygirl01.comê文章相連結。IORG研究室指出，chiah-ê貼文「真正有人teh看」。Chit 25條「真chēgín-ákiâⁿ--去ah！」貼文，tī 五月二七下晡公布進前，至少有得tio̍h 7,363條互動、321次分享，mā有1,235條留言討論。

　　五月二八，彰濱秀傳紀念病院胸腔外科主治醫師杜承哲tī面冊頂面，PO出1922提供ê圖片講：四月初五至四月十四，兒童中重症ê病人是「0」位，四月十五才有第一位tòa入去小兒重症專責ê患者。伊痛心罵講：「想bē到chit種悲劇kah以後ê gín-á，ē成作內容農場散播驚惶ê材料。」伊直剖，tī疫情chiah nī嚴重下面，有人製造假截圖，有人大出手出錢散布謠言才是背後ê目的。伊質疑講：「郭彥均先生，全台灣根本無一位你講ê某某主任，你ê截圖mā m̄是kah朋友ê對話，你ê截圖是ùi tó位來ê？」

　　中國國民黨聲聲句句堅持聲援藝人郭彥均ê作為是「言論自由」。設使郭彥均真正某一工有kah某一位醫生，tī某一間病院談起疫情ê嚴重性，有憑有據，當然是「言論自由」，tī台灣絕對是受保障ê。若是有影ê代誌，郭彥均根本無必要急beh會失禮、koh khah無必要kā面冊ê內容lóng刪除掉。中國國民黨家己講是「人才濟濟」，ùi黨主席朱立倫，到該黨台北市長參選人蔣萬安、桃園市長參選人張善政，竟然無一ê人ē曉分辨啥物是謠言啥物是言論自由？ Chit-ê信息真清楚是內容農場散播驚惶ê材料，意圖對台灣進行認知作戰。中國國民黨án-ni烏白thīn郭彥均，敢m̄是ē變作中共網軍作戰ê支持者？

　　謠言kah言論自由都分bē清楚。án-ni咱tio̍h知，中國國民黨是「田螺行到竹篙尾」，無步ah！　　 (220602)