《綠色短評》

 | | | 轉寄

Tī中國寫作ēhông掠去關！你kám知？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.05.14




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　Tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! lí kám chai?

Sìgoe̍h jīchhit, Bíkok hui ênglī cho͘chit "Bíkok pithōe" (PEⁿ America) hoatpò͘ siōng sin ê choân sèkài siáchok chūiûtō͘ pòkò, chíchhut Tiongkok chènghú kūnî koh ke koaiⁿah 6 miâ siáchokchiá, bo̍kchêng chóngkiōng ū 89 miâ siáchokchiá hông koaiⁿkaⁿ, siáchokchiá koaiⁿkaⁿ jînsò͘ íkeng liânsòa tēsì nî choân sèkài tēit miâ, hiánsī tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ ê chōnghóng kèsio̍k teh okhòa.

Lia̍h siáchok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiongkok ê choanlī, kiànnā hoâiⁿpà to̍kchhâi kokka ê chènghú, lóng tùi siáchok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiāmkhì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍hkhì koaiⁿ. Kinkì Bíkok Pithōe 2022 nî siáchok ê chūiû chísò͘, choân sèkài chokka ê nîchiong thóngkè sò͘, 2022 nî choân sèkài ū 311 miâ chokka koaiⁿ tī kaⁿga̍k ni̍h. Pâi tī Tiongkok āupiah ê sī Ilóng ū 57 miâ, 沙烏地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gôlôsu, Biántiānkah Oa̍tlâm kok ū 16 miâ.

Tiongkok khah te̍kpia̍t, ū pun choh Hàncho̍k chiàm tosò͘ ê tēkhu, lia̍hkhì koaiⁿ ê chokka ū 35 miâ, tī Sinkiong維吾爾 Chūtìkhu ū 33 miâ, tī Sechông ū 12 miâ, Hiangkáng ū 9 miâ ( kîtiong 3 miâ sī 2022 nî chēngka ê). Lán ēng Hàncho̍k ê Khó͘ Chìéng choh lē lâi soatbêng. 2003 nî cha̍pgoe̍h jīpeh, Pakkiaⁿ tāiha̍k ê Khó͘ Chìéng, 滕彪, 俞江 phoksū kah kongek lu̍tsu Tiuⁿ Chheⁿchúi tī Pakkiaⁿ chhòngli̍p "kong bêng", kháuhō sī "ūitio̍h kongkiōng līek", í kiànli̍p ioksok koânle̍k ê bînchú hoattī chètō͘ choh bo̍kphiau, í kîthāi ētàng lísèng, kiànsiatsèng lâi chhuitōng Tiongkok ê bînchú, hoattī kah siāhōe chènggī. I sī 1973 nî chhutsì ê Hôlâm séng Siongkhu chhībîn, i mā sī sin kongbîn ūntōng ê chúiàu chhòngsíjîn kah piochìsèng jînbu̍t. Pakkiaⁿ chhī Háitiāⁿ khu cha̍psaⁿ, cha̍psì kài Jîntāi tāipiáu. Chhiòngtō kongbîn í hui pōle̍k ê hongsek îhō͘ kakī ê koânek, iaukiû Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok chènghú tio̍h hō͘ kokbîn pêngténg chiapsiū kàuio̍k ê khoânlī, iaukiû koaⁿoân kong pò͘ châisán, chhúhoa̍t húpāi. 2014 nî itgoe̍h jīla̍k, Pakkiaⁿ chhī tēit tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "chū chiòng jiáuloān kongkiōng tiûⁿsó͘ tia̍tsū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sìgoe̍h cha̍pit, pakkiaⁿ chhī kokip jînbîn hoatīⁿ pokhôe Khó͘ Chìéng ê siōngsò͘, îchhî goân phòaⁿ. Kiⁿî (2023) sìgoe̍h chhecha̍p, Lîmgî chhī tiongkip jînbîn hoatīⁿ í "tianhok kokka chèngkoân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chìéng iúkî tô͘hêng 14 nî.

"Bíkok Pithōe" chiamtùi Tiongkok ê giânlūn chūiû chōnghóng ū thêchhut chiamtùi sèng ê kiàngī, paukoat, ＊ Ho͘io̍k Pakkiaⁿ tongkio̍k tháupàng só͘ū hông koaiⁿkaⁿ ê chokka, jîchhiáⁿ chiongchí apchè giânlūn chūiû, paukoat chiongchí apchè chiósò͘ bîncho̍k gígiân piáuta̍t.
＊ Ho͘io̍k Liânha̍pkok jînkoân lísū ē chháichhú hêngtōng, chiamtùi Tiongkok giâm hông hānchè giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k Bíkok chènghú tio̍h līiōng koklāi li̍phoat kah kîtha mn̄g chek hongsek, póōe Tiongkok ê giânlūn chūiû kah jînkoân.
＊ Ho͘io̍k khoki kongsi engkai phiahbián sia̍p kah chichhî ásī hō͘ Τiongkiōng símcha chètō͘ ha̍phoat hòa ê sionggia̍p hêngûi.

　　Tī Tâioân siáchok chin chūiû, chin chē lâng m̄chai iáⁿ, tī Tiongkok siáchok ē hông lia̍hkhì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 維吾爾　　 沙烏地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôagí



Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　Tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ! lí kám chai?

Sì-goe̍h jī-chhit, Bí-kok hui êng-lī cho͘-chit "Bí-kok pit-hōe" (PEⁿ America) hoat-pò͘ siōng sin ê choân sè-kài siá-chok chū-iû-tō͘ pò-kò, chí-chhut Tiong-kok chèng-hú kū-nî koh ke koaiⁿ-ah 6 miâ siá-chok-chiá, bo̍k-chêng chóng-kiōng ū 89 miâ siá-chok-chiá hông koaiⁿ-kaⁿ, siá-chok-chiá koaiⁿ-kaⁿ jîn-sò͘ í-keng liân-sòa tē-sì nî choân sè-kài tē-it miâ, hián-sī tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ ê chōng-hóng kè-sio̍k teh ok-hòa.

Lia̍h siá-chok ê lâng khì koaiⁿ m̄ sī Tiong-kok ê choan-lī, kiàn-nā hoâiⁿ-pà to̍k-chhâi kok-ka ê chèng-hú, lóng tùi siá-chok ê lâng chin bē sóng, siūⁿ khang siūⁿ phāng beh kiò in tiām-khì, m̄ thiaⁿ, tio̍h kā lia̍h-khì koaiⁿ. Kin-kì Bí-kok Pit-hōe 2022 nî siá-chok ê chū-iû chí-sò͘, choân sè-kài chok-ka ê nî-chiong thóng-kè sò͘, 2022 nî choân sè-kài ū 311 miâ chok-ka koaiⁿ tī kaⁿ-ga̍k n̍i̍h. Pâi tī Tiong-kok āu-piah ê sī I-lóng ū 57 miâ, 沙烏地阿拉伯 ū 20 miâ, Pe̍h Gô-lô-su, Bián-tiānkah Oa̍t-lâm kok ū 16 miâ.

Tiong-kok khah te̍k-pia̍t, ū pun choh Hàn-cho̍k chiàm to-sò͘ ê tē-khu, lia̍h-khì koaiⁿ ê chok-ka ū 35 miâ, tī Sin-kiong維吾爾 Chū-tì-khu ū 33 miâ, tī Se-chông ū 12 miâ, Hiang-káng ū 9 miâ ( kî-tiong 3 miâ sī 2022 nî chēng-ka ê). Lán ēng Hàn-cho̍k ê Khó͘ Chì-éng choh lē lâi soat-bêng. 2003 nî cha̍p-goe̍h jī-peh, Pak-kiaⁿ tāi-ha̍k ê Khó͘ Chì-éng, 滕彪, 俞江 phok-sū kah kong-ek lu̍t-su Tiuⁿ Chheⁿ-chúi tī Pak-kiaⁿ chhòng-li̍p "kong bêng", kháu-hō sī "ūi-tio̍h kong-kiōng lī-ek", í kiàn-li̍p iok-sok koân-le̍k ê bîn-chú hoat-tī chè-tō͘ choh bo̍k-phiau, í kî-thāi ē-tàng lí-sèng, kiàn-siat-sèng lâi chhui-tōng Tiong-kok ê bîn-chú, hoat-tī kah siā-hōe chèng-gī. I sī 1973 nî chhut-sì ê Hô-lâm séng Siong-khu chhī-bîn, i mā sī sin kong-bîn ūn-tōng ê chú-iàu chhòng-sí-jîn kah pio-chì-sèng jîn-bu̍t. Pak-kiaⁿ chhī Hái-tiāⁿ khu cha̍p-saⁿ, cha̍p-sì kài Jîn-tāi tāi-piáu. Chhiòng-tō kong-bîn í hui pō-le̍k ê hong-sek î-hō͘ ka-kī ê koân-ek, iau-kiû Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok chèng-hú tio̍h hō͘ kok-bîn pêng-téng chiap-siū kàu-io̍k ê khoân-lī, iau-kiû koaⁿ-oân kong pò͘ châi-sán, chhú-hoa̍t hú-pāi. 2014 nî it-goe̍h jī-la̍k, Pak-kiaⁿ chhī tē-it tiong-kip jîn-bîn hoat-īⁿ í "chū chiòng jiáu-loān kong-kiōng tiûⁿ-só͘ tia̍t-sū chōe" ê chōe miâ, phòaⁿ chhù Khó͘ Chì-éng iú-kî tô͘-hêng 4 nî. Kâng chi̍t nî sì-goe̍h cha̍p-it, pak-kiaⁿ chhī ko-kip jîn-bîn hoat-īⁿ pok-hôe Khó͘ Chì-éng ê siōng-sò͘, î-chhî goân phòaⁿ. Kin-nî (2023) sì-goe̍h chhe-cha̍p, Lîm-gî chhī tiong-kip jîn-bîn hoat-īⁿ í "tian-hok kok-ka chèng-koân chōe" phòaⁿ Khó͘ Chì-éng iú-kî tô͘-hêng 14 nî.

"Bí-kok Pit-hōe" chiam-tùi Tiong-kok ê giân-lūn chū-iû chōng-hóng ū thê-chhut chiam-tùi sèng ê kiàn-gī, pau-koat, ＊ Ho͘-io̍k Pak-kiaⁿ tong-kio̍k tháu-pàng só͘-ū hông koaiⁿ-kaⁿ ê chok-ka, jî-chhiáⁿ chiong-chí ap-chè giân-lūn chū-iû, pau-koat chiong-chí ap-chè chió-sò͘ bîn-cho̍k gí-giân piáu-ta̍t.
＊ Ho͘-io̍k Liân-ha̍p-kok jîn-koân lí-sū ē chhái-chhú hêng-tōng, chiam-tùi Tiong-kok giâm hông hān-chè giân-lūn chū-iû kah jîn-koân.
＊ Ho͘-io̍k Bí-kok chèng-hú tio̍h lī-iōng kok-lāi li̍p-hoat kah kî-tha mn̄g chek hong-sek, pó-ōe Tiong-kok ê giân-lūn chū-iû kah jîn-koân.
＊ Ho͘-io̍k kho-ki kong-si eng-kai phiah-bián sia̍p kah chi-chhî á-sī hō͘ Τiong-kiōng sím-cha chè-tō͘ ha̍p-hoat hòa ê siong-gia̍p hêng-ûi.

　　Tī Tâi-oân siá-chok chin chū-iû, chin chē lâng m̄-chai iáⁿ, tī Tiong-kok siá-chok ē hông lia̍h-khì koaiⁿ! 　(230505)

Chù, 維吾爾　　 沙烏地阿拉伯 　　 chhiáⁿ liām Hôa-gí





四月二七，美國非營利組織「美國筆會」（PEⁿ America）發布上新ê全世界寫作自由度報告，指出中國政府舊年koh加關押6名寫作者，目前總共有89名寫作者hông關監，寫作者關監人數已經連續第四年全世界第一名，顯示tī中國寫作會hông掠去關ê狀況繼續teh惡化。

掠寫作ê人去關m̄是中國ê專利，見若橫霸獨裁國家ê政府，lóng對寫作ê人真bē爽，想孔想縫beh叫in恬去，m̄聽，tio̍h kā掠去關。根據美國筆會2022年寫作ê自由指數，全世界作家ê年終統計數，2022年全世界有311名作家關tī監獄裡。排tī中國後壁ê是伊朗有57名，沙烏地阿拉伯有20名，白俄羅斯、缅甸kah越南各有16名。

中國khah特別，有分作漢族佔多數ê地區，掠去關ê作家有35名，tī新疆維吾爾自治區有33名，tī西藏有12名，香港有9名（其中3名是2022年增加ê）。咱用漢族ê許志永作例來說明。2003年十月二八，北京大學ê許志永、滕彪、俞江博士kah公益律師張星水tī北京創立「公盟」，口號是「為tio̍h公共利益」，以建立約束權力ê民主法治制度作目標，以期待ētàng理性、建設性來推動中國ê民主、法治kah社會正義。伊是1973年出世ê河南省商丘市民，伊mā是新公民運動ê主要創始人kah標誌性人物。北京市海淀區十三、十四屆人大代表。倡導公民以非暴力ê方式維護家己ê權益，要求中華人民共和國政府tio̍h hō͘國民平等接受教育ê權利，要求官員公布財產，處罰腐敗。2014年一月二六，北京市第一中級人民法院以「聚眾擾亂公共場所秩序罪」ê罪名，判處許志永有期徒刑4年。仝一年四月十一，北京市高級人民法院駁回許志永ê上訴，維持原判。今年（2023）四月初十，臨沂市中級人民法院以「顛覆國家政權罪」判許志永有期徒刑14年。

「美國筆會」針對中國ê言論自由狀况有提出針對性ê建議，包括： ＊呼籲北京當局釋放所有hông關監ê作家，而且終止壓制言論自由，包括終止壓制少數民族語言表達。
＊呼籲聯合國人權理事會採取行動，針對中國嚴防限制言論自由kah人權。
＊呼籲美國政府tio̍h利用國内立法kah其他問責方式，捍衛中國ê言論自由kah人權。
＊呼籲科技公司應該避免涉及支持抑是hō͘中共審查制度合法化ê商業行為。

　　Tī台灣寫作真自由，真chē人m̄知影：tī中國寫作ēhông掠去關！　(230505)

註：維吾爾　　沙烏地阿拉伯　　請唸華語