《綠色短評》

 | | | 轉寄

咱真歡喜，台灣加五蕊目睭！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.05.07



Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Lán chin hoaⁿhí, Tâioân ke gō͘ lúi ba̍kchiu!

Sìgoe̍h jīla̍k, Li̍phoatīⁿ gōakau kah kokhông úigoânhōe iauchhiáⁿ Kokan kio̍ktiúⁿ Chhòa Bênggān, chiū "Τiongkiōng ho̍kha̍p sek uihia̍p tùi lán kok kokka anchoân ê énghióng" chìnhêng pòkò kah pīsûn. Tiongkok Kokbîntóng li̍púi Tân Ísìn chitsûn ê sî mn̄g kóng, Kokankio̍k chòekīn chit kúi nî tōaliōng kengsin tiānnáu siatpī, kah kokgōa chêngpò kikò͘ siatpī ū siosiâng ê só͘chāi, gōakài te̍kpia̍t koansim Tâioân kah Bíkok ê chêngpò ha̍pchok, Bíkok koh sī "Gō͘gán liânbêng" chêngpò kichè ê chi̍t khoân. Kokan kio̍ktiúⁿ Chhòa Bênggān tap sûn chíchhut, khaksi̍t tī chêng pò ha̍pchok pō͘hūn, tûliáu si̍tthé chêngpò kauliû ígōa, koh khah tio̍h kiànli̍p bānglō͘ cheksî thongpò kah liânhē ê kichè, só͘í tio̍h pianlia̍t ūsoàn lâi kengsin chugoân chongpī. Chhòa Bênggān kio̍ktiúⁿ piáusī, ē thàukòe póbi̍t hēthóng kauliû. Tâioân bo̍kchêng íkeng ū kah "Gō͘gán liânbêng" si̍tchè kauōaⁿ chêngpò, jîchhiáⁿ sī cheksîsèng·ê.

　　" Gō͘gán liânbêng" (Five Eyes) sī " Gō͘gán " gō͘ lúi ba̍kchiu,"liânbêng" sī lán ka ke·ê, che sī chi̍tê gígiân í kóng Enggí ūi Chú ê kokka ê chêngpò liânbêng, tī EngBí hia̍p tēng chi hā cho͘sêng ê kokchè chêngpò hunhióng thoânthé, sêngoân paukoat Òchiu, Canada, Niúselân, Engkok kah Bíkok gō͘ kok." Gō͘gán liânbêng" ê le̍ksú ùi tējī chhù sèkài tāichiàn Tôngbêngkok hoatpò͘ ê Tāiseiûⁿ Hiànchiuⁿ khaisí, chiànāu ūi tùihù So͘liân. 2001 nî káugoe̍h cha̍pit tī Bíkok hoatseng ê "911 sūkiāⁿ" liáuāu, chin kín tio̍h khoktián·khílâi, hoánkhóng tôngsî mā hônghoān kiōngtông te̍kjîn, ha̍pchok phahchō chi̍tê chêngpò so͘chi̍p bāng, kàmkhòng choân sèkài." Gō͘gán liânbêng"siōng chhutmiâ ê sī chhun chhiú kansia̍p Tiongkok ê華為. Chit gō͘ kok kah lângkang chêngpò, sìnhō chêngpò, anchoân chêngpò, tēlí chêngpò, kunsū chêngpò iúkoan ê chêngpò kikò͘ kah cho͘chit lóng paukoat chāilāi. Í Bíkok lâi kóng, paukoat ū Tiongiong Chêngpòkio̍k (CIA), Bíkok Kok hông Chêngpò kio̍k (DIA), Liânpang Tiâuchakio̍k (FBI), Bíkok Kokka Tēlí Khongkan Chêngpòkio̍k (NGA), Bíkok Kokka Anchoânkio̍k (NSA) téng kikò͘.

　　 Lán ìnsiōng siōng chhim ê chi̍t kiāⁿ sī, 2019 nî la̍kgoe̍h jījī, Hêngchèngīⁿ koân chàn chiap tio̍h " Gō͘gán liânbêng" thêkiong ê chêngchu, kóng lán Khóchhìīⁿ Chngsūpō͘ ū 59 bān pit kah Tâioân peh tōa chêngtī hēthóng siongkoan ê kòchu, gōasia̍p tī Bíkok bāngchām, pauhâm Kokankio̍k Ô·sèⁿ chêngpò chhùtiúⁿ kah Siā·sèⁿ jînsū chhùtiúⁿ, chiâⁿ choh kokan úniu. Kongbūoân kòchu hông gōasia̍p, hō͘ Húīⁿ kôchàn tōa tio̍hkiaⁿ. Hêngchèngīⁿ kokka chuthong anchoân hōepò sûisî khui ē inèng, tûliáu thongpò siongkoan tanūi ìn piàn ígōa, mā choânbīn chheng chhâ gōasia̍p koántō kah hông sia̍plāu ê kòchu hoānûi. Kinkì chuan koaⁿoân chheng chhâ kiatkó, bo̍kchêng í sótēng gōasia̍p kòchu sī ùi Khóchhìīⁿ Choânsūpō͘ ê chi̍t tâi tiānnáu chúki chhutkhì·ê, kengkòe chuliāu pítùi, hoathiān 2004 nî tio̍h hông chèng ji̍p "bo̍kbé thêngsek", bo̍kchêng kiámcha chaiiáⁿ hông sia̍plāu ê kòchu sī 2012 nî la̍kgoe̍h chhe lâu· chhutkhì ê, hitê hēthóng tī 2015 nî saⁿgoe̍h chiū íkeng lo̍h sòaⁿ kengsin kòe, khiok iáu bô hoattō͘ phiahbián chuliāu gōasia̍p, siongkoan tanūi put pâitû sī ûisiu jînoân, lāi kúi ahsī駭客só͘ chò ê, íkeng khétāng tiâucha thêngsū hôngchí sūkiāⁿ khoktōa. Khàutûtiāu tiônghok siaplāu miâtoaⁿ, iáu ū 24 bān pit chuliāu, kîtiong ū 28,000 miâ koaⁿoân iáu tī goân tanūi jīm chit.

　　 Lán chin hoaⁿhí, tī chêngpò hongbīn, Tâioân ke gō͘ lúi ba̍kchiu. 　　(230427)

Chù, 華為 駭客　chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Lán chin hoaⁿ-hí, Tâi-oân ke gō͘ lúi ba̍k-chiu!

Sì-goe̍h jī-la̍k, Li̍p-hoat-īⁿ gōa-kau kah kok-hông úi-goân-hōe iau-chhiáⁿ Kok-an kio̍k-tiúⁿ Chhòa Bêng-gān, chiū "Τiong-kiōng ho̍k-ha̍p sek ui-hia̍p tùi lán kok kok-ka an-choân ê éng-hióng" chìn-hêng pò-kò kah pī-sûn. Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-úi Tân Í-sìn chit-sûn ê sî mn̄g kóng, Kok-an-kio̍k chòe-kīn chit kúi nî tōa-liōng keng-sin tiān-náu siat-pī, kah kok-gōa chêng-pò ki-kò͘ siat-pī ū sio-siâng ê só͘-chāi, gōa-kài te̍k-pia̍t koan-sim Tâi-oân kah Bí-kok ê chêng-pò ha̍p-chok, Bí-kok koh sī "Gō͘-gán liân-bêng" chêng-pò ki-chè ê chi̍t khoân. Kok-an kio̍k-tiúⁿ Chhòa Bêng-gān tap sûn chí-chhut, khak-si̍t tī chêng- pò ha̍p-chok pō͘-hūn, tû-liáu si̍t-thé chêng-pò kau-liû í-gōa, koh khah tio̍h kiàn-li̍p bāng-lō͘ chek-sî thong-pò kah liân-hē ê ki-chè, só͘-í tio̍h pian-lia̍t ū-soàn lâi keng-sin chu-goân chong-pī. Chhòa Bêng-gān kio̍k-tiúⁿ piáu-sī, ē thàu-kòe pó-bi̍t hē-thóng kau-liû. Tâi-oân bo̍k-chêng í-keng ū kah "Gō͘-gán liân-bêng" si̍t-chè kau-ōaⁿ chêng-pò, jî-chhiáⁿ sī chek-sî-sèng-·ê.

　　" Gō͘-gán liân-bêng" (Five Eyes) sī " Gō͘-gán " gō͘ lúi ba̍k-chiu,"liân-bêng" sī lán ka ke-·ê, che sī chi̍t-ê gí-giân í kóng Eng-gí ūi Chú ê kok-ka ê chêng-pò liân-bêng, tī Eng-Bí hia̍p- tēng chi hā cho͘-sêng ê kok-chè chêng-pò hun-hióng thoân-thé, sêng-oân pau-koat Ò-chiu, Canada, Niú-se-lân, Eng-kok kah Bí-kok gō͘ kok." Gō͘-gán liân-bêng" ê le̍k-sú ùi tē-jī chhù sè-kài tāi-chiàn Tông-bêng-kok hoat-pò͘ ê Tāi-se-iûⁿ Hiàn-chiuⁿ khai-sí, chiàn-āu ūi tùi-hù So͘-liân. 2001 nî káu-goe̍h cha̍p-it tī Bí-kok hoat-seng ê "911 sū-kiāⁿ" liáu-āu, chin kín tio̍h khok-tián-·khí-lâi, hoán-khóng tông-sî mā hông-hoān kiōng-tông te̍k-jîn, ha̍p-chok phah-chō chi̍t-ê chêng-pò so͘-chi̍p bāng, kàm-khòng choân sè-kài." Gō͘-gán liân-bêng"siōng chhut-miâ ê sī chhun chhiú kan-sia̍p Tiong-kok ê華為. Chit gō͘ kok kah lâng-kang chêng-pò, sìn-hō chêng-pò, an-choân chêng-pò, tē-lí chêng-pò, kun-sū chêng-pò iú-koan ê chêng-pò ki-kò͘ kah cho͘-chit lóng pau-koat chāi-lāi. Í Bí-kok lâi kóng, pau-koat ū Tiong-iong Chêng-pò-kio̍k (CIA), Bí-kok Kok hông Chêng-pò kio̍k (DIA), Liân-pang Tiâu-cha-kio̍k (FBI), Bí-kok Kok-ka Tē-lí Khong-kan Chêng-pò-kio̍k (NGA), Bí-kok Kok-ka An-choân-kio̍k (NSA) téng ki-kò͘.

　　 Lán ìn-siōng siōng chhim ê chi̍t kiāⁿ sī, 2019 nî la̍k-goe̍h jī-jī, Hêng-chèng-īⁿ koân chàn chiap tio̍h " Gō͘-gán liân-bêng" thê-kiong ê chêng-chu, kóng lán Khó-chhì-īⁿ Chng-sū-pō͘ ū 59 bān pit kah Tâi-oân peh tōa chêng-tī hē-thóng siong-koan ê kò-chu, gōa-sia̍p tī Bí-kok bāng-chām, pau-hâm Kok-an-kio̍k Ô-·sèⁿ chêng-pò chhù-tiúⁿ kah Siā-·sèⁿ jîn-sū chhù-tiúⁿ, chiâⁿ choh kok-an ún-iu. Kong-bū-oân kò-chu hông gōa-sia̍p, hō͘ Hú-īⁿ kô-chàn tōa tio̍h-kiaⁿ. Hêng-chèng-īⁿ kok-ka chu-thong an-choân hōe-pò sûi-sî khui ē in-èng, tû-liáu thong-pò siong-koan tan-ūi ìn piàn í-gōa, mā choân-bīn chheng chhâ gōa-sia̍p koán-tō kah hông sia̍p-lāu ê kò-chu hoān-ûi. Kin-kì chu-an koaⁿ-oân chheng chhâ kiat-kó, bo̍k-chêng í só-tēng gōa-sia̍p kò-chu sī ùi Khó-chhì-īⁿ Choân-sū-pō͘ ê chi̍t tâi tiān-náu chú-ki chhut-khì-·ê, keng-kòe chu-liāu pí-tùi, hoat-hiān 2004 nî tio̍h hông chèng ji̍p "bo̍k-bé thêng-sek", bo̍k-chêng kiám-cha chai-iáⁿ hông sia̍p-lāu ê kò-chu sī 2012 nî la̍k-goe̍h chhe lâu-· chhut-khì ê, hit-ê hē-thóng tī 2015 nî saⁿ-goe̍h chiū í-keng lo̍h sòaⁿ keng-sin kòe, khiok iáu bô hoat-tō͘ phiah-bián chu-liāu gōa-sia̍p, siong-koan tan-ūi put pâi-tû sī ûi-siu jîn-oân, lāi kúi ah-sī駭客só͘ chò ê, í-keng khé-tāng tiâu-cha thêng-sū hông-chí sū-kiāⁿ khok-tōa. Khàu-tû-tiāu tiông-hok siap-lāu miâ-toaⁿ, iáu ū 24 bān pit chu-liāu, kî-tiong ū 28,000 miâ koaⁿ-oân iáu tī goân tan-ūi jīm chit.

　　 Lán chin hoaⁿ-hí, tī chêng-pò hong-bīn, Tâi-oân ke gō͘ lúi ba̍k-chiu. 　　(230427)

Chù, 華為 駭客　chhiáⁿ liām Hôa-gí




四月二六，立法院外交kah國防委員會邀請國安局長蔡明彥，就「中共複合式威脅對咱國國家安全ê影響」進行報告kah備詢。中國國民黨立委陳以信質詢ê時問講，國安局最近chit幾年大量更新電腦設備，kah國外情報機構設備有相siângê所在，外界特別關心台灣kah美國ê情報合作，美國koh是「五眼聯盟」情報機制ê一環。國安局長蔡明彥答詢指出，確實tī情報合作部分，除了實體情報交流以外，koh khah tio̍h建立網路即時通報kah聯繫ê機制，所以tio̍h編列預算來更新資源裝備。蔡明彥局長表示，ē透過保密系統交流。台灣目前已經有kah「五眼聯盟」實際交換情報，而且是即時性ê。

　　「五眼聯盟」（Five Eyes）是「五眼」五蕊目睭，「聯盟」是咱ka加ê，che是一個語言以講英語為主ê國家ê情報聯盟，tī英美協定之下組成ê國際情報分享團體，成員包括澳洲、加拿大、紐西蘭、英國kah美國五國。「五眼聯盟」ê歷史ùi第二次世界大戰同盟國發布ê大西洋憲章開始，戰後為對付蘇聯。2001年九月十一日tī美國發生ê「911事件」了後，真緊tio̍h擴展起來，反恐同時mā防範共同敵人，合作打造一個情報蒐集網，監控全世界。「五眼聯盟」上出名ê是伸手干涉中國ê華為。Chit五國kah人工情報、信號情報、安全情報、地理情報、軍事情報有關ê情報機構kah組織lóng包括在內。以美國來講，包括有中央情報局（CIA）、美國國防情報局（DIA）、聯邦調查局（FBI）、美國國家地理空間情報局（NGA）、美國國家安全局（NSA）等機構。

　　咱印象上深ê一件是，2019年六月二二，行政院高層接tio̍h「五眼聯盟」提供ê情資，講咱考試院銓敘部有59萬筆kah台灣八大情治系統相關ê個資，外洩tī美國網站，包含國安局王姓情報處長kah謝姓人事處長，成作國安隱憂。公務員個資hông外洩，hō͘府院高層大tio̍h驚。行政院國家資通安全會報隨時開會因應，除了通報相關單位應變以外，mā全面清查外洩管道kah hông洩露ê個資範圍。根據資安官員清查結果，目前已鎖定外洩個資是ùi考試院銓敘部ê一台電腦主機出去ê，經過資料比對，發現2004年tio̍h hông植入「木馬程式」，目前檢查知影hông洩露ê個資是2012年六月初流出去ê，hit-ê系統tī 2015年三月tio̍h已經落線更新過，卻猶無法度避免資料外洩，相關單位不排除是維修人員、內鬼ah是駭客所做ê，已經啟動調查程序防止事件擴大。扣除掉重複洩漏名單，猶有24萬筆資料，其中有28,000名官員猶tī原單位任職。

　　咱真歡喜，tī情報方面，台灣加五蕊目睭。　　(230427)

註：華為 駭客　　請唸華語