《綠色短評》

 | | | 轉寄

新年恭喜，祝ta̍k个健康快樂！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.02.05

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　Siⁿî kionghí, Chiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k!

　　 Sinchiaⁿ nîthâu, chiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k sī chiâⁿ pókùi ê chi̍t kù ōe. Siūⁿkhí chit nn̄g nî choân sèkài hō͘ Búhàn hìiām hāi kah chhitphak pehchhiò, hāi kah chhiⁿchhám lo̍kphek, lóng sī Tiongkok ê hó khankhioh, hó tììm, choân sèkài chìchió ū la̍k ek la̍kchheng pehpah gōa bān lâng khakchín·kòe, la̍kpah chhitcha̍p gōa bān lâng puthēng Síbông. Hókachài chit tiongkan ū kokchióng e̍kbiâu giánhoat sêngkong, kasiōng ū kokchióng hônge̍k chhòsi, chiah ētàng kā e̍kchêng khòngchè·lo̍hlâi. Tī chitê tōa hongéng tiongkan, kah tōatosò͘ kokka lâi pí lán Tâioân sǹg sī sió khinsiong, tānsī mā ū chi̍tchheng la̍kpah gōalâng puthēng síbông, suijiân mā ū káupah saⁿcha̍pkúi bān lâng khakchín·kòe, hókachài lán ê hônge̍k tiongsim, kok ōeseng kikò͘, pēⁿīⁿ chínsó͘, háikoan jînoân, kéngchhat jînoân íki̍p choân kok jînbîn ê kiōng la̍t phahpiàⁿ, jīnchin phòeha̍p chù e̍kbiâu, tē 1 che phó͘phiàn lu̍t 94.24%, tē 2 che phó͘phiàn lu̍t ū 89.2%, tē 3 che (kichhó͘ kakiông che) phó͘phiàn lu̍t 74.17%. Siōng kài khókùi·ê sī 65 hòe ísiōng ê lāulâng chù tē 1 che·ê ū 81.9%, chù tē 2 che·ê ū 78.1%, 75 hòe ísiōng ê lāulâng chù tē 1 che·ê ū 93.5%, chù tē 2 che·ê ū 90.6%, chiah ū hoattō͘ kā e̍kchêng chaihāi kàng kàu siōng kē.

　　 Chin puthēng·ê sī Tiongkok kah lâng bô kângkhoán, kianchhî chù kakī giánhoat sêngkong tānsī hāukó bô kàu la̍t ê e̍kbiâu, jîchhiáⁿ chù e̍kbiâu ê pílu̍t siuⁿ kē, kantāⁿ ti̍tti̍t chò hu̍tsng kiámgiām kah hongsiâⁿ, nāsī ū lâng khakchín mā bô io̍h thang i. Siōng kài khóò͘ⁿ·ê sī tng choân kok tōa liûhêng ê sî, tī oânchoân bô phòethò chhòsi ê chênghêng hā pàng chhiú, khaihòng koánkhòng, khaihòng kok mn̂g hō͘ Tiongkok lâng chhutkok líhêng khì choân sèkài pàng to̍k, Tiongkok tē tōalâng chē, kok só͘chāi lóng ū chin chē lâng khakchín, pēⁿto̍k tio̍h ū khólêng piàn chióng. Hāi choân sèkài tōa kíntiuⁿ. Inūi Tiongkok bô beh kongpò͘ si̍tchè khakchín kah síbông jînsò͘, koh àmkhàm pēⁿto̍k ê chénglūi, tìsú chin chē kokka tio̍h kiámcha Tiongkok poelâi panki ê hùi chúi. Beh chaiiáⁿ Tiongkok tng teh liûhêng ê sī tó chi̍tkhoán ê pēⁿto̍k? nāsī choân sèkài íkeng liûhêng kòe ê pēⁿto̍k tio̍h khah m̄ kiaⁿ, nāsī kiamcha chhut·lâi sī sin khoán ê pēⁿto̍k, tio̍h ē kíntiuⁿ tōa kiaⁿ.

　　 Búhàn hìiām pēⁿto̍k ùi siōng khíthâu ê Alpha, Beta itti̍t piàn sin, itti̍t kàu Delta, huisiông līhāi, hāisí chin chē lâng, bô gîgō͘ lō͘bóe lâi ê Omicron kok chióng piànīchu koh khah līhāi. Omicron BA.2 kah BA.3, BA.4, BA.5 sīmchì Bíkok chitchūn tng teh liûhêng ê XBB.1.5, lóng m̄ sī lán cháchêng chù kòe saⁿ che e̍kbiâu só͘ koánkò͘ ē kàu·ê, jîchhiáⁿ cháchêng chù·kòe ê e̍kbiâu sîkan íkeng siuⁿ kú. Só͘í lán chènghú kó͘lē ta̍kê, te̍kpia̍t sī la̍kcha̍pgō͘ ísiōng ê lāulâng, ū kúnîpēⁿ ê lâng, kín khì chù siōng sin ê chhù sètāi e̍kbiâu". Inūi siōng khíthâu Búhàn hìiām (COVID19) tankè e̍kbiâu, chhiūⁿkóng AZ, Modena, BⁿT, Kotoan, Novavax téngténg, lóng sī chiamtùi goânsí Búhàn pēⁿto̍kchu (kánchheng "goânsíchu") giánhoat chèsêng ê e̍kbiâu; chhù sètāi e̍kbiâu mā kiò choh "siangkè e̍kbiâu", ìsù sī e̍kbiâu tiong Hâm ū 2 chióng pēⁿto̍k khònggoân, tio̍h sī chiamtùi goânsíchu kah Omicron piànīchu giánhoat chèsêng ê e̍kbiâu, ētàng thêkiong koh khah kiông ê biáne̍k póhō͘ la̍t.

　　 Chiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k! pàithok kín khì chù "chhù sètāi e̍kbiâu". (230127)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　Sin-nî kiong-hí, chiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k!

　　 Sin-chiaⁿ nî-thâu, chiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k sī chiâⁿ pó-kùi ê chi̍t kù ōe. Siūⁿ-khí chit nn̄g nî choân sè-kài hō͘ Bú-hàn hì-iām hāi kah chhit-phak peh-chhiò, hāi kah chhiⁿ-chhám lo̍k-phek, lóng sī Tiong-kok ê hó khan-khioh, hó tì-ìm, choân sè-kài chì-chió ū la̍k ek la̍k-chheng peh-pah gōa bān lâng khak-chín-·kòe, la̍k-pah chhit-cha̍p gōa bān lâng put-hēng Sí-bông. Hó-ka-chài chit tiong-kan ū kok-chióng e̍k-biâu gián-hoat sêng-kong, ka-siōng ū kok-chióng hông-e̍k chhò-si, chiah ē-tàng kā e̍k-chêng khòng-chè-·lo̍h-lâi. Tī chit-ê tōa hong-éng tiong-kan, kah tōa-to-sò͘ kok-ka lâi pí lán Tâi-oân sǹg sī sió khin-siong, tān-sī mā ū chi̍t-chheng la̍k-pah gōa-lâng put-hēng sí-bông, sui-jiân mā ū káu-pah saⁿ-cha̍p-kúi bān lâng khak-chín-·kòe, hó-ka-chài lán ê hông-e̍k tiong-sim, kok ōe-seng ki-kò͘, pēⁿ-īⁿ chín-só͘, hái-koan jîn-oân, kéng-chhat jîn-oân í-ki̍p choân kok jîn-bîn ê kiōng la̍t phah-piàⁿ, jīn-chin phòe-ha̍p chù e̍k-biâu, tē 1 che phó͘-phiàn lu̍t 94.24%, tē 2 che phó͘-phiàn lu̍t ū 89.2%, tē 3 che (ki-chhó͘ ka-kiông che) phó͘-phiàn lu̍t 74.17%. Siōng kài khó-kùi-·ê sī 65 hòe í-siōng ê lāu-lâng chù tē 1 che-·ê ū 81.9%, chù tē 2 che-·ê ū 78.1%, 75 hòe í-siōng ê lāu-lâng chù tē 1 che-·ê ū 93.5%, chù tē 2 che-·ê ū 90.6%, chiah ū hoat-tō͘ kā e̍k-chêng chai-hāi kàng kàu siōng kē.

　　 Chin put-hēng-·ê sī Tiong-kok kah lâng bô kâng-khoán, kian-chhî chù ka-kī gián-hoat sêng-kong tān-sī hāu-kó bô kàu la̍t ê e̍k-biâu, jî-chhiáⁿ chù e̍k-biâu ê pí-lu̍t siuⁿ kē, kan-tāⁿ ti̍t-ti̍t chò hu̍t-sng kiám-giām kah hong-siâⁿ, nā-sī ū lâng khak-chín mā bô io̍h thang i. Siōng kài khó-ò͘ⁿ-·ê sī tng choân kok tōa liû-hêng ê sî, tī oân-choân bô phòe-thò chhò-si ê chêng-hêng hā pàng chhiú, khai-hòng koán-khòng, khai-hòng kok mn̂g hō͘ Tiong-kok lâng chhut-kok lí-hêng khì choân sè-kài pàng to̍k, Tiong-kok tē tōa-lâng chē, kok só͘-chāi lóng ū chin chē lâng khak-chín, pēⁿ-to̍k tio̍h ū khó-lêng piàn chióng. Hāi choân sè-kài tōa kín-tiuⁿ. In-ūi Tiong-kok bô beh kong-pò͘ si̍t-chè khak-chín kah sí-bông jîn-sò͘, koh àm-khàm pēⁿ-to̍k ê chéng-lūi, tì-sú chin chē kok-ka tio̍h kiám-cha Tiong-kok poe-lâi pan-ki ê hùi chúi. Beh chai-iáⁿ Tiong-kok tng teh liû-hêng ê sī tó chi̍t-khoán ê pēⁿ-to̍k? nā-sī choân sè-kài í-keng liû-hêng kòe ê pēⁿ-to̍k tio̍h khah m̄ kiaⁿ, nā-sī kiam-cha chhut-·lâi sī sin khoán ê pēⁿ-to̍k, tio̍h ē kín-tiuⁿ tōa kiaⁿ.

　　 Bú-hàn hì-iām pēⁿ-to̍k ùi siōng khí-thâu ê Alpha, Beta it-ti̍t piàn sin, it-ti̍t kàu Delta, hui-siông lī-hāi, hāi-sí chin chē lâng, bô gî-gō͘ lō͘-bóe lâi ê Omicron kok chióng piàn-ī-chu koh khah lī-hāi. Omicron BA.2 kah BA.3, BA.4, BA.5 sīm-chì Bí-kok chit-chūn tng teh liû-hêng ê XBB.1.5, lóng m̄ sī lán chá-chêng chù kòe saⁿ che e̍k-biâu só͘ koán-kò͘ ē kàu-·ê, jî-chhiáⁿ chá-chêng chù-·kòe ê e̍k-biâu sî-kan í-keng siuⁿ kú. Só͘-í lán chèng-hú kó͘-lē ta̍k-ê, te̍k-pia̍t sī la̍k-cha̍p-gō͘ í-siōng ê lāu-lâng, ū kú-nî-pēⁿ ê lâng, kín khì chù siōng sin ê chhù sè-tāi e̍k-biâu". In-ūi siōng khí-thâu Bú-hàn hì-iām (COVID-19) tan-kè e̍k-biâu, chhiūⁿ-kóng AZ, Modena, BⁿT, Ko-toan, Novavax téng-téng, lóng sī chiam-tùi goân-sí Bú-hàn pēⁿ-to̍k-chu (kán-chheng "goân-sí-chu") gián-hoat chè-sêng ê e̍k-biâu; chhù sè-tāi e̍k-biâu mā kiò choh "siang-kè e̍k-biâu", ì-sù sī e̍k-biâu tiong Hâm ū 2 chióng pēⁿ-to̍k khòng-goân, tio̍h sī chiam-tùi goân-sí-chu kah Omicron piàn-ī-chu gián-hoat chè-sêng ê e̍k-biâu, ē-tàng thê-kiong koh khah kiông ê bián-e̍k pó-hō͘ la̍t.

　　 Chiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k! pài-thok kín khì chù "chhù sè-tāi e̍k-biâu". (230127)



　　新正年頭，祝ta̍k个健康快樂是誠寶貴ê一句話。想起chit兩年全世界hō͘武漢肺炎害kah七扑八笑、害kah悽慘落魄，lóng是中國ê好牽拾、好致蔭，全世界至少有六億六千八百外萬人確診過、六百七十外萬人不幸.死亡。好佳哉chit中間有各種疫苗研發成功，加上有各種防疫措施，才ē-tàng kā疫情控制落來。Tī chit-ê大風湧中間，kah大多數國家來比咱台灣算是小輕傷，但是mā有一千六百外人不幸死亡，雖然mā有九百三十幾萬人確診過，好佳哉咱ê防疫中心，各衛生機構，病院診所，海關人員，警察人員以及全國人民ê共力拍拼，認真配合注疫苗，第1劑普遍率94.24%，第2劑普遍率有89.2%，第3劑（基礎加強劑）普遍率74.17%。上kài可貴-·ê是65歲以上ê老人注第1劑-·ê有81.9%、注第2劑-·ê有78.1%，75歲以上ê老人注第1劑-·ê有93.5%、注第2劑-·ê有90.6%，才有法度kā疫情災害降到上低。

　　真不幸-·ê是中國kah人無仝款，堅持注家己研發成功但是效果無夠力ê疫苗，而且注疫苗ê比率siuⁿ低，干單直直做核酸檢驗kah封城，若是有人確診mā無藥thang醫。上kài可惡-·ê是當全國大流行ê時，tī完全無.配套措施ê情形下放手， 開放管控，開放國門hō͘中國人出國旅行去全世界放毒，中國地大人chē，各所在lóng有真chē人確診，病毒tio̍h有可能變種。害全世界大緊張。因為中國無beh公布實際確診kah死亡人數，koh暗khàm病毒ê種類，致使真chē國家tio̍h檢查中國飛來班機ê廢水。Beh知影中國當teh流行ê是tó一款ê病毒？若是全世界已經流行過ê病毒tio̍h khah m̄驚，若是檢查出來是新款ê病毒，tio̍h ē緊張大驚。

　　武漢肺炎病毒ùi上起頭êAlpha、Beta一直變身，一直到Delta，非常厲害，害死真chē人，無疑誤路尾來ê Omicron各種變異株koh khah厲害。Omicron BA.2 kah BA.3、BA.4、BA.5甚至美國chit陣當teh流行ê XBB.1.5，lóng m̄是咱早前注過三劑疫苗所管顧ē到-·ê，而且早前注過ê疫苗時間已經siuⁿ久。所以咱政府鼓勵ta̍k个，特別是六十五以上ê老人、有久年病ê人，緊去注上新ê「次世代疫苗」。因為上起頭武漢肺炎（COVID-19）單價疫苗，像講AZ、莫德納、BⁿT、高端、Novavax等等，lóng是針對原始武漢病毒株(簡稱「原始株」)研發製成ê疫苗；次世代疫苗mā叫作「雙價疫苗」，意思是疫苗中含有2種病毒抗原，tio̍h是針對原始株kah Omicron變異株研發製成ê疫苗，ē-tàng提供koh khah強ê免疫保護力。

　　祝ta̍k个健康快樂！拜託緊去注「次世代疫苗」。 (230127)