《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 30 - 咱人ê視界

作者 陳雷 2019.12.08

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 30）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 30）

Lán lâng ê sī-kài / 咱人ê視界

Lán lâng âng-eⁿ-á chhut-sì ê sî, kan-nā chai-iáⁿ iau tō chia̍h, tâm tō háu. I choân-pō͘ ê sè-kài tō-sī tan-tan ka-tī chi̍t-ê. Che tō-sī âng-eⁿ-á ê sè-kài. Kòe--lâi khah tōa-hàn, khai-sí chù-ì tio̍h I ê lāu-bú, sin-piⁿ ê lâng, I só͘ koan-sim chù-ì ê tāi-chì hoat-tián kàu chhù-lāi. Lú tōa-hàn chiām-chiām hoān-ûi lú-khoah, ùi ka-têng kàu ha̍k-hāu, kàu siā-hōe kok-ka, kàu sè-kài ú-tiū. Chóng--sī in-ūi kàu-io̍k, khoân-kéng bô-kâng, lâng-lâng sī-kài hoat-tián ê hoān-ûi iā ē bô-kâng, ū-lâng khah-khoah, ū-lâng khah-e̍h.

咱人紅嬰á出世ê時, kan-nā知影iau tō食, tâm tō háu. 伊全部ê世界tō是單單家己一个. Che tō是紅嬰 á ê 視界. 過--來khah大漢, 開始注意tio̍h伊ê老母, 身邊ê人, 伊所關心注意ê代誌發展到厝內. Lú大漢漸漸範圍lú闊, ùi家庭到學校, 到社會國家, 到世界宇宙. 總--是因為教育, 環境無仝, 人人視界發展ê範圍也ē無仝, 有人khah闊, 有人khah e̍h.

Ùi chū-ngó͘ kàu góa í-gōa ê sè-kài, chū-ngó͘ tiong-sim ê kám-kak chiām-chiām kiám-chió, liáu-kái m̄-sī it-chhè góa siōng toing-iàu, it-chhè tio̍h chiàu góa ê ì-sù. Chit-ê seng-tióng ê kòe-thêng, lán hō-chò chū-ngó͘ tháu-pàng(liberation from self）. Chú-ngó͘ tháu-pàng hō͘ lán koan-sim góa í-gōa ê tāi-chì, hō͘ lâng kap lâng tiong-kan khah ē ha̍p-chok, hō͘-siong koan-sim, mā hō͘ lâng ē beh khì liáu-kái tōa chū-jiân ê tō-lí, tit-tio̍h kho-ha̍k tì-sek, kiám-chió bû-ti. Só͘-í I chin toing-iàu, sīm-chì ū-lâng kóng, jîn-seng ê kè-ta̍t ē-sái iōng chū-ngó͘ tháu-pàng ê thêng-tō͘ lâi kó͘-kè. Lí nā-sī kui sì-lâng chhin-chhiūⁿ âng-eⁿ-á hit-khoán oân-choân chū-ngó͘ tiong-sim, lí jîn-seng ê kè-ta̍t tī tó-ūi?

Ùi自我到我以外ê世界, 自我中心ê感覺漸漸減少, 瞭解m̄是一切我上重要, 一切tio̍h照我ê意思. 這个生長ê過程, 咱號做自我tháu放（liberation from self）.自我tháu放hō͘咱關心我以外ê代誌, hō͘人kap人中間khah ē合作, 互相關心, mā hō͘人ē beh去瞭解大自然ê道理, 得tio̍h科學知識, 減少無知. 所以伊真重要, 甚至有人講, 人生ê價值ē使用自我 tháu放ê程度來估計. 你若是規世人親像紅嬰 á hit款完全自我中心, 你人生ê價值tī tó位？

Beh án-chóaⁿ ē-tàng khòng-tōa lán ê sī-kài? Cheng-ka tì-sek kap keng-giām. Ū chhī-káu ê lâng khah liáu-kái káu, chū-jiân tùi káu koan-sim, káu pìⁿ-chò in sī-kài ê hoān-ûi. Lí o̍h ē-hiáu Ji̍t-gú, chū-jiân tùi Jit-pún-lâng khah liáu-kái, lí ê sī-kài hoat-tián kàu Ji̍t-pún. Lí o̍h tio̍h ú-tiū thian-thé án-chóaⁿ chhut-sì, ián-hòa, in bu̍t-lí-ha̍k ê tō-lí, lí ê sī-kài pau-hâm khòng-khoah ê thài-khong ú-tiū. Só͘-í kóng, hiān-tāi-lâng ê sī-kài pí 20 bān tang chêng ê lâng ke chin-khoah.

Beh按怎 ē-tàng擴大咱ê視界？增加知識kap經驗. 有飼狗ê人khah瞭解狗, 自然對狗關心, 狗變做in視界ê範圍. 你學ē曉日語, 自然對日本人khah瞭解, 你ê視界發展到日本. 你學tio̍h 宇宙天體按怎出世, 演化, in物理學ê道理, 你ê視界tō包含曠闊 ê 太空宇宙. 所以講, 現代人 ê 視界比20萬冬前ê人加真闊.

Sī-kài sī lán ba̍k-chiu khòaⁿ--tio̍h, chù-ì--tio̍h ê gōa-chāi tì-sek kài-hān. Ùi sī-kài lán kā i choán-piàn chò sim-lāi ê kám-siū, boán-chiok, kiaⁿ-hiâⁿ, chông-pài, bí-kám, o-ló....., kiò-chò sim-kài. Sī-kài lú khoah hō͘ lán ê sim-kài lú hong-hù, chiâⁿ-chò chū-ngó͘ tháu-pàng, ū tì-hūi ê lâng.

視界是咱目睭看--tio̍h, 注意--tio̍h ê外在知識界限. Ùi視界咱kā伊轉變做心內ê感受, 滿足, 驚惶, 崇拜, 美感, o-ló……, 叫做心界. 視界lú闊hō͘咱ê心界lú豐富, 成做自我tháu放, 有智慧 ê人.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：請用白話字）