《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 29 - 台灣ê大禮

作者 陳雷 2019.12.08

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 29）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 29)

Tâi-oân ê tōa-lé / 台灣ê大禮

Tâi-oân lâng chin-gâu chò seng-lí, choân sè-kài cháu thàu-thàu. Chin-chió ê jîn-kháu khai-hoat chin-tōa ê sè-kài chhī-tiûⁿ. Che m̄-sī kīn-tāi chiah ū ê sêng-chiū. Kā lí kóng lí iā m̄-sìn, che sī chēng kó͘-chá kó͘-chá tō ū ê thoân-thóng, seⁿ tī Tâi-oân-lâng ûi-thoân ê ki-in lāi-té.

台灣人真gâu做生理, 全世界走透透. 真少 ê人口開發真大 ê 世界市場. Che m̄是近代 chiah有ê成就. Kā你講你也m̄信, che是chēng古早古早tō有ê傳統, 生tī台灣人遺傳ê基因內底.

Chòe-kīn Australia chèng-hú tī Tâi-oân pān chi̍t-ê tián-lám-hōe, tián-lám in goân-chū-bîn chin chhut-miâ ê chhiū-phôe-ōe. Kiông-tiāu Australia goân-chū-bîn kap Tâi-oân goân-chū-bîn ê thoân-thóng kin-goân. Chhiū-phôe-ōe ê tô͘-àn kap lāi-iông kò͘-sū sī Australia goân-chū-bîn gō͘-bān tang bô-tn̄g ê thoân-thóng. Só͘-iōng ê chhiū-phôe tōa-pō͘-hūn sī lo̍k-á-chhiū phôe. Chit-khoán chhiū Eng-gú kiò-chò paper mulberry（chóa-sng）, ha̍k-miâ Broussonetia papyrifera. Thài-pêng-iûⁿ lâm-tó hiat-thóng ê cho̍k-kûn chin tiōng-iàu ê chhiū-á. Chhiū-phôe phó͘-phiàn iōng-lâi chò saⁿ. Só͘-í i ê hun-pò͘ chin-khoah. Tān-sī chit-khoán chhiū bô-hoat-tō͘ ka-tī kiat-chí seⁿ-thòaⁿ, it-tēng tio̍h khò-lâng poaⁿ-sóa.

最近Australia 政府tī 台灣辦一个展覽會, 展覽in原住民真出名ê 樹皮畫. 強調Australia 原住民 kap 台灣原住民共同ê傳統根源. 樹皮畫ê圖案kap內容故事是Australia原住民5 萬冬無斷ê傳統. 所用ê樹皮大部份是鹿á樹皮. 這款樹英語叫做paper mulberry（紙桑）, 學名Broussonetia papyrifera. 太平洋南島血統ê族群真重要ê樹á, 樹皮普遍用來做衫. 所以伊ê分佈真闊. 但是這款樹無法度家己結子生thòaⁿ, 一定tio̍h靠人搬sóa.

Tâi-oân Tiong-iong Gián-kiù-īⁿ ū chi̍t-phiⁿ chin sim-sek ê gián-kiú. Kin-kù DNA hun-sek chèng-bêng Tâi-oân, Tiong-kok, tang-lâm-a-chiu kap lâm thài-pêng-iûⁿ ê lo̍k-á-chhiū ū chi̍t-ê tan-it kiōng-tông ê kin-goân:Tâi-oân. Lóng-sī chòe-chho͘ ùi Tâi-oân hō͘ lâng tòa chhut-khì seⁿ-thòaⁿ--ê. Sī Tâi-oân hō͘ lâm thài-pêng-iûⁿ, sīm-chì Australia ê lé-bu̍t.

台灣中央研究院有一篇真心適 ê 研究. 根據DNA ê 分析證明台灣, 中國, 東南亞洲kap南太平洋各地ê鹿á樹有一个單一共同ê根源：台灣. 攏是最初ùi台灣 hō͘人帶出去生thòaⁿ--ê. 是台灣 hō͘南太平洋, 甚至Australia ê禮物.

Kòe-khì beh 20 tang gú-giân ha̍k-ka ê gián-kiú hián-sī, lâm thài-pêng-iûⁿ nn̄g-bān la̍k-chheng kong-lī khoah, ùi sai-pêng Madagascar kàu tang-pêng Easter tó, ùi pak-pêng Hawaii kàu lâm-pêng New Zealand ê hoān-ûi lāi, lâm-tó-hē gú-giân(chi̍t-chheng nn̄g-pah chhit-cha̍p-sì chióng)ē-sái hun-chò 10 tōa-ki(branch）. Kî-tiong 9 tōa-ki hān tī Tâi-oân goân-chū-bîn. Chhun--ê Tâi-oân í-gōa ê hoān-ûi, só͘-iōng ê lâm-tó gú-giân sio̍k lēng-gōa tan-to̍k chi̍t-ki.

過去beh 20 冬語言學家 ê 研究顯示, tī 南太平洋 26,000 公里闊, ùi西pêng Madagascar到東pêng Easter島, ùi 北pêng Hawaii 到南pêng New Zealnd ê 範圍內, 南島系語言（1,274 種）ē使分類做 10 大枝（branch）. 其中 9 大枝限tī 台灣原住民. Chhun--ê台灣以外ê範圍, 所用ê南島語言屬另外單獨一枝.

Kiat-lūn sī chha-put-to 5-chheng tang chêng, tòa tī Tâi-oân ê chi̍t-ki chū-bîn khai-sí ǹg-lâm î-bîn, seng-kàu Philippines, jiân-āu tī kòe--lâi kúi-chheng tang lāi, khò in iu-sè ê kiâⁿ-hái ki-su̍t, chiām-chiām thòaⁿ khui kàu kui-ē lâm thài-pêng-iûⁿ. Chit-ê tiong-kan, kā in ê gú-giân, ki-su̍t, kang-kū, si̍t-bu̍t, lo̍k-á-chhiū.....tòa khì sin-kàu ê só͘-chai. Chia ê sī Tâi-oân hō͘ sè-kài ê lé-bu̍t.

結論是差不多5千冬前, tòa tī台灣 ê 一枝住民開始ǹg南移民, 先到Philippines, 然後tī過來幾千冬內, 靠in優勢ê行海技術, 漸漸thòaⁿ開到規个南太平洋. 這个中間, kā in ê語言, 技術, 工具, 食物, 鹿á樹.....帶去新到ê所在. Chia ê 是台灣hō͘ 世界ê禮物.

Tùi lán lāi-kong, Tâi-oân goân-chū-bîn siōng tiōng-iàu ê lé-bu̍t lâu tī Tâi-oân. 70 chì 80 pha ê Tâi-oân-lâng ū in ê ki-in DNA. Che tō-sī tòa tī Tâi-oân 6, 7 chheng-nî ê chū-bîn hō͘ lán ê tōa-lé.

對咱來講, 台灣ê原住民上重要ê禮物留tī台灣. 70 至 80 pha ê台灣人有in ê基因DNA. Che tō是tòa tī台灣6, 7千冬ê住民hō͘咱ê大禮.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：請用白話字）