《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 22 - 民主kap獨裁

作者 陳雷 2019.12.01

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 22）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 22）

Bîn-chú kap to̍k-chhâi / 民主kap獨裁

Lán kóng Tâi-oân sī chi̍t-ê bîn-chú ê kok-ka, in-ūi Tâi-oân lâng ē-tàng koat-tēng siáⁿ-lâng chò chóng-thóng, siáⁿ-lâng chò li̍p-úi. Lán kóng Tiong-kok sī to̍k-chhâi kok-ka, in-ūi Tiong-kok lâng bē-tàng koat-tēng siáⁿ-lâng chò chú-se̍k, chò jîn-bîn tāi-hōe tāi-piáu.

咱講台灣是一个民主 ê國家, 因為台灣人ē-tàng決定啥人做總統, 啥人做立委. 咱講中國是獨裁國家, 因為中國人bē-tàng決定啥人做主席, 做人民大會代表.

Tâi-oân ê chóng-thóng, li̍p-hoat úi-goân tio̍h-ài khó-lū jîn-bîn ê su-iàu, chò liáu bô-hó, āu-pái ōaⁿ-lâng chò. Tiong-kok ê chú-se̍k kap sió-sò͘ te̍k-koân ūi ka-tī ê lī-ek chò tāi-chì. In-ūi siáⁿ-lâng chò chú-se̍k, chò tāi-piáu m̄-sī jîn-bîn koat-tēng--ê.

台灣 ê總統, 立法委員tio̍h-ài考慮人民 ê需要. 做了無好, 後擺換人做. 中國 ê 主席 kap小數特權為家己ê利益做代誌. 因為啥人做主席, 做代表 m̄是人民決定--ê.

Tâi-oân lâng chū-iû chū-chāi, siūⁿ siáⁿ kóng siáⁿ, sì-kè lâi-lâi-khì-khì, nā bô hoān-hoat, bô-lâng ē lâi lia̍h, bu̍t-siu i ê châi-sán. In-ūi ū chia-ê chū-iû an-choân ê pó-chiòng, Tâi-oân lâng ē beh pó-hō͘ chi̍t-ê chè-tō͘. Che tō-sī bîn-chú ê si̍t-le̍k. Tiong-kok lâng bô an-choân, bô chū-iû. Chèng-hú hoah lia̍h tō lia̍h, châi-sán hoah bu̍t-siu tō bu̍t-siu. To̍k-chhâi-chiá siūⁿ-khang siūⁿ-phāng khòng-chè jîn-bîn, hān-chè in siūⁿ-siáⁿ, kóng-siáⁿ, chò-siáⁿ. Che tō-sī to̍k-chhâi kok-ka ê pún-chit. Tiong-kok-lâng ài-beh chū-iû, ài ū an-choân, in hoán-tùi chit-khoán chè-tō͘. Che tō-sī to̍k-chhâi kok-ka thian-seng ê jio̍k-tiám.

台灣人自由自在, 想啥講啥, 四界來來去去, 若無犯法, 無人ē來掠, 沒收伊ê 財產. 因為有chia ê自由安全 ê保障, 台灣人ē beh保護這个制度. Che tō是民主 ê實力. 中國人無安全, 無自由. 政府hoah掠tō掠, 財產hoah沒收tō沒收. 獨裁者想孔想phāng控制人民, 限制in想啥, 講啥, 做啥. Che tō是獨裁國家 ê本質. 中國人愛beh自由, 愛有安全, in反對這款制度. Che tō是獨裁國家天生ê弱點.

Bîn-chú pó-chèng châi-sán chū-iû kap an-choân, chū-jiân kiâⁿ chu-pún chú-gī ê lō͘. Tāi-ke kò͘ thàn-chîⁿ, kó͘-bú siau-hùi. Chō-sêng chu-goân lōng-hùi, khoân-kéng u-jiám. Che sī kīn-tāi chu-pún chú-gī-chiá, Tâi-oân chāi-lāi, su-iàu kín kai-koat ê būn-tê. Tiong-kok sui-jiân bô bîn-chú, tān-sī sió-sò͘ ê te̍k-koân-chiá lī-iōng kok-ka ê chu-pún, chiâⁿ-chò te̍k-koân chu-pún chú-gī, kâng-khoán lōng-hùi chu-goân, phò-hāi khoân-kéng.

民主保証財產自由kap 安全, 自然行資本主義ê路. 大家顧趁錢, 鼓舞消費. 做成資源浪費, 環境破害污染. Che是近代資本主義者, 台灣在內, 需要緊解決ê問題. 中國雖然無民主, 但是小數 ê 特權者利用國家ê資本, 成做特權資本主義, 仝款浪費資源, 破害環境.

Tī Tâi-oân, lâng-lâng ē-sái tui-kiû i ê lí-sióng, hoat-tián i ê tì-hūi, lêng-le̍k, chiâⁿ-chò chi̍p-thé hoat-tián ê tōng-le̍k. Che tō-sī lán siōng-tōa ê iu-tiám. Tiong-kok ap-chè kò-jîn ê lí-sióng, tì-hūi, lêng-le̍k, tì-sú chi̍p-thé ê tōng-le̍k soe-jio̍k. tn̂g-kî kóng--lâi, che tō-sī bîn-chú kok-ka chhiau-kòe to̍k-chhâi kok-ka ê kin-pún goân-in.

Tī台灣, 人人 ē-sái追求伊ê理想, 發展伊ê智慧, 能力, 成做集體發展ê動力. Che tō是咱上大ê優點. 中國壓制個人ê 理想, 智慧, 能力, 致使集體ê動力衰弱. 長期講--來, che tō是民主國家超過獨裁國家ê根本原因.

Tâi-oân lâng pí tiong-kok lâng khah chū-iû an-choân, khah ū ki-hōe tui-kiû i kò-jîn ê lí-sióng hi-bāng. tn̂g-kî kóng--lâi, bîn-chú ê Tâi-oân pí to̍k-chhâi ê Tiong-kok khah-ū chiân-tô͘.

台灣人比中國人khah自由安全, khah有機會追求伊個人ê理想希望. tn̂g期講--來, 民主 ê台灣比獨裁 ê 中國khah有前途.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：請用白話字）