《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 11 - 最後 ê Ayapaneco人

作者 陳雷 2019.11.17

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 11）/（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 11）

Chòe-āu ê Ayapaneco lâng / 最後 ê Ayapaneco人

Tī Bek-se-ko lâm-pō͘ Tabasco chiu ū chi̍t-ê chin-sè ê chng-kha kiò-chò Ayapa. Chng-thâu chi̍t-keng Se-pan-gâ sek ê Thian-chú-kàu-tn̂g, kiò-chò Santouario De San Miguel Arcangel. Kàu-tn̂g chiàⁿ-bīn kap siang-pêng ê piah tīⁿ-tīⁿ gō͘-hoe cha̍p-chhái ê ōe, sī thoân-thóng Ayapa ê kang-gē, hn̄g-hn̄g khòaⁿ bé-su li̍p-thé ê hoe-hn̂g.

Tī墨西哥南部Tabasco州有一个真細 ê 庄腳叫做Ayapa. 庄頭一間西班牙式 ê天主教堂, 叫做Santouario De San Miguel Arcangel. 教堂正面kap雙pêng ê壁tīⁿ-tīⁿ五花十彩 ê畫, 是傳統Ayapa ê工藝, hn̄g-hn̄g看bē輸立體 ê花園.

Chit-ê phian-phiah ê chng-kha khòaⁿ--khí-lâi kap Bek-se-ko kî-tha ê chng-kha kâng-khoán, bô siáⁿ-mi̍h tek-pia̍t ê só͘-chāi. Chóng--sī i ū chi̍t-ê chin chhut-miâ ê mi̍h-kiāⁿ, kiò-chò Ayapaneco. Lí nā-ū chhù-bī sè-kài ê ōe-gú, khó-lêng bat thiaⁿ-kòe Ayapaneco chit-ê miâ. In-ūi i sī sè-kài siōng-kài choa̍t-chéng ûi-ki ê gú-giân.

這个偏僻 ê 庄腳, 看--起-來kap墨西哥其他 ê 庄腳仝款, 無啥物特別 ê 所在. 總--是伊有一个真出名 ê 物件, 叫做Ayapaneco. 你若有趣味世界 ê 話語, 可能bat聽過Ayapaneco 這个名. 因為伊是世界上蓋絕種危機 ê 語言.

Ayapa kúi-chheng nî lâi kò͘-iú ê gú-giân kiò-chò Nuumte O͘-té, ‘chin-siaⁿ’ ê ì-sù. Gōa-lâng kā hō-chò Ayapaneco(Ayapa Zoqueu). It-ti̍t kàu 1950 nî-tāi, Ayapa lâng tī chhù--nih, chhī-á, ke-thâu....tōa-lâng, gín-á.....lóng-kóng in Ayapa ōe, chhin-chhiūⁿ lán Tâi-oân hit-ê nî-tāi lóng-kóng kâng-khoán. 1950 nî-tāi chèng-hú khai-sí kiông-pek Se-pan-gâ gú kàu-io̍k í-āu, chin-kín lú-lâi lú-chió lâng kóng Ayapaneco. Káu 2010 nî tan-tan 15 lâng ē-hiáu kóng, nî-hòe 67 kàu 90. 2016 nî chhun 12 lâng.

Ayapa 幾千年來固有ê 語言叫做Nuumte Oote, ‘真聲’ ê意思. 外人kā 號做Ayapaneco （Ayapa Zoqueu). 一直到1950 年代, Ayapa人tī厝--裡, 市á, 街頭....大人, gín-á....攏講in Ayapa ê 話, 親像咱台灣人hit个年代攏講台灣話仝款. 1950年代政府開始強迫西班牙語教育以後, 真緊lú來lú少人講Ayapaneco. 到2010年單單15 个人ē曉講, 年歲67 到90. 2016 年chhun 12 个.

Manuel Segovia 75 hòe, ta̍k-ji̍t kiâⁿ 5, 6 kong-lí khì chng-lāi kàu-tn̂g kî-tó, lóng-iōng Ayapa ōe. In-ūi i siong-sìn, siōng-tè thiaⁿ-ū ‘chin-siaⁿ’. Í-chêng chò lé-pài lóng iōng Ayapa ōe, āu--lâi lú-lâi lú-chē lâng thiaⁿ-bô, sîn-hū tō kái chò Se-pan-gâ ōe. Só͘-í lé-pài-ji̍t I bô-khì kàu-tn̂g, kái tī chhù-nih kî-tó.

Manuel Segovia 75 歲, ta̍k日行5, 6公里去庄內教堂祈禱, 攏用Ayapa話. 因為伊相信, 上帝聽有‘真聲’. 以前做禮拜攏用Ayapa話, 後--來lú來lú chē人聽無, 神父tō改做西班牙話. 所以禮拜日伊無去教堂, 改tī厝--裡祈禱.

Manuel Segovia m̄-chai tó chi̍t-nî kòe-sin, mā ū khó-lêng i sī sè-kài chòe-āu chi̍t-ê kóng Ayapaneco ê lâng. Thoân-soat kóng Ayapa ê chó͘-sian tī i chhiū-nâ lāi thiaⁿ chhiū-hio̍h ê siaⁿ, chiáu-siaⁿ, hong-siaⁿ, thâng-siaⁿ......, kā in kóng-chò Nuumte Oote, kiò-chò ‘chin-siaⁿ’. Só͘-í i tiāⁿ-tiāⁿ khì chhiū-nâ lāi thiaⁿ siaⁿ. Lí kám-chai?.......ōe sí ê sî, bô-siaⁿ bô-soeh, chhin-chhiūⁿ chhiū-nâ lāi chi̍t-hio̍h chhiū-hio̍h-á ùi chhiū-téng poa̍h--lo̍h-lâi. Nuumte Oote hông thâi-sí ê sî, bô lâu-hoeh, bô tí-khòng, bô lâu ba̍k-sái, bô-lâng tiâu-cha bô͘-sat-chiá, bô-lâng chò chè-lé, chhin-chhiūⁿ bô chit-hāng tāi-chì. Chóng--sī Manuel siong-sìn, chhiū-nâ lāi ê siaⁿ bô-lâng koh-chài thiaⁿ-ū.

Manuel Segovia m̄知tó一年過身, mā有可能伊是世界最後一个講Ayapaneco ê人. 傳說講 Ayapa ê祖先tī樹林內聽樹葉 ê 聲, 鳥聲, 風聲, 蟲聲.....,,kā in講做Nuumte Oote, 叫做‘真聲’. 所以伊定定去樹林內聽聲. 你敢知影？......話死 ê 時, 無聲無說, 親像樹林內一葉樹葉 á ùi樹頂 poa̍h--落-來. Nuumte Oote hông thâi死 ê 時, 無流血, 無抵抗, 無流目屎, 無人調查謀殺者, 無人做祭禮, 親像無這項代誌. 總--是Manuel 相信, 樹林內 ê 聲無人koh再聽有.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：請用白話字）