《用咱ê話唸Ιn ê詩》

 | | | 轉寄

《心城》 "City of the Heart" Tōtha̍k/導讀

作者 Mary E.Switzer, 台譯：Lîm Chùn-io̍k 2021.01.10

Ūi chit pún Robert Smithdas ê si siá kúikù ōe lâi chò tōtha̍k, hō͘ góa kámkak huisiông hoaⁿhí. Bô lâng ē pí góa koh khah mînōa teh o̍attho̍k i ê sikù, mā bô lâng ē pí góa tùi i púnlâng koh khah gióngbō͘.
Tùi chi̍tê tī tôngnî sîtāi to̍h sitkhì nn̄g chióng tiōngiàu kámkoan（e̍kchù: sīkak kah thiaⁿkak）ê lâng lâi kóng, che sī chi̍t kiāⁿ liáuputkhí ê tāichì; lán siūⁿ kóng che tùi si ê chhòngchok hiahni̍h tiōngiàu, i ētàng ēng chit chióng hêngsek chhiongmóa chhòngchōsèng lâi piáuta̍t kakī. M̄koh, āulâi siūⁿtio̍h Milton kah i sitbêng āu só͘ siá ê si, iáu ū Beethoven, i ūi lán siá hiahni̍h iubí ê imga̍k, hō͘ lán thiaⁿ tio̍h tng i thiaⁿ bē tio̍h siaⁿim ê sî, tī i thâukhak lāi teh tńgse̍h ê soânlu̍t.
Hila̍h lâng bat kóng kòe,"Chi̍tê chinchiàⁿ sijîn ê chhùitûn móamóa sī phangbi̍t". Tongjiân, chit pún si chheh ê kamtiⁿ mā ē tu̍thián chit chióng kámsèng ê koanchhat. Chi̍tê ittēng tio̍h khekho̍k chhàuhīⁿlâng kah sitbêng ê chiònggāi lâi ha̍ksi̍p sengo̍ah ê kipún tiâuchéng, koh tī ngētáu ê tiâukiāⁿ chi hā chiapsiū kàuio̍k ê lâng ê chhòngchō la̍t, pí phó͘thong lâng ê piáuta̍t koh khah tiōngiàu. Archibald MacLeish bat kóng, sikoa ê khipín la̍t chāitī jīsû ê sînpì le̍kliōng, tùi ìgī lâi hêngsêng imga̍k, tùi imga̍k lâi liáukái ìgī. Ēng kániàu, ti̍tchiap kah sêngsi̍t ê hongsek lâi kóngōe — tōa tosò͘ ê iusiù koh úitāi ê si lóng sī ánne.
Tha̍k Robert Smithdas ê si, chi̍t chōa chi̍t chōa chhionghun théhiān chhut kamtiⁿ, thòngkhó͘ kah chhiⁿchhám, siōng tiōngiàu ê sī i ê chengsîn, susióng kah itti̍t îchhî i só͘ chhun lo̍hlâi ê kámkoan ê chongha̍p kámsiū, tùi bílē, pisiong, kiānchôan kah pichêng ê kéngkài tiong liûlō͘ chhut.lâi, hiahê sikù hō͘ lán kámtōng, koh ínchhōa lán óakīn i, che sī chi̍t chióng anùi kah khéhoat. Chóngthé lâi kóng, chiahê lóng sī kántan ê sikù, bô suiàu chhimji̍p giánkiù to̍h thang hiánbêng i ê hâmgī, lóng sī chhiongmóa jia̍tchêng, chhiongmóa ióngkhì, humor kah hántit khòaⁿ.tio̍h ê lāisim lênghûn ê piáuta̍t. Chiahê sikù lóng sī chi̍tê jia̍tài sèⁿmiā ê lâng ê chi̍t chióng piáuta̍t hongsek — tùi o̍ahmiā ê jia̍tài sī hiahni̍h tōa, ēsái kóng sī bô jīmhô ló͘le̍k ētàng hō͘ o̍ahmiā piàn kah hiahni̍h bíhó.
Ìài tha̍k si ê lâng ittēng ē kahì chit pún si chheh. Chhinchhiūⁿ Robert chit chióng ê chânchiòng jînsū ittēng ē ūi i só͘ tāipiáu ê sêngkong kò͘sū lâi tittio̍h keklē. Koanhôai chânchiòng jînsū ê kangchok chiá ē tùi hit tiongkan chhōetio̍h lêngkám, kó͘lē, tī lán ji̍tsiông sengo̍ah tiong ēng kok chióng hêngsek kah piáuta̍t hongsek, koh chi̍t pái khakjīn bílē ê tiōngiàu sèng. Tho̍kchiá tha̍ktio̍h chiahê lêngkhiáu ê sikù ê sî, lóng ē siū tio̍h ke̍ktōa ê kó͘bú, tôngsî mā chhiáⁿ ē kìtit chokchiá íkeng kúinā nî bô khòaⁿkìⁿ mā bô thiaⁿkìⁿ.
（Chok-chiá sīBíkok ōeseng pō͘ kàuio̍k chitgia̍p tiôngkiàn choanoân choānsiá）

為chit本Robert Smithdas（羅伯特·史密斯達斯）ê詩寫幾句話來做導讀，hō͘我感覺非常歡喜。無人ē比我koh khah mînōa teh閱讀伊ê詩句，mā無人ē比我對伊本人koh khah仰慕。

對一个tī童年時代to̍h失去兩種重要感官（譯註：視覺kah聽覺）ê人來講，這是一件了不起ê tāichì；咱想講這對詩ê創作hiahni̍h重要，伊ētàng用chit種形式充滿創造性來表達kakī。M̄koh，後來想tio̍h Milton（彌爾頓）kah伊失明後所寫ê詩，iáu有Beethoven（貝多芬），伊為咱寫hiahni̍h優美ê音樂，hō͘ 咱聽tio̍h當伊聽bē tio̍h聲音ê時，tī伊頭殼內teh tńgse̍h ê旋律。

希臘人bat講過：「一个真正詩人ê嘴唇滿滿是蜂蜜」。當然，chit本詩冊ê甘甜mā ē突顯chit種感性ê觀察。一个一定tio̍h克服臭耳聾kah失明ê障礙來學習生活ê基本調整，koh tī ngētáu ê條件之下接受教育ê人ê創造力，比普通人ê表達koh khah重要。Archibald MacLeish bat講，詩歌ê吸引力在tī字詞ê神秘力量，tùi意義來形成音樂，tùi音樂來了解意義。用簡要、直接kah誠實ê方式來講話—大多數ê優秀koh偉大ê詩lóng是ánne。

讀Robert Smithdas ê詩，一chōa一chōa充分體現出甘甜、痛苦kah悽慘，siōng重要ê是伊ê精神、思想kah一直維持伊所chhun落來ê感官ê綜合感受，tùi美麗、悲傷、健全kah悲情ê境界中流露出來，hiahê詩句hō͘咱感動，koh引chhōa咱óa近伊，這是一種安慰kah啟發。總體來講，chiahê lóng是簡單ê詩句，無需要深入研究to̍h thang顯明它ê含義，lóng是充滿熱情，充滿勇氣、幽默kah罕得看tio̍h ê內心靈魂ê表達。Chiahê詩句lóng是一个熱愛性命ê人ê一種表達方式—對活命ê熱愛是hiahni̍h大，ēsái講是無任何努力ētàng hō͘活命變kah hiahni̍h美好。

意愛讀詩ê人一定ē kah意chit本詩冊。親像Robert chit種ê殘障人士一定ē為伊所代表ê成功故事來得tio̍h激勵。關懷殘障人士ê工作者 ē tùi hit中間chhōetio̍h靈感、鼓勵，tī咱日常生活中用各種形式kah表達方式，koh一pái確認美麗ê重要性。讀者讀tio̍h chiahê靈巧ê詩句ê時，lóng ē受tio̍h極大ê鼓舞，同時mā請ē記得作者已經幾nā年無看見mā無聽見。
（作者是美國衛生部教育職業重建專員）