《綠色短評》

 | | | 轉寄

人，是按怎bē-sái哭？

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2022.07.24

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　 Lâng, sī ánchóaⁿ bēsái khàu?


　　 Chhitgoe̍h chhepeh, Ji̍tpún tongtē sîkan chákhí 11 tiám pòaⁿ chóiū, Ji̍tpún chêng siúsiòng 安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良 chhī ūi in Chūiû Bînchútóng chhamgīīⁿ gīoân hāusoánjîn 佐藤啓 chō͘soán ê sî, ū po̍ktô͘ ùi i āupiah 3 kongchhioh ê só͘chāi kā tôaⁿ chhèng, i tò lo̍hkhì liáuāu kóaⁿkín hông sàngkhì pēⁿīⁿ kip kiù, ēpo͘ gō͘ tiám gōa tio̍h tn̄gkhùi kòesin, hiángnî 67 hòe.

Choân sèkài kokkok kokkài thiaⁿtio̍h chitê puthēng ê siausit, lóng tōa tio̍hkiaⁿ kah hoâiliām m̄ kam ê sî, to̍kto̍k Tiongkok kah lâng bô kângkhoán. Thiaⁿtio̍h Abe chêng siúsiòng hông tôaⁿ chhèng síbông ê siausit, Tiongkok ū chi̍t kóa siongka náchhiūⁿ sī "te̍kpia̍t hoaⁿhí", khaisí choh chhioksiau oa̍htāng, ū chi̍t keng bē lengtê ê kòa âng pò͘tiâu siá kóng,"khèngchiok 安倍 kuise lengtê bé chi̍t sàng chi̍t, liânsòa saⁿ kang phó͘ thiⁿ tông khèng", ū chi̍t keng chūchoánchhia tiàm thui chhut "ūi khèngchiok 安倍晉三 hông piāng" sàng chhiúthò oa̍htāng, Abe chêng siúsiòng hông àmsat ê siausit thoân kàu Tiongkok liáuāu, sûisî tī Tiongkok ê bānglō͘ siākûn ínkhí tōaliōng ê thólūn, kàu ēpo͘ saⁿ tiám, tī 微博 ê jia̍t chhiaupńg chêng 10 miâ ê ōetê tiong, ū 8 hāng ti̍tchiap kah Abe chêng siúsiòng iúkoan. Tī chin chē lâugiân tiong suijiân ū lâng hoatpiáu koansim ásī siūⁿ beh thólūn sūkiāⁿ ê bûnchiuⁿ, tānsī koh khah chē ê sī "khèngchiok","tōa hoaⁿhí" ê giânlūn. Ji̍tpún ê bāngiú si̍tchāi khòaⁿ bē lo̍hkhì, kā Tiongkok chiahê ûihoán jînsèng ê tāichì kah bûnchiuⁿ, lóng chóng kā hoane̍k choh kokkok bûnjī po chhutlâi hō͘ choân sèkài ê lâng khòaⁿ Tiongkok sī siáⁿmi̍h khoán ê kokka.

Sûisî hō͘ lán siūⁿkhí nn̄g chheng gōa nî chêng Tiongkok chi̍t ūi kàuio̍kka Bēngchú ê ōe," Bû chhekún chi sim, hui jîn iá." Bēngchú kóng ê chhekún chi sim, tio̍h sī chûpi liânbín ê sim, i kí chi̍tê lē kóng, ū chi̍tê lâng khòaⁿtio̍h chi̍tê sèhàn gíná ti̍tti̍t kiâⁿ óa khì kó͘chéⁿ piⁿ, i tio̍h kóaⁿkín khì kā chitê sèhàn gíná phō khílâi. Chitê lâng sī m̄ sī kah chitê sèhàn gíná ê pēbú ū se̍ksāi? m̄ sī. I ánne chò sī m̄ sī ūitio̍h beh hō͘ chng n̍i̍h ê lâng oló? m̄ sī. I ánne chò kantāⁿ chhut tī m̄ kam chitê sèhàn gíná poa̍h lo̍hkhì kó͘chéⁿ niāniā. Bēngchú kóng, bô chûpi liânbín sim ê, m̄ sī lâng.

　　 Thiaⁿkóng Tiongkok jînkháu ū cha̍psì ek gōa, nāsī kîtiong ū chi̍t tōatui lóng m̄ sī lâng, si̍tchāi ē hông kiaⁿ. Koh khah ē hông hoânló ê sī, chiahê m̄ sī "lâng" ê hoántùi lâng liûlō͘ chhut jînsèng. Chhitgoe̍h chhepeh hit kang, Tiongkok mûithé 《澎湃新聞 》 chù Ji̍t chhiaukòe 10 nî ê kìchiá Chan Éng, tī ti̍tpò sinbûn biâusu̍t sū hoat kengkòe, tûliáu oló 安倍"ūi Tiong Ji̍t iúhó choh chhut huisiông kītāi ê kònghiàn", i kóngkah nââu tīⁿ khílâi khàukah bē chhut siaⁿ. Chin chē Tiongkok sió húnâng khòaⁿ kah sêng siūkhì kā chhutcheng, jīnûi Chan Éng sī ūitio̍h 安倍 siū hāi lâi siongsim. Chan Éng sūāu ū hoat bûn ūi kakī "sitthài" hōe sitlé, kiôngtiāu i bô engkai kā kòjîn chêngsû kǹg tī kongchiòng pêⁿtâi. Lán iáu ē kìtit, 1989 nî Lio̍ksù Thiananmn̂g sūkiāⁿ hit àm, Ji̍tpún NHK chù Pakkiaⁿ chi̍t ūi lí kìchiá pòtō chi̍tê siàuliân lâng beh ēng sengkhu khì tòng chiànchhia ê sî, i móabīn ba̍ksái, khàukah bē chhèkhùi, liân lâng tī Tangkiaⁿ NHK ê Chúpò mā khàu chham lo̍hkhì.. In nn̄gūi sinbûn kangchokchiá khàu siáⁿmi̍h? inūi in ū Bēngchú kóng ê chhekún chi sim, in sī lâng. Lâng, sī ánchóaⁿ bēsái khàu? 　　(220715)


《澎湃新聞 》 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　 Lâng, sī án-chóaⁿ bē-sái khàu?


　　 Chhit-goe̍h chhe-peh, Ji̍t-pún tong-tē sî-kan chá-khí 11 tiám pòaⁿ chó-iū, Ji̍t-pún chêng siú-siòng 安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良 chhī ūi in Chū-iû Bîn-chú-tóng chham-gī-īⁿ gī-oân hāu-soán-jîn 佐藤啓 chō͘-soán ê sî, ū po̍k-tô͘ ùi i āu-piah 3 kong-chhioh ê só͘-chāi kā tôaⁿ chhèng, i tò lo̍h-khì liáu-āu kóaⁿ-kín hông sàng-khì pēⁿ-īⁿ kip kiù, ē-po͘ gō͘ tiám gōa tio̍h tn̄g-khùi kòe-sin, hiáng-nî 67 hòe.

Choân sè-kài kok-kok kok-kài thiaⁿ-tio̍h chit-ê put-hēng ê siau-sit, lóng tōa tio̍h-kiaⁿ kah hoâi-liām m̄ kam ê sî, to̍k-to̍k Tiong-kok kah lâng bô kâng-khoán. Thiaⁿ-tio̍h Abe chêng siú-siòng hông tôaⁿ chhèng sí-bông ê siau-sit, Tiong-kok ū chi̍t kóa siong-ka ná-chhiūⁿ sī "te̍k-pia̍t hoaⁿ-hí", khai-sí choh chhiok-siau oa̍h-tāng, ū chi̍t keng bē leng-tê ê kòa âng pò͘-tiâu siá kóng,"khèng-chiok 安倍 kui-se leng-tê bé chi̍t sàng chi̍t, liân-sòa saⁿ kang phó͘ thiⁿ tông khèng", ū chi̍t keng chū-choán-chhia tiàm thui chhut "ūi khèng-chiok 安倍晉三 hông piāng" sàng chhiú-thò oa̍h-tāng, Abe chêng siú-siòng hông àm-sat ê siau-sit thoân kàu Tiong-kok liáu-āu, sûi-sî tī Tiong-kok ê bāng-lō͘ siā-kûn ín-khí tōa-liōng ê thó-lūn, kàu ē-po͘ saⁿ tiám, tī 微博 ê jia̍t- chhiau-pńg chêng 10 miâ ê ōe-tê tiong, ū 8 hāng ti̍t-chiap kah Abe chêng siú-siòng iú-koan. Tī chin chē lâu-giân tiong sui-jiân ū lâng hoat-piáu koan-sim á-sī siūⁿ beh thó-lūn sū-kiāⁿ ê bûn-chiuⁿ, tān-sī koh khah chē ê sī "khèng-chiok","tōa hoaⁿ-hí" ê giân-lūn. Ji̍t-pún ê bāng-iú si̍t-chāi khòaⁿ bē lo̍h-khì, kā Tiong-kok chiah-ê ûi-hoán jîn-sèng ê tāi-chì kah bûn-chiuⁿ, lóng chóng kā hoan-e̍k choh kok-kok bûn-jī po chhut-lâi hō͘ choân sè-kài ê lâng khòaⁿ Tiong-kok sī siáⁿ-mi̍h khoán ê kok-ka.

Sûi-sî hō͘ lán siūⁿ-khí nn̄g chheng gōa nî chêng Tiong-kok chi̍t ūi kàu-io̍k-ka Bēng-chú ê ōe," Bû chhek-ún chi sim, hui jîn iá." Bēng-chú kóng ê chhek-ún chi sim, tio̍h sī chû-pi liân-bín ê sim, i kí chi̍t-ê lē kóng, ū chi̍t-ê lâng khòaⁿ-tio̍h chi̍t-ê sè-hàn gín-á ti̍t-ti̍t kiâⁿ óa khì kó͘-chéⁿ piⁿ, i tio̍h kóaⁿ-kín khì kā chit-ê sè-hàn gín-á phō khí-lâi. Chit-ê lâng sī m̄ sī kah chit-ê sè-hàn gín-á ê pē-bú ū se̍k-sāi? m̄ sī. I án-ne chò sī m̄ sī ūi-tio̍h beh hō͘ chng n̍i̍h ê lâng o-ló? m̄ sī. I án-ne chò kan-tāⁿ chhut tī m̄ kam chit-ê sè-hàn gín-á poa̍h lo̍h-khì kó͘-chéⁿ niā-niā. Bēng-chú kóng, bô chû-pi liân-bín sim ê, m̄ sī lâng.

　　 Thiaⁿ-kóng Tiong-kok jîn-kháu ū cha̍p-sì ek gōa, nā-sī kî-tiong ū chi̍t tōa-tui lóng m̄ sī lâng, si̍t-chāi ē hông kiaⁿ. Koh khah ē hông hoân-ló ê sī, chiah-ê m̄ sī "lâng" ê hoán-tùi lâng liû-lō͘ chhut jîn-sèng. Chhit-goe̍h chhe-peh hit kang, Tiong-kok mûi-thé 《澎湃新聞 》 chù Ji̍t chhiau-kòe 10 nî ê kì-chiá Chan Éng, tī ti̍t-pò sin-bûn biâu-su̍t sū hoat keng-kòe, tû-liáu o-ló 安倍"ūi Tiong Ji̍t iú-hó choh chhut hui-siông kī-tāi ê kòng-hiàn", i kóng-kah nâ-âu tīⁿ khí-lâi khàu-kah bē chhut siaⁿ. Chin chē Tiong-kok sió hún-âng khòaⁿ kah sêng siū-khì kā chhut-cheng, jīn-ûi Chan Éng sī ūi-tio̍h 安倍 siū hāi lâi siong-sim. Chan Éng sū-āu ū hoat bûn ūi ka-kī "sit-thài" hōe sit-lé, kiông-tiāu i bô eng-kai kā kò-jîn chêng-sû kǹg tī kong-chiòng pêⁿ-tâi. Lán iáu ē kì-tit, 1989 nî Lio̍k-sù Thian-an-mn̂g sū-kiāⁿ hit àm, Ji̍t-pún NHK chù Pak-kiaⁿ chi̍t ūi lí kì-chiá pò-tō chi̍t-ê siàu-liân lâng beh ēng seng-khu khì tòng chiàn-chhia ê sî, i móa-bīn ba̍k-sái, khàu-kah bē chhè-khùi, liân lâng tī Tang-kiaⁿ NHK ê Chú-pò mā khàu chham lo̍h-khì.. In nn̄g-ūi sin-bûn kang-chok-chiá khàu siáⁿ-mi̍h? in-ūi in ū Bēng-chú kóng ê chhek-ún chi sim, in sī lâng. Lâng, sī án-chóaⁿ bē-sái khàu? 　　(220715)


《澎湃新聞 》 chhiáⁿ liām Hôa-gí


《綠色短評》　　李南衡

　　　　　　　　　人，是按怎bē-sái哭？


　　七月初八，日本當地時間早起11點半左右，日本前首相安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良市為in自由民主黨參議院議員候選人佐藤啓助選ê時，有暴徒ùi伊後壁3公尺ê所在kā彈銃，伊倒落去了後趕緊hông送去病院急救，下晡五點外tio̍h斷氣過身，享年67歲。

全世界各國各界聽tio̍h chit-ê不幸ê消息，lóng大tio̍h驚kah懷念m̄甘ê時，獨獨中國kah人無仝款。聽tio̍h Abe前首相hông彈銃死亡ê消息，中國有一kóa商家náchhiūⁿ是「特別歡喜」，開始作促銷活動，有一間賣奶茶ê掛紅布條寫講：「慶祝安倍歸西奶茶買一送一，連續三工普天同慶」，有一間自轉車店推出「為慶祝安倍晉三hông piāng」送手套活動，Abe前首相hông暗殺ê消息傳到中國了後，隨時tī中國ê網路社群引起大量ê討論，到下晡三點，tī微博ê熱搜榜前10名ê話題中，有8項直接kah Abe前首相有關。tī真chē留言中雖然有人發表關心抑是想beh討論事件ê文章，但是koh khahchēê是「慶祝」、「大歡喜」ê言論。日本ê網友實在看bē落去，kā中國chiah-ê違反人性ê代誌kah文章，lóng總kā翻譯作各國文字po出來hō͘全世界ê人看中國是啥物款ê國家。

隨時hō͘咱想起兩千外年前中國一位教育家孟子ê話：「無惻隱之心，非人也。」孟子講ê惻隱之心，tio̍h是慈悲憐憫ê心，伊舉一個例講，有一個人看tio̍h一個細漢gín-á直直行倚去古井邊，伊tio̍h趕緊去kā chit-ê細漢gín-á抱起來。Chit-ê人是m̄是kah chit-ê細漢gín-áê父母有識似？m̄是。伊án-ne做是m̄是為tio̍h beh hō͘庄裡ê人o-ló？m̄是。伊án-ne做kan-tāⁿ出tīm̄甘chit-ê細漢gín-á跋落去古井niā-niā。孟子講，無慈悲憐憫心ê，m̄是人。

　　聽講中國人口有十四億外，若是其中有一大堆lóng m̄是人，實在ēhông驚。Koh khahēhông煩惱ê是，chiah-ê m̄是「人」ê反對人流露出人性。七月初八hit工，中國媒體《澎湃新聞》駐日超過10年ê記者曾穎，tī直播新聞描述事發經過，除了o-ló安倍「為中日友好作出非常巨大ê貢獻」，伊講kah嚨喉tīⁿ起來哭kah bē出聲。真chē中國小粉紅看kah誠受氣kā出征，認為曾穎是為tio̍h安倍受害來傷心。曾穎事後有發文為家己「失態」會失禮，強調伊無應該kā個人情緒匟tī公眾平台。咱猶ē記得，1989年六四天安門事件hit暗，日本NHK駐北京一位女記者報導一個少年人beh用身軀去擋戰車ê時，伊滿面目屎、哭kah bē chhè-khùi，連人tī東京NHKê主播mā哭摻落去.。In兩位新聞工作者哭啥物？因為in有孟子講ê惻隱之心，in是人。人，是按怎bē-sái哭？　　(220715)


註：「無惻隱之心，非人也。」（Bû chhek-ún chi sim, hui jîn iá） 《澎湃新聞》 請唸華語