《綠色短評》

 | | | 轉寄

M̄是chit黨kah hit黨ê無仝，是人kah m̄是人ê差別！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2021.07.25

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng
M̄sī chit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄sī lâng ê chhapia̍t!

　　2019 nîté ê Búhàn hìiām thoân kàu choân sèkài lóng tio̍hche. Chin chē khoha̍kka kóaⁿkín beh giánhoat Búhàn hìiām ê e̍kbiâu. Chitê pēⁿto̍k thoânjiám chiok kín, hāisí chin chē lâng, “WHO” kah kok kok chènghú hoatchhut " kínkip súiōng chhengtoaⁿ", ínchún e̍kbiâu sengsán kongsi ê tī tēsaⁿ kaitōaⁿ chhìgiām tio̍h ētàng ná chò chhìgiām ná hoànbē e̍kbiâu. Chin chē hógia̍h kok kín the̍h tōa pé chîⁿ hiòng e̍kbiâu chhiúⁿsiong tōa phoe tiāⁿ e̍kbiâu, ūtēng e̍kbiâu sò͘liōng ū chē kah choân kok múi lâng chù gō͘ piàn ê, tānsī ū kohkhah chē kokka kinpún bô chîⁿ thang bé e̍kbiâu.

Chi̍tê kiò choh “COVAX” ê kikò͘ sêngli̍p, kèe̍k 2021 nî jīgo̍eh khaisí hunhoat e̍kbiâu hō͘ 92 ê sànhiong kokka kah kúi cha̍pê tiong tán siuji̍p kokka. “COVAX” ê bo̍kphiau sī kàu 2021 nîté ētàng hiòng choânkiû phòe sàng chìchió 20 ek che e̍kbiâu, hō͘ kē siuji̍p kokka ū 20% jînkháu ētàng chù tio̍h e̍kbiâu. Chîⁿ leh? bō͘khoán. Kok kok chènghú koanhiàn, Engkok chènghú koan 7.34 ek bíkim, Ji̍tpún koan 10 ek bíkim, kàu la̍kgo̍eh chhesaⁿ ûichí, bō͘khoán ê chóng kimgia̍h íkeng ta̍tkàu 96 ek bíkim. “COVAX” ê siūⁿhoat sī, sèkài siōng nā ū lâng bô kihōe chù e̍kbiâu, in ē kankhó͘sim, che tio̍h sī jîntō chúgī ê chengsîn.

　　 La̍kgo̍eh saⁿcha̍p, Bíkok Pe̍kkiong hoatgiânjîn Jen Psaki chíchhut "Bíkok ū chùì tio̍h Tâioân beh the̍h e̍kbiâu ê tô͘kèng hông chia̍t tn̄g". La̍kgo̍eh jīcha̍p Bíkok koanchēng 250 bān che e̍kbiâu ūn kàu Tāipak, tongjiân ū "chèhêng Tiongkok chhauchok khongkan" ê ìsù. Māsī chhut tī jîntō chúgī ê chengsîn. La̍kgo̍eh chhela̍k, Ji̍tpún gōasiōng相茂木敏充 soanpò͘ tējī pho tui ke chēngsàng Tâioân ê AZ e̍kbiâu, ē tī chhitgo̍eh chhepeh sàngchhut, sò͘ niû sī 113 bān che, kasiōng la̍kgo̍eh chhesì koan sàng ê 124 bān che, ha̍pkè 237 bān che. I kóng tī cha̍p nî chêng ê Ji̍tpún tangpak tōa tētāng, Tâioân tēit sîkan koan chō͘ siānkhoán hō͘ Ji̍tpún bînchiòng siongtong kámsim, só͘í tng Tâioân biānlîm khùnlân ê sî, Ji̍tpún mā gīputiôngsû, ìsù sī káng tōgīsiōng bētàng thesî thêkiong e̍kbiâu chioân, ǹgbāng ētàng pangchān Tâioân hôngchí e̍kchêng khoktōa.

La̍kgo̍eh chhekáu, Tiongkok "Tiongng Tiānsi" kóng Tâioân chiapsiū BÍ, Ji̍t e̍kbiâu ê oânchō͘, sī "kokchè khitchia̍h". Tâioân ê Tiongkok Kokbîntóng ū kamgoān choh Tiongkok kiōngsántóng liâulô·ê, kín tòe in thâuke kóng Tâioân sī "e̍kbiâu khitchia̍h". Kūnî jīgo̍eh Búhàn hìiām tī Tiongkok tōa liûhêng ê sî, Ji̍tpún koan sàng Tiongkok hônghō͘ chhùiam 633 bān ê, chhiú thò 104 bān hù, tōa hêng CT kiámchhek siatpī 1 tâi （ iok 300 bān kho͘ jînbînpè）, koh ū hônghō͘ho̍k, kehlī saⁿ téngténg. Che sī jîntō hêngûi, ū jînsèng ê bô lâng ē kóng Tiongkok sī khitchia̍h.

　　Bēngchú kóng, ū chi̍tê lâng khòaⁿtio̍h chi̍tê sèhàn gíná kiâⁿ óa khì kó͘chéⁿ piⁿ, tio̍h kóaⁿkín khì kā phō līkhui, pēng m̄sī chitê lâng kah chitê sèhàn gíná ê pēbú ū se̍ksāi, mā m̄sī ūitio̍h beh hông oló. Chísī inūi lâng lóng ū "chhekún chi sim", tio̍h sī tùi pa̍t lâng chogū puthēng ē sánseng tôngchêng sim, ē m̄kam. Bēngchú kóng, lâng lóng ū chhekún chi sim, bô chhekún chi sim·ê m̄sī lâng.

Ē mē chiapsiū oânchō͘ ê lâng sī khitchia̍h, khókiàn in bô chhekún chi sim, tongjiân m̄sī lâng. Lán nā chhimji̍p khòaⁿ tāichì, ē hoathiān, M̄sī chit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄sī lâng ê chhapia̍t! (210709)

Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版
《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng
M̄-sī chit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄-sī lâng ê chha-pia̍t!

　　2019 nî-té ê Bú-hàn hì-iām thoân kàu choân sè-kài lóng tio̍h-che. Chin chē kho-ha̍k-ka kóaⁿ-kín beh gián-hoat Bú-hàn hì-iām ê e̍k-biâu. Chit-ê pēⁿ-to̍k thoân-jiám chiok kín, hāi-sí chin chē lâng, “WHO” kah kok kok chèng-hú hoat-chhut " kín-kip sú-iōng chheng-toaⁿ", ín-chún e̍k-biâu seng-sán kong-si ê tī tē-saⁿ kai-tōaⁿ chhì-giām tio̍h ē-tàng ná chò chhì-giām ná hoàn-bē e̍k-biâu. Chin chē hó-gia̍h kok kín the̍h tōa pé chîⁿ hiòng e̍k-biâu chhiúⁿ-siong tōa phoe tiāⁿ e̍k-biâu, ū-tēng e̍k-biâu sò͘-liōng ū chē kah choân kok múi lâng chù gō͘ piàn ê, tān-sī ū koh-khah chē kok-ka kin-pún bô chîⁿ thang bé e̍k-biâu.

Chi̍t-ê kiò choh “COVAX”ê ki-kò͘ sêng-li̍p, kè-e̍k 2021 nî jī-go̍eh khai-sí hun-hoat e̍k-biâu hō͘ 92 ê sàn-hiong kok-ka kah kúi cha̍p-ê tiong tán siu-ji̍p kok-ka. “COVAX” ê bo̍k-phiau sī kàu 2021 nî-té ē-tàng hiòng choân-kiû phòe sàng chì-chió 20 ek che e̍k-biâu, hō͘ kē siu-ji̍p kok-ka ū 20% jîn-kháu ē-tàng chù tio̍h e̍k-biâu. Chîⁿ leh? bō͘-khoán. Kok kok chèng-hú koan-hiàn, Eng-kok chèng-hú koan 7.34 ek bí-kim, Ji̍t-pún koan 10 ek bí-kim, kàu la̍k-go̍eh chhe-saⁿ ûi-chí, bō͘-khoán ê chóng kim-gia̍h í-keng ta̍t-kàu 96 ek bí-kim. “COVAX” ê siūⁿ-hoat sī, sè-kài siōng nā ū lâng bô ki-hōe chù e̍k-biâu, in ē kan-khó͘-sim, che tio̍h sī jîn-tō chú-gī ê cheng-sîn.

　　 La̍k-go̍eh saⁿ-cha̍p, Bí-kok Pe̍k-kiong hoat-giân-jîn Jen Psaki chí-chhut "Bí-kok ū chù-ì tio̍h Tâi-oân beh the̍h e̍k-biâu ê tô͘-kèng hông chia̍t tn̄g". La̍k-go̍eh jī-cha̍p Bí-kok koan-chēng 250 bān che e̍k-biâu ūn kàu Tāi-pak, tong-jiân ū "chè-hêng Tiong-kok chhau-chok khong-kan" ê ì-sù. Mā-sī chhut tī jîn-tō chú-gī ê cheng-sîn. La̍k-go̍eh chhe-la̍k, Ji̍t-pún gōa-siōng相茂木敏充 soan-pò͘ tē-jī pho tui ke chēng-sàng Tâi-oân ê AZ e̍k-biâu, ē tī chhit-go̍eh chhe-peh sàng-chhut, sò͘ niû sī 113 bān che, ka-siōng la̍k-go̍eh chhe-sì koan sàng ê 124 bān che, ha̍p-kè 237 bān che. I kóng tī cha̍p nî chêng ê Ji̍t-pún tang-pak tōa tē-tāng, Tâi-oân tē-it sî-kan koan chō͘ siān-khoán hō͘ Ji̍t-pún bîn-chiòng siong-tong kám-sim, só͘-í tng Tâi-oân biān-lîm khùn-lân ê sî, Ji̍t-pún mā gī-put-iông-sû, ì-sù sī káng tō-gī-siōng bē-tàng the-sî thê-kiong e̍k-biâu chi-oân, ǹg-bāng ē-tàng pang-chān Tâi-oân hông-chí e̍k-chêng khok-tōa.

La̍k-go̍eh chhe-káu, Tiong-kok "Tiong-ng Tiān-si" kóng Tâi-oân chiap-siū BÍ, Ji̍t e̍k-biâu ê oân-chō͘, sī "kok-chè khit-chia̍h". Tâi-oân ê Tiong-kok Kok-bîn-tóng ū kam-goān choh Tiong-kok kiōng-sán-tóng liâu-lô-·ê, kín tòe in thâu-ke kóng Tâi-oân sī "e̍k-biâu khit-chia̍h". Kū-nî jī-go̍eh Bú-hàn hì-iām tī Tiong-kok tōa liû-hêng ê sî, Ji̍t-pún koan sàng Tiong-kok hông-hō͘ chhùi-am 633 bān ê, chhiú thò 104 bān hù, tōa hêng CT kiám-chhek siat-pī 1 tâi （ iok 300 bān kho͘ jîn-bîn-pè）, koh ū hông-hō͘-ho̍k, keh-lī saⁿ téng-téng. Che sī jîn-tō hêng-ûi, ū jîn-sèng ê bô lâng ē kóng Tiong-kok sī khit-chia̍h.

　　Bēng-chú kóng, ū chi̍t-ê lâng khòaⁿ-tio̍h chi̍t-ê sè-hàn gín-á kiâⁿ óa khì kó͘-chéⁿ piⁿ, tio̍h kóaⁿ-kín khì kā phō lī-khui, pēng m̄ sī chit-ê lâng kah chit-ê sè-hàn gín-á ê pē-bú ū se̍k-sāi, mā m̄-sī ūi-tio̍h beh hông o-ló. Chí-sī in-ūi lâng lóng ū "chhek-ún chi sim", tio̍h sī tùi pa̍t lâng cho-gū put-hēng ē sán-seng tông-chêng sim, ē m̄-kam. Bēng-chú kóng, lâng lóng ū chhek-ún chi sim, bô chhek-ún chi sim-·ê m̄-sī lâng.

Ē mē chiap-siū oân-chō͘ ê lâng sī khit-chia̍h, khó-kiàn in bô chhek-ún chi sim, tong-jiân m̄-sī lâng. Lán nā chhim-ji̍p khòaⁿ tāi-chì, ē hoat-hiān, M̄-sī chit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄-sī lâng ê chha-pia̍t! (210709)



　　2019年底ê武漢肺炎傳到全世界lóng tio̍h災。真chē科學家趕緊beh研發武漢肺炎ê疫苗。Chit-ê病毒傳染足緊、害死真chē人，“WHO”kah各國政府發出「緊急使用清單」，允准疫苗生產公司ê tī第三階段試驗tio̍hē-tàngná做試驗ná販賣疫苗。真chē好額國緊the̍h大把錢向疫苗廠商大批訂購疫苗，預訂疫苗數量有chēkah全國民人注五遍ê，但是有koh-khahchē國家根本無錢thang買疫苗。

一個叫作“COVAX”ê機構成立，計劃2021年二月開始分發疫苗hō͘ 92個散鄉國家kah幾十個中等收入國家。“COVAX”ê目標是到2021年底ētàng向全球配送至少20億劑疫苗，hō͘低收入國家有20%人口ē-tàng注tio̍h疫苗。錢咧？募款。各國政府捐獻，英國政府捐7.34億美金，日本捐10億美金，到六月初三為止，募款ê總金額已經達到96億美金。“COVAX”ê想法是，世界上若有人無機會注疫苗，inē艱苦心，che tio̍h是人道主義ê精神。

　　六月三十，美國白宮發言人莎琪（Jen Psaki）指出「美國有注意tio̍h台灣beh the̍h疫苗ê途徑hông截（cha̍h）斷」。六月二十美國捐贈250萬劑疫苗運到台北，當然有「制衡中國操作空間」ê意思。Mā是出tī人道主義ê精神。六月初六，日本外相茂木敏充宣布第二波追加贈送台灣êAZ疫苗，ē tī七月初八送出，數量是113萬劑，加上六月初四捐送ê 124萬劑，合計237萬劑。伊講tī十年前ê日本東北大地動，台灣第一時間捐助善款hō͘日本民眾相當感心，所以當台灣面臨困難ê時，日本mā「義不容辭」（gī-put-iông-sû），意思是講道義上bē-tàng推辭提供疫苗支援，ǹg望ē-tàng幫贊台灣防止疫情擴大。

六月初九，中國「中央電視」講台灣接受美、日疫苗ê援助，是「國際乞食」。台灣ê中國國民黨有甘願作中國共產黨僚儸ê，緊tòe in頭家講台灣是「疫苗乞食」。舊年二月武漢肺炎tī中國大流行ê時，日本捐送中國防護嘴掩633萬個、手套104萬副、大型CT檢測設備1台（約300萬元人民幣），koh有防護服、隔離衫等等。這是人道行為，有人性ê無人ē講中國是乞食。

　　孟子講：有一個人看tio̍h一個細漢囝á行倚去古井邊，tio̍h趕緊去kā抱離開，並m̄是chit-ê人kah chit-ê細漢囝á ê父母有熟似，mā m̄是為tio̍h beh hôngo-ló。只是因為人lóng有「惻隱（chhek-ún）之心」，tio̍h是對別人遭遇不幸ē產生同情心、ēm̄甘。孟子講，人lóng有惻隱之心，無惻隱之心êm̄是人。

Ē罵接受援助ê人是乞食，可見in無惻隱之心，當然m̄是人。咱若深入看tāi-chì，ē發現：M̄是chit黨kah hit黨ê無仝，是人kah m̄是人ê差別！ (210709)