《綠色短評》

 | | | 轉寄

大選後檢討，當然是檢討別人！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūi-phêng 2024.02.04





Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī


《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　 Tōasoán āu kiámthó, tongjiân sī kiámthó pa̍tlâng!

　　 Chóngthóng hù chóngthóng tōasoán bîntiāu hongkoan chêng, Bînchiòngtóng ê lāi chham bîntiāu, tiâuchéng āu Koa Êng phòe 33.4%, Lōa Siau phòe 33.79%, Hāu Khong phòe 32.8%. Tī soán chêng Koa Bûntiat chhiàng siaⁿ "soán āu góa chiahlâi chi̍tê chi̍tê tùi! kàusî tio̍h chaiiáⁿ siáⁿ lâng teh chò ké bîntiāu?" Itgoe̍h cha̍pla̍k àm, soán su ê Bînchiòngtóng chúse̍k Koa Bûntiat tī bīnchheh hiòng chichhî chiá póchèng "soán chêng Bînchiòngtóng lāi chham bîntiāu bô choh ké". Chhiúki ka chhīōe bîntiāu ngō͘chha ē hiahni̍h tōa sī inūi siàuliân lâng lóng bô chhutlâi tâuphiò."Siàuliân cho̍kkûn tâuphiò lu̍t jú koân, tio̍h ē kah goán ê bîntiāu kiatkó koh khah chiapkīn. Tānsī chit piàn tâuphiò lu̍t kanta chhitsiâⁿit, tìsú kiatkó putjû ūkî. "Siàuliân lâng bô chhutlâi tâuphiò, Koa Bûntiat koài kóng chin chē siàuliân lâng tio̍h siōngpan. Koa Bûntiat khólêng m̄chai iáⁿ, 2020 nî chóngthóng tōasoán Chhòa Engbûn tit le̍ksú siōng siōng koân ê 817 bāngōa phiò, tâuphiò lu̍t mā chiah chhitsiâⁿsì niāniā.

Koa Bûntiat jīnûi soán su sī inūi "bô hoattō͘ chó͘choa̍t khìpó","í hongkoan bîntiāu lâi khòaⁿ, tōatosò͘ ê bîntiāu lóng kā góa ê chichhî tō͘ apkē. Jîchhiáⁿ sī tn̂gkî thiaukang táⁿap, lâi iâⁿ chō khìpó hāuèng."kasiōng kok chióng thu̍thoat sūkiāⁿ, chhiūⁿkóng kokka kip kéngpò, bîntiāu hongkoan liáuāu chin chē hongbīn ûikui hòngchhut bîntiāu, sīmchì ū kémō͘ Koeh Tâibêng tángsūtiúⁿ chi miâ ê phoesìn liûthoân, mā lóng ū khólêng énghióng soánbîn ê tâuphiò ìgoān.

　　 Koa Bûntiat kiámthó Tâioân ê tâuphiò chètō͘ lo̍kngó͘, itti̍t bô hoattō͘ chhuitōng bānglō͘ kah putchāi chek tâuphiò, hō͘ chin chē lâng sòngsit kongbîn koânek, sòa lo̍hlâi Tâioân Bînchiòngtóng sin jīm 8 miâ li̍púi, ē tokchhiok Tiongsoánhōe kakiông sò͘ūi hòa, phiahbián jînûi sitgō͘." Koa Bûntiat khólêng m̄chai iáⁿ, ùi 2007 nî chì 2022 nî chi kan, ū Hôlân, Tekkok, 愛爾蘭, Engkok, Hunlân, Ji̍tpún téng la̍k ê sianchìn kokka, inūi póan, hoatlu̍t, châichèng kah kisu̍t būntê siosòa hòngkhì tiānchú tâuphiò, 挪威kah Òchiu sin lâm 威爾斯 chiu nn̄g kok hòngkhì bānglō͘ tâuphiò. Ū putchāi chek tâuphiò ê Bíkok, 2020 nî tâuphiò lu̍t chiah 66%. Ha̍kchiá jīnûi bôchāichek tâuphiò khióngkiaⁿ ínhoat Tiongkok kàisoán, tiānchú tâuphiò ū hông chhaukhòng téng chuan gîlū, mā ū khólêng siū 駭客kanjiáu.

　　 Koa Bûntiat hujîn Tân Phòekî kiámthó soán su koankiàn sī, iā chîⁿ kah pa̍k thiāuákha ê púnléng si̍tchāi su·lâng.

　　 Itgoe̍h cha̍psaⁿ àm, Tiongkok Kokbîntóng tìkhò͘ hù chiphêngtiúⁿ Lêng Tô ti̍tpeh, Bînchiòngtóng chóngthóng kēngsoán chóngkànsū N̂g Sansan ēng Bînchiòngtóng ké bîntiāu, sī Nâ Pe̍h phòakio̍k, bô hoattō͘ kā Bînchìntóng kóaⁿ lo̍htâi ê chōekhoe hōsiú.

Itgoe̍h cha̍pchhit, Tiongkok Kokbîntóng hù chóngthóng hāusoánjîn Tiō Siáukhong kiámthó i ê chóngthóng hāusoánjîn Hāu Iúgî kháuchâi bô hó koh bēhiáu kóng siàntōng lâng kámchêng ê ōe, Koa Bûntiat tio̍h chin gâu. Ùi bó͘ chi̍tê kaktō͘ lâi khòaⁿ, Hāu Iúgî sī thiauchiàn chiá, nā bô tòngsoán siáⁿ to bô, só͘í tio̍h ài hō͘ soánbîn chi̍t kóa hibāng, soánkí sī chi̍t chióng châihù chài hunphòe, jio̍ksè chiá khah chē phiò, tio̍h ài tī soánkí ê sî tùi jio̍ksè chiá kóng chi̍t kóa sênglo̍k, nā m̄ káⁿ kóng sênglo̍k tio̍h ē chin pháiⁿ soán. Tiō Siáukhong koh kóng,"góa chá to̍h kóng Koa Bûntiat sī tēsaⁿ, kiatkó chèngbêng tio̍h sī ánne. Put ha̍pchok tio̍h sī lo̍ksoán, lí kóng chuntiōng khoha̍k, sò͘ kù, m̄ sī pîn kakī loān kóng, kiatkó tio̍h sī lí bô chuntiōng khoha̍k, sò͘kù, chiah ē hō͘ Bînchìntóng chóngthóng tòngsoánjîn Lōa Chhengtek kèsio̍k chò."

　　Tōasoán āu kiámthó, tēit liû ê lo̍ksoánchiá tongjiân sī kiámthó pa̍tlâng! (240126)

Chù, 愛爾蘭　 挪威　威爾斯　駭客 chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版



《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　 Tōa-soán āu kiám-thó, tong-jiân sī kiám-thó pa̍t-lâng!

　　 Chóng-thóng hù chóng-thóng tōa-soán bîn-tiāu hong-koan chêng, Bîn-chiòng-tóng ê lāi chham bîn-tiāu, tiâu-chéng āu Koa Êng phòe 33.4%, Lōa Siau phòe 33.79%, Hāu Khong phòe 32.8%. Tī soán chêng Koa Bûn-tiat chhiàng siaⁿ "soán āu góa chiah-lâi chi̍t-ê chi̍t-ê tùi! kàu-sî tio̍h chai-iáⁿ siáⁿ lâng teh chò ké bîn-tiāu?" It-goe̍h cha̍p-la̍k àm, soán su ê Bîn-chiòng-tóng chú-se̍k Koa Bûn-tiat tī bīn-chheh hiòng chi-chhî chiá pó-chèng "soán chêng Bîn-chiòng-tóng lāi chham bîn-tiāu bô choh ké". Chhiú-ki ka chhī-ōe bîn-tiāu ngō͘-chha ē hiah-ni̍h tōa sī in-ūi siàu-liân lâng lóng bô chhut-lâi tâu-phiò."Siàu-liân cho̍k-kûn tâu-phiò lu̍t jú koân, tio̍h ē kah goán ê bîn-tiāu kiat-kó koh khah chiap-kīn. Tān-sī chit piàn tâu-phiò lu̍t kan-ta chhit-siâⁿ-it, tì-sú kiat-kó put-jû ū-kî. "Siàu-liân lâng bô chhut-lâi tâu-phiò, Koa Bûn-tiat koài kóng chin chē siàu-liân lâng tio̍h siōng-pan. Koa Bûn-tiat khó-lêng m̄-chai iáⁿ, 2020 nî chóng-thóng tōa-soán Chhòa Eng-bûn tit le̍k-sú siōng siōng koân ê 817 bān-gōa phiò, tâu-phiò lu̍t mā chiah chhit-siâⁿ-sì niā-niā.

Koa Bûn-tiat jīn-ûi soán su sī in-ūi "bô hoat-tō͘ chó͘-choa̍t khì-pó","í hong-koan bîn-tiāu lâi khòaⁿ, tōa-to-sò͘ ê bîn-tiāu lóng kā góa ê chi-chhî tō͘ ap-kē. Jî-chhiáⁿ sī tn̂g-kî thiau-kang táⁿ-ap, lâi iâⁿ chō khì-pó hāu-èng."ka-siōng kok chióng thu̍t-hoat sū-kiāⁿ, chhiūⁿ-kóng kok-ka kip kéng-pò, bîn-tiāu hong-koan liáu-āu chin chē hong-bīn ûi-kui hòng-chhut bîn-tiāu, sīm-chì ū ké-mō͘ Koeh Tâi-bêng táng-sū-tiúⁿ chi miâ ê phoe-sìn liû-thoân, mā lóng ū khó-lêng éng-hióng soán-bîn ê tâu-phiò ì-goān.

　　 Koa Bûn-tiat kiám-thó Tâi-oân ê tâu-phiò chè-tō͘ lo̍k-ngó͘, it-ti̍t bô hoat-tō͘ chhui-tōng bāng-lō͘ kah put-chāi chek tâu-phiò, hō͘ chin chē lâng sòng-sit kong-bîn koân-ek, sòa lo̍h-lâi Tâi-oân Bîn-chiòng-tóng sin jīm 8 miâ li̍p-úi, ē tok-chhiok Tiong-soán-hōe ka-kiông sò͘-ūi hòa, phiah-bián jîn-ûi sit-gō͘." Koa Bûn-tiat khó-lêng m̄-chai iáⁿ, ùi 2007 nî chì 2022 nî chi kan, ū Hô-lân, Tek-kok, 愛爾蘭, Eng-kok, Hun-lân, Ji̍t-pún téng la̍k ê sian-chìn kok-ka, in-ūi pó-an, hoat-lu̍t, châi-chèng kah ki-su̍t būn-tê sio-sòa hòng-khì tiān-chú tâu-phiò, 挪威kah Ò-chiu sin lâm 威爾斯 chiu nn̄g kok hòng-khì bāng-lō͘ tâu-phiò. Ū put-chāi chek tâu-phiò ê Bí-kok, 2020 nî tâu-phiò lu̍t chiah 66%. Ha̍k-chiá jīn-ûi bô-chāi-chek tâu-phiò khióng-kiaⁿ ín-hoat Tiong-kok kài-soán, tiān-chú tâu-phiò ū hông chhau-khòng téng chu-an gî-lū, mā ū khó-lêng siū 駭客kan-jiáu.

　　 Koa Bûn-tiat hu-jîn Tân Phòe-kî kiám-thó soán su koan-kiàn sī, iā chîⁿ kah pa̍k thiāu-á-kha ê pún-léng si̍t-chāi su-·lâng.

　　 It-goe̍h cha̍p-saⁿ àm, Tiong-kok Kok-bîn-tóng tì-khò͘ hù chip-hêng-tiúⁿ Lêng Tô ti̍t-peh, Bîn-chiòng-tóng chóng-thóng kēng-soán chóng-kàn-sū N̂g San-san ēng Bîn-chiòng-tóng ké bîn-tiāu, sī Nâ Pe̍h phòa-kio̍k, bô hoat-tō͘ kā Bîn-chìn-tóng kóaⁿ lo̍h-tâi ê chōe-khoe hō-siú.

It-goe̍h cha̍p-chhit, Tiong-kok Kok-bîn-tóng hù chóng-thóng hāu-soán-jîn Tiō Siáu-khong kiám-thó i ê chóng-thóng hāu-soán-jîn Hāu Iú-gî kháu-châi bô hó koh bē-hiáu kóng siàn-tōng lâng kám-chêng ê ōe, Koa Bûn-tiat tio̍h chin gâu. Ùi bó͘ chi̍t-ê kak-tō͘ lâi khòaⁿ, Hāu Iú-gî sī thiau-chiàn chiá, nā bô tòng-soán siáⁿ to bô, só͘-í tio̍h ài hō͘ soán-bîn chi̍t kóa hi-bāng, soán-kí sī chi̍t chióng châi-hù chài hun-phòe, jio̍k-sè chiá khah chē phiò, tio̍h ài tī soán-kí ê sî tùi jio̍k-sè chiá kóng chi̍t kóa sêng-lo̍k, nā m̄ káⁿ kóng sêng-lo̍k tio̍h ē chin pháiⁿ soán. Tiō Siáu-khong koh kóng,"góa chá to̍h kóng Koa Bûn-tiat sī tē-saⁿ, kiat-kó chèng-bêng tio̍h sī án-ne. Put ha̍p-chok tio̍h sī lo̍k-soán, lí kóng chun-tiōng kho-ha̍k, sò͘ -kù, m̄ sī pîn ka-kī loān kóng, kiat-kó tio̍h sī lí bô chun-tiōng kho-ha̍k, sò͘-kù, chiah ē hō͘ Bîn-chìn-tóng chóng-thóng tòng-soán-jîn Lōa Chheng-tek kè-sio̍k chò."

　　Tōa-soán āu kiám-thó, tē-it liû ê lo̍k-soán-chiá tong-jiân sī kiám-thó pa̍t-lâng! (240126)

Chù, 愛爾蘭　 挪威　威爾斯　駭客 chhiáⁿ liām Hôa-gí





　　總統副總統大選民調封關前，民眾黨ê內參民調，調整後柯盈配33.4%，賴蕭配33.79%，侯康配32.8%。Tī選前柯文哲chhiàng聲「選後我才來一个一个對！到時tio̍h知影siáⁿ人teh做假民調？」一月十六暗，選輸ê民眾黨主席柯文哲tī面冊向支持者保證「選前民眾黨內參民調無作假」。手機加市話民調誤差ēhiah-ni̍h大是因為少年人lóng無出來投票。「少年族群投票率愈高，tio̍hēkah阮ê民調結果koh khah接近。但是chit遍投票率kan-ta七成一，致使結果不如預期。」少年人無出來投票，柯文哲怪講真chē少年人tio̍h上班。柯文哲可能m̄知影，2020年總統大選蔡英文得歷史上siōng koân ê 817萬外票，投票率mā chiah七成四niā-niā。

柯文哲認為選輸是因為「無法度阻絕棄保」，「以封關民調來看，大多數ê民調lóng kā我ê支持度壓低。而且是長期thiau工打壓，來營造棄保效應。」加上各種突發事件，像講國家級警報、民調封關了後真chē方面違規釋出民調，甚至有假冒郭台銘董事長之名ê批信流傳，mā lóng有可能影響選民ê投票意願。

　　柯文哲檢討台灣ê投票制度落伍，一直無法度推動網路kah不在籍投票，hō͘真chē人喪失公民權益，續落來台灣民眾黨新任8名立委，ē督促中選會加強數位化，避免人為失誤。」柯文哲可能m̄知影，ùi 2007年至2022年之間，有荷蘭、德國、愛爾蘭、英國、芬蘭、日本等六个先進國家，因為保安、法律、財政kah技術問題相續放棄電子投票，挪威kah澳州新南威爾斯州兩國放棄網上投票。有不在籍投票ê美國，2020年投票率才66%。學者認為無在籍投票恐驚引發中國介選，電子投票有hông操控等資安疑慮，mā有可能受駭客干擾。

　　柯文哲夫人陳佩琪檢討選輸關鍵是：掖錢kah縛柱á腳ê本領實在輸人。

　　一月十三暗，中國國民黨智庫副執行長凌濤直剖，民眾黨總統競選總幹事黃珊珊用民眾黨假民調，是藍白破局、無法度kā民進黨趕落台ê罪魁禍首。

一月十七，中國國民黨副總統候選人趙少康檢討伊ê總統候選人侯友宜口才無好koh bē曉講煽動人感情ê話，柯文哲tio̍h真gâu。Ùi某一个角度來看，侯友宜是挑戰者，若無當選siáⁿ都無，所以tio̍h愛hō͘選民一kóa希望，選舉是一種財富再分配，弱勢者khahchē票，tio̍h愛tī選舉ê時對弱勢者講一kóa承諾，若m̄敢講承諾tio̍hē真pháiⁿ選。趙少康koh講，「我早tio̍h講柯文哲是第三，結果證明tio̍h是án-ne。不合作tio̍h是落選，你講尊重科學、數據，m̄是憑家己亂講，結果tio̍h是你無尊重科學、數據，才ēhō͘民進黨總統當選人賴清德繼續做。」

　　　　大選後檢討，第一流ê落選者當然是檢討別人！ (240126)

註：愛爾蘭　挪威　威爾斯　駭客 請唸華語