《綠色短評》

 | | | 轉寄

台灣英語m̄是美國英語！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.08.13




Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Tâioân Enggí m̄ sī Bíkok Enggí!

　　 Gō͘ cha̍p kúi tang chêng, góa tī Tâioân tē it keng Bíkok kóngkò kongsi siōngpan. Goán chin chē khehhō͘ sī Bíkok tī Tâioân ê pun kongsi. Kóngkò kongsi goânpún tio̍h ū chekjīm pangchō͘ khehhō͘ tī sinbûn mûithé hoatpiáu siausit. Gōakok khehhō͘ tûliáu iaukiû tī Tiongbûn mûithé hoatpò͘ kongsi kok chióng siausit ígōa, tongjiân hibāng ētàng tī “China Post” kah “ China News” tongsî nn̄g hūn Engbûn pòchóa hoatpò͘ sinbûn kó. Goán thâuke Chîn Khái siansiⁿ Bíkok liûo̍h·ê, i kah ta̍k keng Bíkok kongsi ê hūchekjîn thólūn tāichì, khuihōe ahsī pòkò kui nî ê kóngkò kèōe lóng bô būntê. Tānsī goán kongsi ū chhiàⁿ chi̍t ūi Bíkok lāusu múikang lâi kongsi chi̍t chōa, goán kā siá hó ê Tiongbûn sinbûn kó ēng Enggí káisoeh hō͘ i thiaⁿ, i chiah siá chò Engbûn sinbûn kó kau hō͘ goán thâuke Chîn khái siansiⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Chîn·siansiⁿ, sī ánchóaⁿ lí bô ài kakī siá leh? i chhiòchhiòá kóng, lán siá ê Tâioân Enggí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōakok kongsi ê Engbûn sinbûn kó m̄nā Tâioân ê Bíkok thâuke ē khòaⁿ, tōapō͘hūn lóng ē kià tńgkhì Bíkok chóng kongsi. Nāsī siá liáu bô hósè, m̄nā lán kongsi ê bīnchú bô liáuliáu, sīmchì Tâioân ê bīnchú mā sàutē. Góa ū chi̍t piàn kah hit ūi Bíkok lāusu ōesian, i chhiò kóng, i chiok phòeho̍k Tâioân ha̍kseng. I kóng i ū chítō kúi ê tāiha̍k pitgia̍pseng Engbûn siáchok, in siá·ê bô chi̍t ūi sī ū Engbûn bûnhoat ê chhògō͘, tānsī kui phiⁿ bûn tha̍k·khílâi m̄ sī Enggí, inūi goán Bíkok lâng bô lâng ánne kóng, lí ánne kóng bô lâng chaiiáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jîchhiáⁿ chin chē iōnggí sī ū Bíkok bûnhòa ê pōekéng kah si̍pkoàn ēnghoat, lí nā siūⁿ kóng chiàu jītián ê káisoeh ēng chit jī chit kù tio̍h bô būntê, óngóng ē ínkhí gō͘hōe sīmchì jiá chhut tōa tāichì.

Pòaⁿ sèkí kòeliáu, iûgoân ū lâng hoān tio̍h Tâioân Enggí ê chhògō͘, chin khósioh.

　　 Chhitgoe̍h té, Bînchiòngtóng ê Engbûn koaⁿhong bāngchām thui chhut soánchiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ìsù engkai sī kóng,"phiò tâu pe̍hsek le̍kliōng, phiò tâu chèngkhak ê lâng". Nāsī kanta siá Tiongbûn, tongjiân bô būntê. Tānsī Engbûn koaⁿhong bāngchām siá Engbûn piaugí, tio̍h ài khólū Bíkok bûnhòa pōekéng. Chhitgoe̍h saⁿcha̍p ēpo͘, chù Tâi Bíkok chek chūiû kìchiá 赫爾（Erin Hale）tī Twitter hoat bûn kóng, Bînchiòngtóng ê kháuhō kah Bíkok “Pe̍hlâng chìsiōng chúgī chèngtóng" ê kháuhō chhaputto kāngkhoán. 赫爾 piáusī, i liáukái Tâioân chèngtóng tiāⁿtiāⁿ ēng sek choh tāipiáu, chhiūⁿkóng"nâsek" kah "le̍ksek", i mā ētàng líkái Tâioân Bînchiòngtóng chitê ànlē. Tānsī chitê kháuhō tùi Bíkok lâng lâi kóng iûgoân ū khah bínkám. 赫爾 thêkhí 1958 nî chhòngli̍p ê "Bíkok pe̍hlâng chìsiōng chúgī chèngtóng", in tī kēngsoán hit tongsî ê kháuhō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In íkeng tī 1987 nî káisàn. Bāngâng thoânthé "Pahlêngkó NEWS" tī bīnchheh téngbīn hoat bûn, chí Bînchiòngtóng tī Engbûn koaⁿhong bāngchām thui chhut soán chiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bînchiòngtóng bô se̍ksāi ê gōakoklâng lâi kóng, chin iôngī gō͘kái choh "phiò tâu pe̍hlâng, phiò tâu iū phài". Chitkù Engbûn piaugí Bíkok "SaⁿKtóng" ê sekchhái siuⁿ bêng.

Bînchiòngtóng íkeng kā chit kù Engbûn piaugí the̍h tiāu, Koa Bûntiat chitmá chiah chaiiáⁿ goânlâi ū "bûnhòa chhaī". Āutī āukak chóng·sī pí putti putkak ū khah hó. (230804)

Chù, 赫爾　chhiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sek toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Tâi-oân Eng-gí m̄ sī Bí-kok Eng-gí!

　　 Gō͘ cha̍p kúi tang chêng, góa tī Tâi-oân tē it keng Bí-kok kóng-kò kong-si siōng-pan. Goán chin chē kheh-hō͘ sī Bí-kok tī Tâi-oân ê pun kong-si. Kóng-kò kong-si goân-pún tio̍h ū chek-jīm pang-chō͘ kheh-hō͘ tī sin-bûn mûi-thé hoat-piáu siau-sit. Gōa-kok kheh-hō͘ tû-liáu iau-kiû tī Tiong-bûn mûi-thé hoat-pò͘ kong-si kok chióng siau-sit í-gōa, tong-jiân hi-bāng ē-tàng tī “China Post” kah “ China News” tong-sî nn̄g hūn Eng-bûn pò-chóa hoat-pò͘ sin-bûn kó. Goán thâu-ke Chîn Khái sian-siⁿ Bí-kok liû-o̍h-·ê, i kah ta̍k keng Bí-kok kong-si ê hū-chek-jîn thó-lūn tāi-chì, khui-hōe ah-sī pò-kò kui nî ê kóng-kò kè-ōe lóng bô būn-tê. Tān-sī goán kong-si ū chhiàⁿ chi̍t ūi Bí-kok lāu-su múi-kang lâi kong-si chi̍t chōa, goán kā siá hó ê Tiong-bûn sin-bûn kó ēng Eng-gí kái-soeh hō͘ i thiaⁿ, i chiah siá chò Eng-bûn sin-bûn kó kau hō͘ goán thâu-ke Chîn khái sian-siⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Chîn-·sian-siⁿ, sī án-chóaⁿ lí bô ài ka-kī siá leh? i chhiò-chhiò-á kóng, lán siá ê Tâi-oân Eng-gí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōa-kok kong-si ê Eng-bûn sin-bûn kó m̄-nā Tâi-oân ê Bí-kok thâu-ke ē khòaⁿ, tōa-pō͘-hūn lóng ē kià tńg-khì Bí-kok chóng kong-si. Nā-sī siá liáu bô hó-sè, m̄-nā lán kong-si ê bīn-chú bô liáu-liáu, sīm-chì Tâi-oân ê bīn-chú mā sàu-tē. Góa ū chi̍t piàn kah hit ūi Bí-kok lāu-su ōe-sian, i chhiò kóng, i chiok phòe-ho̍k Tâi-oân ha̍k-seng. I kóng i ū chí-tō kúi ê tāi-ha̍k pit-gia̍p-seng Eng-bûn siá-chok, in siá-·ê bô chi̍t ūi sī ū Eng-bûn bûn-hoat ê chhò-gō͘, tān-sī kui phiⁿ bûn tha̍k-·khí-lâi m̄ sī Eng-gí, in-ūi goán Bí-kok lâng bô lâng án-ne kóng, lí án-ne kóng bô lâng chai-iáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jî-chhiáⁿ chin chē iōng-gí sī ū Bí-kok bûn-hòa ê pōe-kéng kah si̍p-koàn ēng-hoat, lí nā siūⁿ kóng chiàu jī-tián ê kái-soeh ēng chit jī chit kù tio̍h bô būn-tê, óng-óng ē ín-khí gō͘-hōe sīm-chì jiá chhut tōa tāi-chì.

Pòaⁿ sè-kí kòe-liáu, iû-goân ū lâng hoān tio̍h Tâi-oân Eng-gí ê chhò-gō͘, chin khó-sioh.

　　 Chhit-goe̍h té, Bîn-chiòng-tóng ê Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām thui chhut soán-chiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ì-sù eng-kai sī kóng,"phiò tâu pe̍h-sek le̍k-liōng, phiò tâu chèng-khak ê lâng". Nā-sī kan-ta siá Tiong-bûn, tong-jiân bô būn-tê. Tān-sī Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām siá Eng-bûn piau-gí, tio̍h ài khó-lū Bí-kok bûn-hòa pōe-kéng. Chhit-goe̍h saⁿ-cha̍p ē-po͘, chù Tâi Bí-kok chek chū-iû kì-chiá 赫爾（Erin Hale）tī Twitter hoat bûn kóng, Bîn-chiòng-tóng ê kháu-hō kah Bí-kok “Pe̍h-lâng chì-siōng chú-gī chèng-tóng" ê kháu-hō chha-put-to kāng-khoán. 赫爾 piáu-sī, i liáu-kái Tâi-oân chèng-tóng tiāⁿ-tiāⁿ ēng sek choh tāi-piáu, chhiūⁿ-kóng"nâ-sek" kah "le̍k-sek", i mā ē-tàng lí-kái Tâi-oân Bîn-chiòng-tóng chit-ê àn-lē. Tān-sī chit-ê kháu-hō tùi Bí-kok lâng lâi kóng iû-goân ū khah bín-kám. 赫爾 thê-khí 1958 nî chhòng-li̍p ê "Bí-kok pe̍h-lâng chì-siōng chú-gī chèng-tóng", in tī kēng-soán hit tong-sî ê kháu-hō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In í-keng tī 1987 nî kái-sàn. Bāng-âng thoân-thé "Pah-lêng-kó NEWS" tī bīn-chheh téng-bīn hoat bûn, chí Bîn-chiòng-tóng tī Eng-bûn koaⁿ-hong bāng-chām thui chhut soán chiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bîn-chiòng-tóng bô se̍k-sāi ê gōa-kok-lâng lâi kóng, chin iông-ī gō͘-kái choh "phiò tâu pe̍h-lâng, phiò tâu iū phài". Chit-kù Eng-bûn piau-gí Bí-kok "Saⁿ-K-tóng" ê sek-chhái siuⁿ bêng.

Bîn-chiòng-tóng í-keng kā chit kù Eng-bûn piau-gí the̍h tiāu, Koa Bûn-tiat chit-má chiah chai-iáⁿ goân-lâi ū "bûn-hòa chha-ī". Āu-tī āu-kak chóng-·sī pí put-ti put-kak ū khah hó. (230804)

Chù, 赫爾　chhiáⁿ liām Hôa-gí





　　五十幾冬前，我tī台灣第一間美國廣告公司上班。阮真chē客戶是美國tī台灣ê分公司。廣告公司原本tio̍h有責任幫助客戶tī新聞媒體發表消息。外國客戶除了要求tī中文媒體發佈公司各種消息以外，當然希望ētàng tī“China Post”kah“ China News”當時兩份英文報紙發佈新聞稿。阮頭家秦凱先生美國留學ê，伊kahta̍k間美國公司ê負責人討論tāi-chì、開會ah是報告歸年ê廣告計畫lóng無問題。但是阮公司有chhiàⁿ一位美國老師每工來公司一chōa，阮kā寫好ê中文新聞稿用英語解說hō͘伊聽，伊才寫作英文新聞稿交hō͘阮頭家秦凱先生過目。我bat問秦先生，是按怎你無愛家己寫咧？伊笑笑á講，咱寫ê台灣英語有時ē寫了無tio̍h味，外國公司ê英文新聞稿m̄-nā台灣ê美國頭家ē看，大部分lóngē寄轉去美國總公司。若是寫了無好勢，m̄-nā咱公司ê面子無了了，甚至台灣ê面子mā掃地。我有一遍kah hit位美國老師話仙，伊笑講，伊足佩服台灣學生。伊講伊有指導幾个大學畢業生英文寫作，in寫·ê無一位是有英文文法ê錯誤，但是歸篇文讀起來m̄是英語，因為阮美國人無人按呢講，你按呢講無人知影你teh講啥，而且真chē用語是有美國文化ê背景kah習慣用法，你若想講照字典ê解說用chit字chit句tio̍h無問題，往往ē引起誤會甚至惹出大tāi-chì。

半世紀過了，猶原有人犯tio̍h台灣英語ê錯誤，真可惜。

　　七月底，民眾黨ê英文官網推出選戰標語“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，伊ê意思應該是講：「票投白色力量，票投正確ê人」。若是kan-ta寫中文，當然無問題。但是英文官網寫英文標語，tio̍h愛考慮美國文化背景。七月三十下晡，駐台美國籍自由記者赫爾（Erin Hale）tīTwitter發文講，民眾黨ê口號kah美國「白人至上主義政黨」ê口號差不多仝款。赫爾表示，伊了解台灣政黨tiāⁿ-tiāⁿ用色作代表，像講「藍色」kah「綠色」，伊māētàng理解台灣民眾黨chit-ê案例。但是chit-ê口號對美國人來講猶原有khah敏感。赫爾提起1958年創立ê「美國白人至上主義政黨」，in tī競選hit當時ê口號tio̍h是“VOTE RIGHT，VOTE WHITE，VOTE STATES' RIGHTS”In已經tī 1987年解散。網紅團體「百靈果NEWS」tī面冊頂面發文，指民眾黨tī英文官網推出選戰標語“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，對民眾黨無熟似ê外國人來講，真容易誤解作「票投白人，票投右派」。Chit句英文標語美國「三K黨」ê色彩siuⁿ明。

民眾黨已經kā chit句英文標語the̍h掉，柯文哲chit-má才知影原來有「文化差異」。後知後覺總是比不知不覺有khah好。 (230804)

註：赫爾　　請唸華語