《綠色短評》

 | | | 轉寄

台灣人有講戇話ê自由。chiâⁿ好！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.04.09


Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　　 Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê chūiû. Chiâⁿ hó!

　　 Sìgoe̍h chheit sī Gōnglângcheh, ū chin chē gōnglâng līiōng chit kang kóng gōngōe phiàn gōnglâng. Tâioânlâng chiâⁿ hó, m̄bián ittēng tī Gōnglângcheh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ēsái kóng gōngōe, gōnglâng kóng gōnggōng ê gōngōe, khiáulâng kóng náchhiūⁿ khiáukhiáu ê gōngōe. Kekiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê konghāu. Chitkù ōe tongjiân mā sī gōngōe.

Jīgoe̍h cha̍psì, Hônghái chhòngpānjîn Koeh Tâi bêng khì pài hōe chêng Li̍phoatīⁿtiúⁿ Ông Kimpêng, thò͘ lō͘ sì tang chêng i thè tóng s ī"nîkhin khì sēng, chi̍tsî chhiongtōng", hibāng ētàng tńgkhì Tiongkok Kokbîntóng, tāipiáu Tiongkok Kokbîntóng chham soán 2024. Lâng kóng "jînseng chhitcha̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî chhutsì ê Koeh táng. Sì tang chêng chha chi̍t hòe tio̍h chìnji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéngkài, lī "nîkhin khì sēng" náchhiūⁿ ū·chi̍tchatá.

Jīgoe̍h cha̍pgō͘, Tiongkok Kokbîntóng li̍phoatīⁿ tóng thoân chóngtiàu Chan Bêngchong kiàngī, chit piàn chóngthóng thêmiâ mài pān chho͘soán, inūi chho͘soán iânseng āuîchèng, putlī chéngha̍p. Kó͘chá ū lâng kóng kāngkhoán ê gōngōe, kóng ū lâng chia̍h pn̄g kéⁿ sí·khì, tio̍h kiò lâng m̄thang chia̍h pn̄g. Lán kánā bô thiaⁿkóng ū lâng inūi kiaⁿ kéⁿ·sí soah m̄ káⁿ chia̍h pn̄g. Khah chhùbī ·ê sī, saⁿgoe̍h jīit, Tiongkok Kokbîntóng chúse̍k Chu Li̍plûn chinchiàⁿ soanpò͘, chit piàn chóngthóng soánkí thêmiâ chháichhú chengtiàu, bô beh pānlí chho͘soán. Cháchêng ū piáuthài beh chhamka Tiongkok Kokbîntóng chóngthóng chho͘soán ê Sunbûn ha̍khāu chóng hāutiúⁿ Tiuⁿ Ationg piáusī ûihām, phoephêng "tôngtông chi̍tê tōa tóng liân chho͘soán to m̄ káⁿ pān".

Jīgoe̍h cha̍pla̍k, Lio̍kkun sulēngpō͘ chèngsi̍t, Tangín tēkhu chíhuipō͘ hoathiān khongtiong putbêng bu̍tthé phiau lo̍h, jîchhiáⁿ tī pétiûⁿ khiohtio̍h khìkiû chânthé, chho͘ phòaⁿ sī khìsiōng thàmchhek gîkhì, kiû thé ti̍tkèng iok chi̍t kongchhioh, gîkhì a̍p téngbīn pio ū kánthé jī, ínhoat kokan gîlū. Tùi chit kiāⁿ tāichì, jīgoe̍h cha̍pchhit, Κimmn̂g koān Tiongkok Kokbîntóng li̍phoat úigoân Tân Gio̍ktin piáusī, chèngbêng Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî chin kīn. Kóngtio̍h náchhiūⁿ nā bô hoatseng chit kiāⁿ tāichì, bô lâng ētàng chèngbêng " Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî chin kīn."

　　 Saⁿgoe̍h jīsì, sī Tiongkok Kokbîntóng Tâipakchhī 3 ê soán khu chi̍t kaitōaⁿ li̍púi thêmiâ tengkì chòeāu chi̍t kang, Tâipakchhī gīoân Chhî Khiáusim oânsêng tengkì liáuāu kóng, siōng hó ê hongsek sī i ji̍pkhì kokhōe, kah i kâng soán khu ê hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài ji̍pkhì puthunkhu miâtoaⁿ a̍h sī chìnji̍p 2024 nî lāikoh. I kóng, sètāi kauthè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍hlâi, sī beh hō͘ chiahê chuchhim úigoân hiòng téngkoân hoattián, ū koh khah hó ê bútâi. Saⁿgoe̍h jīchhit, hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài jīnûi Tiongkok Kokbîntóng iáu bōe tittio̍h chipchèng tio̍h hunphài koaⁿūi bô hó. Chhî Khiáusim gīoân jīchhit ēpo͘ tiantò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úigoân tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî chipchèng bô sìn sim? lán beh chhéngkàu tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî chipchèng ū sìnsim ê Chhî gīoân, 2024 nî chóngthóng, Hêngchèngīⁿtiúⁿ kah kok pō͘ ē chúkoán, m̄chai ánchóaⁿ phah phài?

Saⁿgoe̍h saⁿcha̍p, chêng chóngthóng Má Engkiú chham hóng Tiongkok Búhàn chhī tòngàn koán, tōatōa oló Tiongkok hônge̍k sêngkó bô tōatōa hiòng gōa khoktiong, sī "tùi jînlūi ê kònghiàn". Tiongng liûhêng e̍kchêng chíhui tiongsim chíhuikoaⁿ Ô Pitsèng kámkhài kóng,"góa m̄chaiiáⁿ kònghiàn tiám tī tóūi? góa kantaⁿ chaiiáⁿ he sī jînlūi ê tōa chailān!"

　　 Lán chin hoaⁿhí, Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê chūiû. 　(230331)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》　 Lí Lâm-hêng

　　　 Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê chū-iû. Chiâⁿ hó!

　　 Sì-goe̍h chhe-it sī Gōng-lâng-cheh, ū chin chē gōng-lâng lī-iōng chit kang kóng gōng-ōe phiàn gōng-lâng. Tâi-oân-lâng chiâⁿ hó, m̄-bián it-tēng tī Gōng-lâng-cheh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ē-sái kóng gōng-ōe, gōng-lâng kóng gōng-gōng ê gōng-ōe, khiáu-lâng kóng ná-chhiūⁿ khiáu-khiáu ê gōng-ōe. Ke-kiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê kong-hāu. Chit-kù ōe tong-jiân mā sī gōng-ōe.

Jī-goe̍h cha̍p-sì, Hông-hái chhòng-pān-jîn Koeh Tâi- bêng khì pài hōe chêng Li̍p-hoat-īⁿ-tiúⁿ Ông Kim-pêng, thò͘ -lō͘ sì tang chêng i thè tóng s ī"nî-khin khì sēng, chi̍t-sî chhiong-tōng", hi-bāng ē-tàng tńg-khì Tiong-kok Kok-bîn-tóng, tāi-piáu Tiong-kok Kok-bîn-tóng chham soán 2024. Lâng kóng "jîn-seng chhit-cha̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî chhut-sì ê Koeh táng. Sì tang chêng chha chi̍t hòe tio̍h chìn-ji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéng-kài, lī "nî-khin khì sēng" ná-chhiūⁿ ū-·chi̍t-chat-á.

Jī-goe̍h cha̍p-gō͘, Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-hoat-īⁿ tóng- thoân chóng-tiàu Chan Bêng-chong kiàn-gī, chit piàn chóng-thóng thê-miâ mài pān chho͘-soán, in-ūi chho͘-soán iân-seng āu-î-chèng, put-lī chéng-ha̍p. Kó͘-chá ū lâng kóng kāng-khoán ê gōng-ōe, kóng ū lâng chia̍h pn̄g kéⁿ sí-·khì, tio̍h kiò lâng m̄-thang chia̍h pn̄g. Lán ká-nā bô thiaⁿ-kóng ū lâng in-ūi kiaⁿ kéⁿ-·sí soah m̄ káⁿ chia̍h pn̄g. Khah chhù-bī -·ê sī, saⁿ-goe̍h jī-it, Tiong-kok Kok-bîn-tóng chú-se̍k Chu Li̍p-lûn chin-chiàⁿ soan-pò͘, chit piàn chóng-thóng soán-kí thê-miâ chhái-chhú cheng-tiàu, bô beh pān-lí chho͘-soán. Chá-chêng ū piáu-thài beh chham-ka Tiong-kok Kok-bîn-tóng chóng-thóng chho͘-soán ê Sun-bûn ha̍k-hāu chóng hāu-tiúⁿ Tiuⁿ A-tiong piáu-sī ûi-hām, phoe-phêng "tông-tông chi̍t-ê tōa tóng liân chho͘-soán to m̄ káⁿ pān".

Jī-goe̍h cha̍p-la̍k, Lio̍k-kun su-lēng-pō͘ chèng-si̍t, Tang-ín tē-khu chí-hui-pō͘ hoat-hiān khong-tiong put-bêng bu̍t-thé phiau lo̍h, jî-chhiáⁿ tī pé-tiûⁿ khioh-tio̍h khì-kiû chân-thé, chho͘ phòaⁿ sī khì-siōng thàm-chhek gî-khì, kiû thé ti̍t-kèng iok chi̍t kong-chhioh, gî-khì a̍p téng-bīn pio ū kán-thé jī, ín-hoat kok-an gî-lū. Tùi chit kiāⁿ tāi-chì, jī-goe̍h cha̍p-chhit, Κim-mn̂g koān Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-hoat úi-goân Tân Gio̍k-tin piáu-sī, chèng-bêng Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî chin kīn. Kóng-tio̍h ná-chhiūⁿ nā bô hoat-seng chit kiāⁿ tāi-chì, bô lâng ē-tàng chèng-bêng " Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî chin kīn."

　　 Saⁿ-goe̍h jī-sì, sī Tiong-kok Kok-bîn-tóng Tâi-pak-chhī 3 ê soán khu chi̍t kai-tōaⁿ li̍p-úi thê-miâ teng-kì chòe-āu chi̍t kang, Tâi-pak-chhī gī-oân Chhî Khiáu-sim oân-sêng teng-kì liáu-āu kóng, siōng hó ê hong-sek sī i ji̍p-khì kok-hōe, kah i kâng soán khu ê hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài ji̍p-khì put-hun-khu miâ-toaⁿ a̍h sī chìn-ji̍p 2024 nî lāi-koh. I kóng, sè-tāi kau-thè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍h-lâi, sī beh hō͘ chiah-ê chu-chhim úi-goân hiòng téng-koân hoat-tián, ū koh khah hó ê bú-tâi. Saⁿ-goe̍h jī-chhit, hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài jīn-ûi Tiong-kok Kok-bîn-tóng iáu bōe tit-tio̍h chip-chèng tio̍h hun-phài koaⁿ-ūi bô hó. Chhî Khiáu-sim gī-oân jī-chhit ē-po͘ tian-tò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úi-goân tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî chip-chèng bô sìn sim? lán beh chhéng-kàu tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî chip-chèng ū sìn-sim ê Chhî gī-oân, 2024 nî chóng-thóng, Hêng-chèng-īⁿ-tiúⁿ kah kok pō͘ ē chú-koán, m̄-chai án-chóaⁿ phah phài?

Saⁿ-goe̍h saⁿ-cha̍p, chêng chóng-thóng Má Eng-kiú chham hóng Tiong-kok Bú-hàn chhī tòng-àn koán, tōa-tōa o-ló Tiong-kok hông-e̍k sêng-kó bô tōa-tōa hiòng gōa khok-tiong, sī "tùi jîn-lūi ê kòng-hiàn". Tiong-ng liû-hêng e̍k-chêng chí-hui tiong-sim chí-hui-koaⁿ Ô Pit-sèng kám-khài kóng,"góa m̄-chai-iáⁿ kòng-hiàn tiám tī tó-ūi? góa kan-taⁿ chai-iáⁿ he sī jîn-lūi ê tōa chai-lān!"

　　 Lán chin hoaⁿ-hí, Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê chū-iû. 　(230331)




　　四月初一是戇人節，有真chē戇人利用chit工講戇話騙戇人。台灣人chiâⁿ好，m̄免一定tī戇人節，歸年thàng天ta̍k工toē-sái講戇話，戇人講戇戇ê戇話，巧人講ná-chhiūⁿ巧巧ê戇話。加減聽，有消氣化痰ê功效。Chit句話當然mā是戇話。

二月十四，鴻海創辦人郭台銘去拜會前立法院長王金平，吐露四冬前伊退黨是「年輕氣盛、一時衝動」，希望ē-tàng轉去中國國民黨，代表中國國民黨參選2024。人講「人生七十古來稀」，1950年出世ê郭董。四冬前差一歲tio̍h進入「古來稀」ê境界，離「年輕氣盛」ná-chhiūⁿ有一節á。

二月十五，中國國民黨立法院黨團總召曾銘宗建議，chit遍總統提名mài辦初選，因為初選衍生後遺症，不利整合。古早有人講仝款ê戇話，講有人食飯kéⁿ死去，tio̍h叫人m̄-thang食飯。咱ká-nā無聽講有人因為驚kéⁿ死soah m̄敢食飯。Khah趣味ê是，三月二一，中國國民黨主席朱立倫真正宣布，chit遍總統選舉提名採取徵召，無beh辦理初選。早前有表態beh參加中國國民黨總統初選ê孫文學校總校長張亞中表示遺憾，批評「堂堂一個大黨連初選都m̄敢辦」。

二月十六，陸軍司令部證實，東引地區指揮部發現空中不明物體飄落，而且tī靶場拾tio̍h氣球殘體，初判是氣象探測儀器，球體直徑約一公尺，儀器盒頂面標有簡體字，引發國安疑慮。對chit件代誌，二月十七，金門縣中國國民黨立法委員陳玉珍表示，證明金馬kah大陸ê距離真近。講tio̍h ná-chhiūⁿ若無發生chit件代誌，無人ē-tàng證明「金馬kah大陸ê距離真近。」

　　三月二四，是中國國民黨台北市3個選區一階段立委提名登記最後一工，台北市議員徐巧芯完成登記了後講，上好ê方式是伊入去國會，kah伊仝選區ê現任立委費鴻泰入去不分區名單a̍h是進入2024年內閣。伊講，世代交替m̄是beh giú啥人落來，是beh hō͘ chiah-ê資深委員向頂koân發展、有koh khah好ê舞台。三月二七，現任立委費鴻泰認為中國國民黨猶未得tio̍h執政tio̍h分派官位無好。徐巧芯議員二七下晡顚倒問講，敢講費委員對中國國民黨2024年執政無信心？咱beh請教對中國國民黨2024年執政有信心ê徐議員，2024年總統、行政院長kah各部會主管，m̄知án-chóaⁿ拍派？

三月三十，前總統馬英九參訪中國武漢市檔案館，大大o-ló中國防疫成果無大大向外擴張，是「對人類ê貢獻」。中央流行疫情指揮中心指揮官王必勝感慨講：「我m̄知影貢獻點tītó位？我kan-taⁿ知影he是人類ê大災難！」

　　咱真歡喜，台灣人有講戇話ê自由。　(230331)