《綠色短評》

 | | | 轉寄

Tōng破中國ê Ke-kui！

作者 李南衡, ChoânTâijī/全台字 by Chng Hūiphêng 2023.02.19

Choânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱ChoânTâiJī

《 Le̍ksek toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　　　Tōng phòa Tiongkok ê Kekui!

　　 Bíkok sîkan jīgoe̍h chhesì, chi̍t chiah Bíkok chiàntàuki tī Bítang ê lâm Khālolâiná chiu ê háihōaⁿ kā chi̍t lia̍p Tiongkok "kantia̍p khìkiû" phah·lo̍hlâi. Jīgoe̍h chhela̍k, Tiongkok gōakaupō͘ koaⁿbāng ê sinbûn kó kóng, Tiongkok gōakaupō͘ hù pō͘tiúⁿ chhegō͘ "hōngbēng tāipiáu Tiongkok chènghú", hiòng Bíkok chù Hôa sáikoán hūchekjîn thêchhut giâmchiàⁿ kausia̍p. Hù pō͘tiúⁿ Siā Hong têngsin, Tiongkok bînēng bô lâng huitêng gō͘ ji̍p Bíkok niákhong oânchoân sī inūi putkhó khòngle̍k tìsú ê ìgōa, ngó͘hoat sūkiāⁿ; Bíkok khiok bô beh thiaⁿ goán ê ōe, chipì tùi tútú beh līkhui Bíkok niá khong ê bînēng huitêng lāmiōng búle̍k, bênghián hoánèng kòetō͘, giâmtiōng ûihoán kokchèhoat chengsîn kah kokchè koànlē.

　　 Chitlia̍p "kantia̍p khìkiû" ( Tiongkok kóng sī "bô lâng huitêng") thiaⁿkóng sī ùi Tiongkok Sechōng khí poe, kengkòe Tiongkok, poekòe Ji̍tpún lâmpō͘ chìnji̍p Thàipêngiûⁿ liáuāu, hiòng saipak honghiòng poe khì kàu Bíkok ê Alaska, poe lo̍hlâi Canada, jīgoe̍h chheit ū lâng hoathiān i tī Bíkok saipakpō͘ ê Montana chiu ê Billengs khongtiong.Bíkok bô tī tēit sî ka phah·lo̍hlâi, Bíkok chóngthóng hông mē kah chhàuthâu.

　　 lán ùi chit lia̍p "kantia̍p khìkiû" mā tio̍h oló Tiongkok ê khoki chìnpō͘, itpoaⁿ ê bînhâng huiki siōng koân pe kàu 12 konglí koân, kunki pe kàu 20 konglí koân, chit lia̍p "kantia̍p khìkiû" pe kàu 24 konglí chì 37 konglí koân.. itpoaⁿ koanchhek khìsiōng ê khìkiû kúi tiámcheng tio̍h ē phòa, chit lia̍p "kantia̍p khìkiû" ētàng tòng kui lépài, siongtong bô kántan.

　　 Khìkiû lán Tâioânōe kiò choh kekuá, tûliáu púnì, lēnggōa chi̍tê ìsù sī kóngōe siuⁿ phònghong kah pe̍hchha̍t ōe hun bē chhengchhó, ū lâng thiaⁿ bē lo̍hkhì tio̍h kā tōng phòa kekui. Lán chitma tio̍h lâi tōng phòa Tiongkok kekui, Tiongkok kóng chit lia̍p "kantia̍p khìkiû" sī Tiongkok bînēng·ê. Kūnî peh·goe̍h, Tiongkok ê bôlângki itchài poelâi Κimmn̂g lia̍ttó jiáuloān, Tiongkok mā kóng he sī bînkan·ê, lí káⁿ ài sìn? tējī, Tiongkok kóng sī gō͘ ji̍p Bíkok niákhong. Chit lia̍p "kantia̍p khìkiû" tûliáu ū chi̍t tōa pâi thàṳônglêng pán tiāntî kiòngèng tiānle̍k ígōa, ēbīn ê gîkhì paukoat lûita̍t, thoânkámkhì kah thongsìn siatpī, tī Tiongkok oânchoân ētàng iâukhòng, bôkhólêng gō͘ ji̍p Bíkok niákhong. Tiongkok kóng inūi putkhó khòngle̍k tìsú ê ìgōa, mā sī pûn kekui.

Khìsiōngha̍kka kóng, tī Tiongkok kah Pakbí chi kan ê pak Thàipêngiûⁿ khue̍k, sio̍k tī saihong. Chòekīn chi̍ttōaⁿ sîkan, tī 9,000 kàu 1 bān kongchhioh kokhong ísiōng ê chitê Thàipêngiûⁿ khue̍k, hongsok sī múi siósî 240 konglí á·sī ísiōng, tī chitê khue̍k hongsok pēng bô hoánsiông. Tiongkok kóng Bíkok giâmtiōng ûihoán kokchèhoat chengsîn kah kokchè koànlē. 2019 nî, Tiongkok khong0kun ū hoatpò͘ chi̍t ki iáⁿphìⁿ, Tiongkok khongkun huihêngoân Búhui chiap tio̍h téngsi bēnglēng, tī 10 huncheng lāi oânsêng 殲10C chiànki chng tôaⁿ khípoe, jîchhiáⁿ tī chítēng khonge̍k ēng ba̍kchiu khòaⁿ hoathiān "chiànki téngthâu kúi konglí só͘chāi ū chi̍t lia̍p pe̍hsek kiû hêng khongphiaumi̍h", khaktēng kai bo̍kphiau sī ū tōngle̍k ê bôlâng khìkiû. Keng chíhui kikò͘ giânphòaⁿ, jīnûi che huisiông ū khólêng sī pa̍t kok ê chhiau koânkhong chinchhat khìkiû, ūitio̍h siautû i tùi Tiongkok khonghông anchoân ê uihia̍p, sûisî hālēng huihêngoân hoatsiā búkhì kā i phah tiāu. Ánne sī siáⁿmi̍h kokchèhoat chengsîn kah kokchè koànlē? tōng phòa Tiongkok ê kekui! (230210)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sek toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　　　Tōng phòa Tiong-kok ê Ke-kui!

　　 Bí-kok sî-kan jī-goe̍h chhe-sì, chi̍t chiah Bí-kok chiàn-tàu-ki tī Bí-tang ê lâm Khā-lo-lâi-ná chiu ê hái-hōaⁿ kā chi̍t lia̍p Tiong-kok "kan-tia̍p khì-kiû" phah-·lo̍h-lâi. Jī-goe̍h chhe-la̍k, Tiong-kok gōa-kau-pō͘ koaⁿ-bāng ê sin-bûn- kó kóng, Tiong-kok gōa-kau-pō͘ hù pō͘-tiúⁿ chhe-gō͘ "hōng-bēng tāi-piáu Tiong-kok chèng-hú", hiòng Bí-kok chù Hôa sái-koán hū-chek-jîn thê-chhut giâm-chiàⁿ kau-sia̍p. Hù pō͘-tiúⁿ Siā Hong têng-sin, Tiong-kok bîn-ēng bô lâng hui-têng gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong oân-choân sī in-ūi put-khó khòng-le̍k tì-sú ê ì-gōa, ngó͘-hoat sū-kiāⁿ; Bí-kok khiok bô beh thiaⁿ goán ê ōe, chip-ì tùi tú-tú beh lī-khui Bí-kok niá khong ê bîn-ēng hui-têng lām-iōng bú-le̍k, bêng-hián hoán-èng kòe-tō͘, giâm-tiōng ûi-hoán kok-chè-hoat cheng-sîn kah kok-chè koàn-lē.

　　 Chit-lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" ( Tiong-kok kóng sī "bô lâng hui-têng") thiaⁿ-kóng sī ùi Tiong-kok Se-chōng khí poe, keng-kòe Tiong-kok, poe-kòe Ji̍t-pún lâm-pō͘ chìn-ji̍p Thài-pêng-iûⁿ liáu-āu, hiòng sai-pak hong-hiòng poe khì kàu Bí-kok ê Alaska, poe lo̍h-lâi Canada, jī-goe̍h chhe-it ū lâng hoat-hiān i tī Bí-kok sai-pak-pō͘ ê Montana chiu ê Billengs khong-tiong.Bí-kok bô tī tē-it sî ka phah-·lo̍h-lâi, Bí-kok chóng-thóng hông mē kah chhàu-thâu.

　　 lán ùi chit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" mā tio̍h o-ló Tiong-kok ê kho-ki chìn-pō͘, it-poaⁿ ê bîn-hâng hui-ki siōng koân pe kàu 12 kong-lí koân, kun-ki pe kàu 20 kong-lí koân, chit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" pe kàu 24 kong-lí chì 37 kong-lí koân.. it-poaⁿ koan-chhek khì-siōng ê khì-kiû kúi tiám-cheng tio̍h ē phòa, chit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" ē-tàng tòng kui lé-pài, siong-tong bô kán-tan.

　　 Khì-kiû lán Tâi-oân-ōe kiò choh ke-ku-á, tû-liáu pún-ì, lēng-gōa chi̍t-ê ì-sù sī kóng-ōe siuⁿ phòng-hong kah pe̍h-chha̍t ōe hun bē chheng-chhó, ū lâng thiaⁿ bē lo̍h-khì tio̍h kā tōng phòa ke-kui. Lán chit-ma tio̍h lâi tōng phòa Tiong-kok ke-kui, Tiong-kok kóng chit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" sī Tiong-kok bîn-ēng-·ê. Kū-nî peh-·goe̍h, Tiong-kok ê bô-lâng-ki it-chài poe-lâi Κim-mn̂g lia̍t-tó jiáu-loān, Tiong-kok mā kóng he sī bîn-kan-·ê, lí káⁿ ài sìn? tē-jī, Tiong-kok kóng sī gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong. Chit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" tû-liáu ū chi̍t tōa pâi thài-iông-lêng pán tiān-tî kiòng-èng tiān-le̍k í-gōa, ē-bīn ê gî-khì pau-koat lûi-ta̍t, thoân-kám-khì kah thong-sìn siat-pī, tī Tiong-kok oân-choân ē-tàng iâu-khòng, bô-khó-lêng gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong. Tiong-kok kóng in-ūi put-khó khòng-le̍k tì-sú ê ì-gōa, mā sī pûn ke-kui.

Khì-siōng-ha̍k-ka kóng, tī Tiong-kok kah Pak-bí chi kan ê pak Thài-pêng-iûⁿ khu-e̍k, sio̍k tī sai-hong. Chòe-kīn chi̍t-tōaⁿ sî-kan, tī 9,000 kàu 1 bān kong-chhioh ko-khong í-siōng ê chit-ê Thài-pêng-iûⁿ khu-e̍k, hong-sok sī múi sió-sî 240 kong-lí á-·sī í-siōng, tī chit-ê khu-e̍k hong-sok pēng bô hoán-siông. Tiong-kok kóng Bí-kok giâm-tiōng ûi-hoán kok-chè-hoat cheng-sîn kah kok-chè koàn-lē. 2019 nî, Tiong-kok khong0kun ū hoat-pò͘ chi̍t ki iáⁿ-phìⁿ, Tiong-kok khong-kun hui-hêng-oân Bú-hui chiap tio̍h téng-si bēng-lēng, tī 10 hun-cheng lāi oân-sêng 殲-10C chiàn-ki chng tôaⁿ khí-poe, jî-chhiáⁿ tī chí-tēng khong-e̍k ēng ba̍k-chiu khòaⁿ hoat-hiān "chiàn-ki téng-thâu kúi kong-lí só͘-chāi ū chi̍t lia̍p pe̍h-sek kiû hêng khong-phiau-mi̍h", khak-tēng kai bo̍k-phiau sī ū tōng-le̍k ê bô-lâng khì-kiû. Keng chí-hui ki-kò͘ giân-phòaⁿ, jīn-ûi che hui-siông ū khó-lêng sī pa̍t kok ê chhiau koân-khong chin-chhat khì-kiû, ūi-tio̍h siau-tû i tùi Tiong-kok khong-hông an-choân ê ui-hia̍p, sûi-sî hā-lēng hui-hêng-oân hoat-siā bú-khì kā i phah tiāu. Án-ne sī siáⁿ-mi̍h kok-chè-hoat cheng-sîn kah kok-chè koàn-lē? tōng phòa Tiong-kok ê ke-kui! (230210)



　　美國時間二月初四，一隻美國戰鬥機tī美東ê南Khā-lo-lâi-ná州ê海岸kā一粒中國「間諜氣球」拍落來。二月初六，中國外交部官網ê新聞稿講，中國外交部副部長初五「奉命代表中國政府」，向美國駐華使館負責人提出嚴正交涉。副部長謝鋒重申，中國民用無人飛艇誤入美國領空完全是因為不可抗力致使ê意外、偶發事件；美國卻無beh聽阮ê話，執意對tú-túbeh離開美國領空ê民用飛艇濫用武力，明顯反應過度，嚴重違反國際法精神kah國際慣例。

　　Chit粒「間諜氣球」（中國講是「無人飛艇」）聽講是ùi中國西藏起飛，經過中國，飛過日本南部進入太平洋了後，向西北方向飛去到美國êAlaska，飛落來加拿大，二月初一有人發現伊tī美國西北部êMontana州ê Billings空中。 美國無tī第一時ka拍落來，美國總統hông罵kah臭頭。

　　咱ùi chit粒「間諜氣球」mā tio̍ho-ló中國ê科技進步，一般ê民航飛機上koân飛到12公里koân，軍機飛到20公里koân，chit粒「間諜氣球」飛到24公里至37公里koân.。一般觀測氣象ê氣球幾點鐘tio̍hē破，chit粒「間諜氣球」ētàng擋kui禮拜，相當無簡單。

　　氣球咱台灣話叫作ke-ku-á，除了本意，另外一個意思是講話siuⁿ膨風kah白賊話分bē清楚，有人聽bē落去tio̍h kā撞破ke-kui。咱chit-ma tio̍h來撞破中國ke-kui：中國講chit粒「間諜氣球」是中國民用ê。舊年八月，中國ê無人機一再飛來金門列島擾亂，中國mā講he是民間ê，你敢愛信？第二，中國講是誤入美國領空。chit粒「間諜氣球」除了有一大排太陽能板電池供應電力以外，下面ê儀器包括雷達、傳感器kah通信設備，tī中國完全ē-tàng遙控，無可能誤入美國領空。中國講因為不可抗力致使ê意外，mā是pûn ke-kui。

氣象學家講，tī中國kah北美之間ê北太平洋區域，屬於西風。最近一段時間，tī9,000到1萬公尺高空以上ê chit-ê太平洋區域，風速是每小時240公里抑是以上，tī chit-ê區域風速並無反常。中國講美國嚴重違反國際法精神kah國際慣例。2019年，中國空軍有發布一支影片，中國空軍飛行員武輝接tio̍h頂司命令，tī 10分鐘內完成殲-10C戰機裝彈起飛，而且tī指定空域用目睭看發現「戰機頂頭幾公里所在有一粒白色球形空飄物」，確定該目標是有動力ê無人氣球。經指揮機構研判，認為che非常有可能是別國ê超高空偵察氣球，為tio̍h消除伊對中國空防安全ê威脅，隨時下令飛行員發射武器kā伊拍掉。Án-ne是啥物國際法精神kah國際慣例？tōng破中國ê ke-kui！ (230210)