《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40 - 台文羅馬字ê思考

作者 陳雷 2019.12.29

（Siá hō͘ ha̍k-seng pêng-iú ê tāi-chì 40）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40）

Tâi-bûn lô-má-jī ê su-khó / 台文羅馬字ê思考

Beh chi̍t-pah tang chêng, Chhòa pôe-hóe sin-seⁿ kó͘-bú lô-má-jī, sui-jiân bô chin sêng-kong, sī chin ū gán-kong ê khòaⁿ-hoat. Kin-á-ji̍t lán iōng lô-má-jī siá Tâi-bûn, pōe-kéng koh-khah hok-cha̍p, chhin-chhiūⁿ tah-bū kiâⁿ-chûn, ba̍k-chiu thí-kim chiah bē kiâⁿ m̄-tio̍h lō͘.

Beh一百冬前, 蔡培火先生鼓舞羅馬字, 雖然無真成功, 是真有眼光ê看法. 今á日咱用羅馬字寫台文, 背景koh-khah複雜. 親像tah霧行船,目睭thí金, chiah bē 行m̄-tio̍h路.

Kin-á-ji̍t lán siá Tâi-bûn, chhin-chhiūⁿ Hô-lan ê pêng-iú Prank sin-seⁿ kóng--ê, “ beh án-chóaⁿ siá lóng kù-chāi in.” ū iōng choân hàn-jī, hàn-jī kiam lô-má-jī （hàn-lô)he̍k-chiá choân lô-má-jī （choân-lô). Lî-chhiáⁿ hàn-jī ū só͘-kóng chiàⁿ hàn-jī, bô-chiàⁿ hàn-jī, （kha/ kha, thô͘/ thô͘….）lô-má-jī koh hun kàu-io̍k-pō͘ thui-chiàn ê lô-má-jī （bân-lô), thoân-thóng pe̍h-ōe-jī(kàu-lô). Lām-lām cha̍p-chhài-mī, kù-chāi lí chhá.

今 á 日咱寫台文, 親像荷蘭 ê 朋友 Pronk 先生講--ê, “beh按怎寫攏據在in”.有用全漢字, 漢字兼羅馬字（漢羅）或者全羅馬字（全羅）. 而且漢字有所講正漢字, 無正ê漢字,（跤/腳, 塗/土..）羅馬字koh分教育部推薦ê羅馬字（閩羅）, 傳統白話字（教羅）. Lām-lām 雜菜麵, 據在你炒.

Iōng lô-má-jī siá Tâi-gú ū chin-chē iu-tiám. Tē-it, I ē-tàng oân-choân chèng-khak piáu-ta̍t Tâi-gú. Kóng ē chhut--lâi tō siá ē chhut--lâi, siá ē chhut--lâi tō tha̍k ē chhut--lâi. Tē-jī, I chin iông-ī o̍h. jī-bó ē-hiáu, siaⁿ-tiāu lia̍h-chún, tō ē-hiáu--a. Í-keng ē-hiáu Tâi-gú ê lâng, kúi tiám-cheng, kúi-ji̍t tō o̍h-ū. Kap hàn-jī pí--khí-lâi, thiⁿ-chha-tē. Hàn-jī sī siá Tiong-kok-ōe iōng--ê, bē-tàng oân-choân koh chèng-khak siá Tâi-gú. Tâi-bûn ê chiong-lâi èng-kai sī choân lô-má-jī chiah ha̍p-lí. Lî-chhiáⁿ lô-má-jī kap kok-chióng kok-chè gú-giân bûn-jī ke chin iông-ī thong-chiap.

用羅馬字寫台語有真chē優點. 第一, 伊ē-tàng完全正確表達台語. 講ē出--來tō寫ē出--來, 寫 ē 出--來tō讀ē出--來. 第二, 伊真容易學. 字母ē曉, 聲調掠準, tō ē 曉--a. 已經ē曉講台語 ê人, 幾點鐘, 幾日 tō學有. Kap漢字比--起-來, 天差地. 漢字是寫中國話用--ê , bē-tàng完全koh正確寫台語. 台文 ê 將來應該是全羅馬字chiah合理. 而且羅馬字kap各種國際語言文字加真容易通接.

Chit-má Tâi-bûn chiah hok-cha̍p, chú-iàu sī gōa-lâi chèng-koân ū-sim chú-tō ê kiat-kó. Tiau-kang siat-kè nn̄g-thò hàn-jī, nn̄g-thò lô-má-jī. Iōng chu-goân hun-phòe ê koân-le̍k chi-chhî bân-lô, ap-chè pe̍h-ōe-jī, kó͘-bú choân hàn-jī. Án-ne chi̍t-hong-bīn chó͘-tòng Tâi-bûn hoat-tián, chi̍t-hong-bīn kā Tâi-bûn ngē kho͘ tī Tiong-bûn hoān-ûi lāi-té. Che sī gōa-lâi chèng-koân ok-to̍k ê siat-sian, kè-siok siau-bia̍t Tâi-oân lâng gú-giân bûn-hòa ê iōng-sim.

Chit-má寫台文chiah複雜, 主要是外來政權有心主導 ê結果. 刁工設計二套漢字, 二套羅馬字, 用資源分配ê權力支持閩羅, 壓制白話字, 鼓舞全漢字. 按呢一方面阻擋台文發展, 一方面kā 台文ngē kho͘ tī 中文範圍內底. Che 是外來政權有心ê設仙, 繼續消滅台灣人語言文化ê用心.

Tâi-oân lâng gú-giân bûn-jī su-iàu choán-hêng chèng-gī. Chhiáⁿ tāi-ke pe̍h-ōe-jī, kian-chhî pah-gōa-nî ê thoân-thóng. Kū-choa̍t bân-lô, hoán-tùi sí-lō͘ chi̍t-tiâu ê choân hàn-jī. Góa tek-pia̍t hoán-tùi, chèng-hú ûi-hoán kok-ka gú-giân hoat-tián-hoat, o͘-siuⁿ chok-gia̍p, iōng chu-goân hun-phòe ê koân-le̍k ap-chè pe̍h-ōe-jī.

台灣人語言文字需要轉型正義. 請大家白話字, 堅持百外年ê傳統. 拒絕閩羅, 反對死路一條ê全漢字. 我特別反對, 政府違反國家語言發展法, 烏箱作業, 用資源分配ê權力壓制白話字.

（Chok-chiá chù:chhiáⁿ-iōng pe̍h-ōe-jī)（作者注：請用白話字）