《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

Thô͘-piah chhù 塗壁厝

作者 Chng Hūi-phêng 2021.01.17



Bōe tha̍k-chheh í-chêng, chhù kan-taⁿ sī góa chia̍h-pn̄g, sé seng-khu ê só͘-chāi. In-ūi gín-á thàu-chá chia̍h-pn̄g pá chiū chhut-khì chhōe gín-á phōaⁿ chhit-thô, chhit-thô kah bô tàu bô àm. Khah chá ê gín-á bô lâng kòa pió-á, ná-ē chai-iáⁿ chia̍h-pn̄g sî-kan kàu-·ah-bōe? Toh chi̍t kháu-chàu nā pn̄g chú se̍k, chiū hiu kiáⁿ tńg-·khì, khah thiaⁿ ōe-·ê iah-sī khah sioh-phôe-·ê, chiū chai-iáⁿ hó kín tńg-·khì, chiah bōe thó phôe thiàⁿ, khah bân-phôe-·ê tio̍h ài pē-bú giah̍ chhôe-á tī āu-piah ah.

Í-chêng, khòaⁿ chia̍h-pn̄g chiū chai-iáⁿ châ-bó͘-lâng kah gín-á ê tē-ūi, gín-á sī pn̄g té-té-·leh, chhài ngeh-ngeh-·leh khì piⁿ-·a chia̍h, châ-bó͘-lâng chú-pn̄g chú se̍k, tio̍h ài tán châ-po͘-lâng kah gín-á chia̍h-pá liáu, chiah lâi khêng chhài-bóe, chia̍h-pn̄g pá koh ài siu toh-téng, sé óaⁿ-tī. Chit chióng chêng-hóng chit-má tī chng-kha iáu khòaⁿ ē tio̍h.

Goán lāu-pē hiaⁿ-tī sûi-lâng-chia̍h liáu-āu,goán chi̍t ke tōa-sè lóng tòa chò-hóe, chia̍h-pn̄g it-tēng sī tán kàu lâng chiâu kàu chiah ē-tàng tāng tī , ngeh chhài ê sî chiū ē seng hun-chò gō͘-hūn, goán pâ-·ā phòe-chhài ū-kàu séng, chí-iàu ū kiâm chiū chia̍h ē lo̍h-pn̄g, kiaⁿ i m̄-kam phòe chhài. Ū sî i khah òaⁿ tńg-.lâi, chiū ē mē goán iā m̄ seng chia̍h! Ài chia̍h léng-pn̄g sī—bo͘h?" Sûi-jiân hông mē, m̄-koh sim-koaⁿ lāi mā chin un-loán.

Goán a-kong kah goán pâ lóng sī tōa-pâng, m̄-chiah goán khùn ê pâng-keng óa tī kong-thiaⁿ ê liông-pêng, hit ê sî-chūn chi̍t ke-hóe-á gō͘ ê khùn kâng chi̍t téng bîn-chhn̂g, joa̍h-·lâng ê sî, nê kâng chi̍t niá báng-tà, báng-tà tiàu hó, tio̍h ài seng phah báng. Góa lóng khùn tī lāi kak, ta̍k-pái pòaⁿ-mê beh pàng-jiō, tio̍h ài hāⁿ kòe góa pâ-á kah goán bú-·á ê kha-thúi, koh ài thoah khui thoah-mn̂g,nā bô sè-jī kā lâng chhá cheng-sîn, ē hông liām kóng, "Beh khùn iā bô ài pàng-jiō pàng-pàng-·leh, chiah teh chhá lâng ê bîn."

Bîn-chhn̂g kha lāi-kak sī goán sè-hàn khǹg ang-á-phiau,chu-á, pâi-á kah chhit-thô-mi̍h ê pì-bi̍t só͘-chāi, in-ūi chhéng-thûn ê sî,goán bú-·á chiah ē khì chheng lāi-kak, gōa-kháu bīn lóng sī khǹg choh-sit ê ke-si-thâu-á. Beh khì chhit-thô ê sî, chiū pê ji̍p lāi-kak the̍h-the̍h-·leh chiah chhut-khì sńg. Goán tau tòa thô͘-piah-chhù,"thô͘ piah"sī ēng tek-bi̍h-á pīⁿ hō͘ i hó, chiah ēng chho͘-khng kiáu thô͘ , kô͘ tī tek-bi̍h-á téng, koh ēng chio̍h-hoe boah gōa-bīn. Chit chióng thô͘ piah, bōe-kham-tit chhiâng tio̍h tōa-hō͘, kiàn-nā tōa-hō͘ lo̍h soah,goán pâ tio̍h ài kóaⁿ-kín pó͘ piah.

Thô͘-piah lóng ū tiàu goe̍h-le̍k, goe̍h-le̍k siōng ū ì-gī-·ê sī hō͘ góa ta̍k kang lóng oa̍h tī ǹg-bāng tang-tiong. In-ūi nā ōaⁿ sin goe̍h-le̍k, chiū piáu-sī kòe-nî beh kàu-·ah, chiū ū sin saⁿ thang chhēng, âng-pau thang the̍h. Nî kòe liáu, chiū-sī jī-goe̍h 19 Má-chó͘ seⁿ, ū pò͘-tē-hì thang khòaⁿ, ū chìⁿ-kóe thang chia̍h; koh-lâi sī gō͘-ji̍t-cheh ū bah-chàng thang chia̍h; chhit-go̍eh-pòaⁿ pài-pài chia̍h ah-bah; peh-goe̍h-pòaⁿ chia̍h goe̍h-piáⁿ ……. Chhù tùi chin-chē lâng lâi kóng, ū bô-kâng ê kám-chêng, bô-nāi, kok-lâng ū kok-lâng ê kám-chhiok, pah-pah-khoán, goán-tau ê thô͘-piah-chhù sī góa chin hoâi-liām-·ê.

Bōe讀冊以前，厝kan-taⁿ是我食飯、洗身軀ê所在。因為gín-á透早食飯飽就出去chhōe gín-á伴chhit-thô，chhit- thô kah無晝無暗。Khah早ê gín-á無人掛錶á，ná-ē知影食飯時間到-·ah-bōe？Toh chi̍t口灶若飯煮熟，to̍h hiu kiáⁿ tńg-·去，khah聽話-·ê iah是khah惜皮-·ê，就知影好緊tńg-·去，才bōe討皮痛，khah蠻皮-·ê tio̍h愛父母gia̍h chhôe-á tī後壁押。
以前，看食飯就知影查某人kah gín-á ê地位，gín-á是飯té-té-·leh， 菜ngeh-ngeh-·leh去邊-.a食，查某人煮飯煮熟，tio̍h-ài cha-po͘人kah gín-á食飽了，才來khêng菜尾，食飯飽koh愛收桌頂、洗碗箸。這種情況chit-má tī chng-kha猶看ē著。
阮老爸in兄弟隨人食了後，阮chi̍t家大細lóng tòa做伙，食飯一定是等到人chiâu 到chiah ē-tàng tāng箸，ngeh菜ê時就會先分做五份，阮爸á配菜有夠省，只要有鹹就食ē落飯，驚i m̄-kam配菜。有時伊khah òaⁿ tńg-·來，就ē罵阮「iā m̄先食！愛食冷飯是-·bo͘h？」雖然hông罵，m̄-koh心肝內mā真溫暖。
阮a公kah阮爸lóng是大房，m̄-chiah阮睏ê房間倚tī公廳ê龍pêng，hit-ê時陣chi̍t家伙á五个睏仝chi̍t頂眠床，熱-·人ê時，nê仝chi̍t領báng-tà，báng-tà nê好，tio̍h-ài先拍báng。我lóng睏tī內角，tak̍擺半暝beh放尿，tio̍h-ài hāⁿ過阮爸á kah阮母-·à ê kha腿，koh ài thoah開thoah門，若無細膩kā人吵精神，會hông 唸講：「Beh睏也無ài放尿放放-·leh，chiah teh吵人ê眠。」
眠床kha內角是阮細漢khǹg尪á標、珠á、牌á kah chhit-thô物ê秘密所在，因為chhéng-thûn ê時，阮母-·à chiah ē去清內角，外口面lóng是khǹg choh-sit ê ke-si-thâu-á。欲去chhit-thô ê時，就pê入內角提提-·leh chiah出去sńg。
阮兜tòa塗壁厝，「塗壁」是用竹bi̍h-á pìn hō͘ i好，才用粗糠攪塗，糊tī竹bi̍h-á頂，koh用石灰抹外面。這種塗壁，bōe堪得chhiâng tio̍h大雨，見若大雨落soah，阮爸tio̍h-ài趕緊補壁。
塗壁lóng有吊月曆，月曆siōng有意義-·ê是hō͘我ta̍k工lóng活tī ǹg-bāng當中。因為若換新月曆，就表示過年beh到-·ah，就有新衫通穿，紅包通提。年過了，就是2月19觀音生(3月23媽祖生)，有布袋戲通看，有chìⁿ粿通食；koh來是五日節有肉粽通食；七月半拜拜食鴨肉；八月半食月餅……。 厝對真chē人來講，有無仝ê感情，無奈，各人有各人ê感觸，百百款，阮兜ê塗壁厝是我真懷念-·ê。